Ηʹ Ἤρκει μὲν καὶ ἡ πρώην ἐλθοῦσα ἐπιστολὴ πρὸς τὴν ἐμμέλειαν τὴν σὴν

Ιωάννης Χρυσόστομος
Επιστολαί τη Διακόνω Ολυμπιάδι
Τόμος 52

 Ηʹ Ἤρκει μὲν καὶ ἡ πρώην ἐλθοῦσα ἐπιστολὴ πρὸς τὴν ἐμμέλειαν τὴν σὴν καταστεῖλαί σου τῆς  ὀδύνης

Ἤρκει μὲν καὶ ἡ πρώην ἐλθοῦσα ἐπιστολὴ πρὸς τὴν ἐμμέλειαν τὴν σὴν καταστεῖλαί σου τῆς  ὀδύνης  τὴν  φλεγμονήν·  ἐπειδὴ  δέ σε σφόδρα κατειργάσατο  τῆς  ἀθυμίας  ἡ τυραννίς,  ἀναγκαῖον  εἶναι ἐνόμισα καὶ δευτέραν προσθεῖναι τῇ προτέρᾳ, ὥστε σε μετὰ δαψιλείας πολλῆς καρπώσασθαι τὴν παράκλησιν καὶ ἐν ἀσφαλεῖ σοι τὰ τῆς ὑγιείας εἶναι λοιπόν. ∆εῦρο δὴ οὖν καὶ ἑτέρωθεν διασκεδάσω σου τῆς ἀθυμίας τὴν κόνιν. Καὶ γὰρ ἀπὸ ἕλκους καὶ οἰδημάτων  χαλεπῶν  κόνιν οἶμαι αὐτὴν γεγενῆσθαι. Πλὴν ἀλλ' οὐδὲ οὕτως ἀμελητέον  τῆς  ἐπιμελείας  τῆς  σῆς. Ἐπεὶ  καὶ  ἡ  κόνις  τὸν  μὴ  μετὰ  σπουδῆς  αὐτὴν ἐκκλίνοντα  ἐν  τῷ  καιριωτάτῳ  τῶν  μελῶν  ἐπάγει  τὴν  λύμην,  τὸ διειδὲς  τῆς  κόρης θολοῦσα  καὶ  ὁλόκληρον  διαταράττουσα  τοῦ  ῥᾳθυμοῦντος  τὸ  ὄμμα, ἵν' οὖν  μὴ  καὶ ἐνταῦθα  τοῦτο γένηται,  μετὰ σπουδῆς πολλῆς  καὶ τὸ λείψανον  ἀνέλωμεν  τοῦ κακοῦ.


Ἀλλὰ  διανάστηθι  καὶ χεῖρα  ἡμῖν  ὄρεξον. Ὅπερ γὰρ ἐπὶ τῶν  τὰ σώματα  καμνόντων συμβαίνειν εἴωθεν, ἂν τὰ τῶν ἰατρῶν μὲν εἰσφέρηται, τὰ δὲ ἐκείνων ἐλλιμπάνῃ, διακόπτεται τῆς ὑγιείας τὸ κέρδος, τοῦτο καὶ ἐπὶ τῆς ψυχῆς γίνεσθαι πέφυκεν. Ἵν' οὖν μὴ γένηται  τοῦτο,  καὶ  τὰ  παρὰ σεαυτῆς  μετὰ  τῆς  προσηκούσης συνέσεως  σπούδαζε εἰσφέρειν  ἡμῖν,  ὥστε ἑκατέρωθεν  πολλὴν  γενέσθαι  τὴν  ὠφέλειαν.  «Ἀλλὰ βούλομαι μέν, ἴσως ἐρεῖς, οὐ δύναμαι δέ· οὐδὲ γὰρ ἀρκῶ διακρούσασθαι τὸ νέφος τὸ πυκνὸν καὶ ζοφῶδες τῆς ἀθυμίας, καίτοι σφόδρα φιλονεικοῦσα.»  Σκῆψις ταῦτα καὶ πρόφασις· ἐγὼ γὰρ οἶδά σου τῶν  λογισμῶν  τὴν εὐγένειαν,  οἶδα τῆς εὐλαβοῦς ψυχῆς  τὴν ἰσχύν, τῆς συνέσεως τὸ πλῆθος, τῆς φιλοσοφίας τὴν δύναμιν, καὶ ὡς ἀρκεῖ σοι μόνον ἐπιτάξαι τῷ μαινομένῳ  τῆς  ἀθυμίας  πελάγει  καὶ πάντα  ποιῆσαι γαλήνην.  Ἵνα  δέ σοι τοῦτο  καὶ εὐκολώτερον  γένηται, καὶ τὰ παρ' ἑαυτῶν  εἰσοίσωμεν. Πῶς οὖν ῥᾳδίως δυνήσῃ τοῦτο ποιῆσαι; Καὶ τὰ ἐν τῇ προτέρᾳ ἐπιστολῇ ἀναλογιζομένη πάντα–καὶ  γὰρ πολλὰ ταύτης ἕνεκεν ἡμῖν εἴρηται τῆς ὑποθέσεως ἐν ἐκείνῃ–καὶ μετ' ἐκείνων καὶ τοῦτο ποιοῦσα ὅπερ ἐπιτάττω νῦν ἐγώ. Τί δὲ τοῦτό ἐστιν; Ὅταν ἀκούσῃς ὅτι τῶν Ἐκκλησιῶν ἡ μὲν κατέδυ, ἡ δὲ σαλεύεται, ἑτέρα χαλεποῖς  περιαντλεῖται κύμασιν, ἄλλη  τὰ ἀνήκεστα πέπονθεν,  ἡ μὲν λύκον  ἀντὶ ποιμένος  λαβοῦσα, ἡ δὲ πειρατὴν  ἀντὶ κυβερνήτου, ἡ δὲ δήμιον  ἀντὶ ἰατροῦ, ἄλγει μέν–οὐ γὰρ δεῖ τὰ τοιαῦτα ἀνωδύνως  φέρειν–, ἄλγει δὲ μέτρον ἐπιθεῖσα τῇ λύπῃ. Εἰ γὰρ ἐν οἷς ἡμεῖς αὐτοὶ πλημμελοῦμεν  καὶ ὑπὲρ ὧν μέλλομεν  τὰς εὐθύνας ὑπέχειν, οὐκ ἀναγκαῖον οὐδὲ ἀσφαλές, ἀλλὰ καὶ σφόδρα ὀλέθριον καὶ βλαβερὸν τὸ μετὰ πολλῆς ἀλγεῖν τῆς σφοδρότητος, πολλῷ μᾶλλον ὑπὲρ τῶν ἑτέροις πλημμελουμένων τὸ καταμαλακίζεσθαι   καὶ  κατακλᾶσθαι   περιττόν   τε  καὶ  μάταιον,   καὶ  πρὸς  τούτοις σατανικὸν καὶ ψυχῆς ὄλεθρος.
8.2 Καὶ ἵνα μάθῃς ὅτι ταῦτα τοῦτον  ἔχει τὸν τρόπον, ἱστορίαν σοι διηγήσομαι παλαιάν. Κορίνθιός τις ἀνὴρ τῶν ἱερῶν ἀπολαύσας ναμάτων καὶ καθαρθεὶς διὰ τῆς τοῦ βαπτίσματος μυσταγωγίας καὶ τῆς φρικωδεστάτης μετασχὼν τραπέζης καὶ πάντων ἁπαξαπλῶς τῶν παρ' ἡμῖν κοινωνήσας μυστηρίων–πολλοὶ  δέ φασιν ὅτι καὶ διδασκάλου τάξιν ἐπεῖχε–, μετὰ τὴν ἱερὰν ταύτην τελετὴν καὶ τὸ πάντων ἐντὸς γενέσθαι τῶν ἀπορρήτων ἀγαθῶν καὶ τὰ πρωτεῖα ἔχειν ἐπὶ τῆς Ἐκκλησίας, ἥμαρτεν ἁμαρτίαν χαλεπωτάτην.  Τὴν γὰρ γυναῖκα τοῦ πατρὸς ἀδίκοις ἰδὼν ὀφθαλμοῖς, οὐκ ἔστη μέχρι τῆς πονηρᾶς ταύτης ἐπιθυμίας, ἀλλὰ καὶ εἰς ἔργον τὴν ἀκόλαστον γνώμην  ἐξήγαγε· καὶ ἦν τὸ τολμηθὲν  οὐχὶ  πορνεία  μόνον,  ἀλλὰ  καὶ μοιχεία,  μᾶλλον  δὲ καὶ μοιχείας  πολλῷ
 χαλεπώτερον.  ∆ιὰ δὴ  τοῦτο  καὶ  ὁ μακάριος  Παῦλος ἀκούσας  καὶ  οὐκ  ἔχων  ὄνομα ἐπιθεῖναι   πρὸς   ἀξίαν   τῷ   ἁμαρτήματι   κύριον,   ἑτέρως   ἐμφαίνει   τὸν   ὄγκον   τῆς παρανομίας, οὑτωσὶ λέγων· «Ὅλως ἀκούεται ἐν ὑμῖν πορνεία καὶ τοιαύτη πορνεία οἵα οὐδὲ ἐν τοῖς ἔθνεσιν ὀνομάζεται.» Οὐκ εἶπεν «οὐδὲ τολμᾶται», ἀλλ' «οὐδὲ ὀνομάζεται», τὴν  ὑπερβολὴν  δεῖξαι  θέλων  τῆς  παρανομίας  ἐκείνης.  Καὶ παραδίδωσιν  αὐτὸν  τῷ διαβόλῳ καὶ πάσης ἐκτέμνει  τῆς Ἐκκλησίας καὶ οὐδὲ τραπέζης κοινῆς ἀφίησιν  αὐτόν τινι κοινωνεῖν.  Τῷ γὰρ τοιούτῳ μηδὲ συνεσθίειν δεῖν φησι καὶ πολὺς πνεῖ τὴν ἐσχάτην αὐτὸν ἀπαιτῶν  δίκην  καὶ δημίῳ  πρὸς τοῦτο κεχρημένος  τῷ Σατανᾷ καὶ κατακόπτων αὐτοῦ δι' ἐκείνου  τὴν σάρκα. Ἀλλ' ὅμως ὁ τῆς Ἐκκλησίας ἀποτεμὼν  Παῦλος, ὁ μηδὲ τραπέζης  κοινῆς  ἀφείς  τινι  κοινωνεῖν,  ὁ πάντας  κελεύσας δι' ἐκεῖνον  πενθεῖν–»Καὶ ὑμεῖς γὰρ πεφυσιωμένοι  ἐστέ, φησί, καὶ οὐχὶ μᾶλλον ἐπενθήσατε, ἵνα ἐξαρθῇ ἐκ μέσου ὑμῶν ὁ τὸ ἔργον τοῦτο ποιήσας»–, ὁ πανταχόθεν  αὐτὸν ὥσπερ λοιμόν τινα ἀπελαύνων, ὁ πάσης αὐτὸν ἀποκλείσας οἰκίας, ὁ τῷ Σατανᾷ παραδούς, ὁ τοσαύτην παρ' αὐτοῦ δίκην ἀπαιτῶν, ὅτε εἶδεν ἀλγήσαντα καὶ μεταγνόντα  ἐφ' οἷς ἥμαρτε καὶ παλινῳδίαν διὰ τῶν ἔργων  ᾄδοντα, οὕτως  καὶ αὐτὸς μετετάξατο  πάλιν  ὡς ἐκείνοις  οἷς ταῦτα ἐπέταξε, τὰ ἐναντία  κελεῦσαι. Ὁ γὰρ εἰπών· «Ἐκκόψατε, ἀποστράφητε, πενθήσατε, καὶ λαμβανέτω αὐτὸν ὁ διάβολος», τί φησιν; «Κυρώσατε εἰς αὐτὸν ἀγάπην, μήπω τῇ περισσοτέρᾳ λύπῃ καταποθῇ ὁ τοιοῦτος καὶ πλεονεκτηθῶμεν ὑπὸ τοῦ Σατανᾶ· οὐ γὰρ αὐτοῦ τὰ νοήματα ἀγνοοῦμεν.» Ὁρᾷς πῶς σατανικὸν τὸ ἀμέτρως ἀλγεῖν καὶ τῆς ἐκείνου παγίδος ἔργον, τὸ σωτήριον  φάρμακον  τῇ ἀμετρίᾳ  ποιοῦντος  δηλητήριον;  Καὶ γὰρ γίνεται  δηλητήριον κἀκείνῳ  τὸν ἄνθρωπον  παραδίδωσιν, ὅταν εἰς ἀμετρίαν ἐκπέσῃ· διὸ καὶ ἔλεγεν· «Ἵνα μὴ πλεονεκτηθῶμεν ὑπὸ τοῦ Σατανᾶ.» Ὃ δὲ λέγει τοιοῦτόν  ἐστι· ψώρας τὸ πρόβατον ἐμπέπληστο πολλῆς, ἠλλοτριώθη τῆς ἀγέλης, ἀπερράγη τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ διώρθωσε τὴν νόσον, γέγονε πρόβατον οἷον ἔμπροσθεν ἦν· τοιαύτη γὰρ τῆς μετανοίας ἡ δύναμις. Γέγονε λοιπὸν  τῆς ποίμνης  τῆς ἡμετέρας. Ὁλοκλήρως  ἐπισπασώμεθα αὐτόν,  ὑπτίαις ὑποδεξώμεθα ταῖς χερσί, περιλάβωμεν,  περιπτυξώμεθα, ἑνώσωμεν  ἡμῖν αὐτοῖς. Εἰ γὰρ μὴ βουληθείημεν  τοῦτο  ποιῆσαι, πλεονεκτεῖ  λοιπὸν  ἡμᾶς ὁ διάβολος  οὐ τὸν  αὐτοῦ λαμβάνων,  ἀλλὰ τὸν ἡμέτερον γενόμενον  ἀπὸ τῆς ῥᾳθυμίας τῆς ἡμετέρας καὶ διὰ τῆς ἀμε τρίας τῆς κατὰ τὴν ἀθυμίαν καταποντίζων  καὶ αὐτοῦ λοιπὸν ποιῶν εἶναι. ∆ιὸ καὶ ἐπήγαγεν·  «Οὐ γὰρ  αὐτοῦ  τὰ  νοήματα  ἀγνοοῦμεν»,  ὅτι  καὶ  διὰ  τῶν  ὠφελούντων πολλάκις, ὅταν μὴ δεόντως ταῦτα γένηται, τοὺς μὴ προσέχοντας ὑποσκελίζειν εἴωθεν.
8.3 Εἰ δὲ ὑπὲρ ὧν αὐτός τι ἐπλημμέλησε καὶ πλημμέλημα τοιοῦτον, οὐκ ἀφίησιν ὁ Παῦλος πολλῇ  τῇ λύπῃ κεχρῆσθαι, ἀλλὰ σπεύδει καὶ ἐπείγεται  καὶ πάντα ποιεῖ καὶ πραγματεύεται  ὥστε  ἐκκόψαι  τὸν  ὄγκον  τῆς  ἀθυμίας,  σατανικὴν  εἶναι  λέγων  τὴν ἀμετρίαν καὶ διαβόλου πλεονεξίαν καὶ τῆς ἐκείνου κακουργίας καὶ τῶν πονηρῶν αὐτοῦ νοημάτων   ἔργον,  ὑπὲρ  ὧν  ἕτεροι  πεπλημμελήκασι   καὶ  ἄλλοι  μέλλουσιν   εὐθύνας ὑπέχειν, πῶς οὐκ ἐσχάτης ἀνοίας τε καὶ μανίας οὕτω κατακόπτεσθαι καὶ ἀλγεῖν ὡς καὶ σκότος ἄφατον  ἐπάγειν τῇ διανοίᾳ, καὶ πολὺν τὸν θόρυβον καὶ σύγχυσιν καὶ ταραχὴν καὶ ζάλην ἄφατον; Εἰ δὲ πάλιν  μοι τὰ αὐτὰ λέγεις ὅτι «βούλομαι μέν, οὐκ ἰσχύω δέ», πάλιν σοι καὶ ἐγὼ τὰ αὐτὰ ἐρῶ ὅτι «σκῆψις ταῦτα καὶ πρόφασις». Καὶ γὰρ οἶδά σου τῆς φιλοσόφου  ψυχῆς τὰ νεῦρα. Ἵνα δὲ ἑτέρωθεν εὐκολωτέραν  σοι ποιήσω τὴν κατὰ τῆς ἀθυμίας ταύτης τῆς ἀκαίρου καὶ ὀλεθρίας ἀντίστασίν τε καὶ νίκην,  τοῦτο πάλιν  ὅπερ ἐπιτάττω  ποίει. Ὅταν ἀκούσῃς διηγουμένου  τινὸς τὴν πανωλεθρίαν  ταύτην, ἀποπήδα ταχέως  ἀπὸ τῶν λογισμῶν  τούτων  καὶ τρέχε ἐπὶ τὴν ἔννοιαν  τῆς ἡμέρας ἐκείνης  τῆς φοβερᾶς  καὶ  ἀναλογίζου   παρὰ  σαυτῇ  τὸ  βῆμα  τὸ  φρικῶδες,   τὸν   δικαστὴν   τὸν  ἀδέκαστον, τοὺς ποτα μοὺς τοῦ πυρὸς τοὺς πρὸ τοῦ βήματος ἐκείνου συρομένους καὶ σφοδροτάτῃ   καχλάζοντας   τῇ   φλογί,   τὰς   ἠκονημένας   ῥομφαίας,   τὰς   ἀποτόμους τιμωρίας,  τὴν κόλασιν τὴν οὐκ ἔχουσαν τέλος, τὸν ζόφον  τὸν ἀφεγγῆ,  τὸ σκότος τὸ ἐξώτερον, τὸν σκώληκα τὸν ἰοβόλον, τὰ δεσμὰ τὰ ἄλυτα, τὸν βρυγμὸν τῶν ὀδόντων καὶ τὸν κλαυθμὸν  τὸν ἀπαραμύθητον,  τὸ θέατρον τῆς οἰκουμένης, μᾶλλον  δὲ τὸ θέατρον ἑκατέρας  τῆς  κτίσεως,  τῆς  ἄνω,  τῆς  κάτω.  «Καὶ γὰρ  αἱ  δυνάμεις   τῶν  οὐρανῶν σαλευθήσονται»,  φησίν. Εἰ γὰρ καὶ μηδὲν  ἑαυταῖς  συνίσασι, μηδὲ μέλλουσιν  ὑπέχειν εὐθύνας, ἀλλ' ὁρῶσαι τὸ γένος ἅπαν τῶν ἀνθρώπων  καὶ τοὺς ἀπείρους δήμους κρινομένους, οὐκ ἀδεῶς ἐκεῖ παρεστήκασι. Τοσοῦτος ὁ φόβος τότε. Ταῦτα τοίνυν ἐννόει καὶ  τοὺς  ἀφύκτους  ἐλέγχους.  Οὐδὲ γὰρ κατηγόρων  δεῖται  ἐκεῖνος  ὁ δικαστής,  οὐδὲ μαρτύρων,  οὐδὲ ἀποδείξεων,  οὐδὲ ἐλέγχων,  ἀλλὰ πάντα  ὡς ἐπράχθη φέρει εἰς μέσον καὶ πρὸ τῶν ὀφθαλμῶν  τῶν πεπλημμεληκότων. Τότε οὐδεὶς ὁ παρεσόμενος καὶ ἐξαρπάσων τῆς τιμωρίας,  οὐ πατήρ, οὐχ υἱός, οὐ θυγάτηρ,  οὐ μήτηρ, οὐκ ἄλλος  τις συγγενής,  οὐ  γείτων,   οὐ  φίλος,  οὐ  συνήγορος,  οὐ  χρημάτων   δόσις,  οὐ  πλούτου περιουσία, οὐ δυναστείας ὄγκος, ἀλλὰ πάντα ταῦτα ὥσπερ κόνις ἐκποδὼν ἐλήλαται, καὶ μόνος ὁ κρινόμενος ἀπὸ τῶν αὐτῷ πεπραγμένων  ἢ τὴν ἐλευθεροῦσαν ἢ τὴν καταδικάζουσαν ὑπομένει  ψῆφον.  Τότε οὐδεὶς ὑπὲρ ὧν ἄλλος ἐπλημμέλησε  κρίνεται, ἀλλ' ὑπὲρ ὧν αὐτὸς ἕκαστος ἥμαρτε. Ταῦτα οὖν ἅπαντα  συναγαγοῦσα καὶ τὸν φόβον τοῦτον  ἐξογκώσασα καὶ ἐπιτειχίσασα τῇ σατανικῇ καὶ ψυχοβλαβεῖ  λύπῃ, οὕτως ἐν τῇ πρὸς  αὐτὴν   στῆθι  παρατάξει,  καὶ  φανεῖσα   μόνον,   ἀράχνης   αὐτὴν   εὐκολώτερον διασπάσαι καὶ ἀφανίσαι δυνήσῃ. Αὕτη μὲν γὰρ μετὰ τοῦ μάταιος εἶναι καὶ περιττὴ καὶ ὀλέθριος  σφόδρα καὶ βλαβερά· ἐκεῖνος  δὲ καὶ ἀναγκαῖος  ὁ φόβος  καὶ χρήσιμος καὶ ἐπωφελὴς καὶ πολὺ τὸ κέρδος ἔχων. Ἀλλὰ γὰρ ἔλαθον ὑπὸ τῆς τοῦ λόγου ῥύμης παρασυρεὶς καὶ οὐχ ἁρμόζουσάν σοι ταύτην ποιησάμενος τὴν παραίνεσιν· ἐμοὶ μὲν γὰρ καὶ τοῖς κατ' ἐμὲ βεβαπτισμένοις ἁμαρτημάτων πλήθει ἀναγκαῖος οὗτος ὁ λόγος· φοβεῖ γὰρ καὶ διανίστησι· σὲ δὲ ἐν τοσούτοις κατορθώμασι κομῶσαν καὶ αὐτῆς ἤδη τῆς ἁψῖδος τῶν οὐρανῶν ἁψαμένην, οὐδὲ ἁπλῶς νύττειν δύναιτ' ἄν. ∆ιὸ πρὸς ἑτέραν μεταστήσομαι μελῳδίαν  πρὸς σὲ διαλεγόμενος  καὶ ἑτέραν ἀνακρούσομαι νευράν, ἐπειδή σου οὗτος ὁ φόβος καθικέσθαι οὐ δύναται, πλὴν ὅσον καὶ τῶν ἀγγέλων.  Μεταταξώμεθα τοίνυν καὶ δεῦρο καὶ αὐτὴ μετάστηθι μετὰ τοῦ λόγου καὶ ἀναλογίζου τῶν κατορθωμάτων  σου τὰς ἀντιδόσεις, τὰ βραβεῖα τὰ λαμπρά, τοὺς φαιδροὺς στεφάνους, τὴν μετὰ τῶν παρθένων χορείαν, τὰς παστάδας τὰς ἱεράς, τὸν νυμφῶνα  τῶν οὐρανῶν, τὴν μετὰ τῶν ἀγγέλων λῆξιν, τὴν πρὸς τὸν νύμφιον παρρησίαν καὶ ὁμιλίαν, τὴν θαυμαστὴν δᾳδουχίαν ἐκείνην τὰ ἀγαθὰ τὰ καὶ λόγον καὶ νοῦν ὑπερβαίνοντα.
8.4 Ἀλλὰ μή μου τῶν  λόγων  ἐπιλάβῃ, εἰ καὶ εἰς τὸν χορὸν τῶν  παρθένων  σε κατελέξαμεν τῶν ἁγίων ἐκείνων ἐν χηρείᾳ βεβιωκυῖαν. Ἤκουσας γάρ μου πολλάκις καὶ ἰδίᾳ  καὶ  δημοσίᾳ διαλεγομένου  τίς  ποτέ  ἐστι τῆς  παρθενίας  ὁ ὅρος, καὶ  ὡς  οὐκ ἂν κωλυθείης  ποτὲ εἰς τὸν ἐκείνων  καταλεγῆναι  χορόν, μᾶλλον δὲ καὶ ἐκείνας ὑπερβῆναι μετὰ πολλῆς τῆς περιουσίας ἡ πολλὴν ἐν τοῖς ἄλλοις ἐπιδειξαμένη φιλοσο φίαν. ∆ιά τοι τοῦτο  ὁ  Παῦλος  ὅρον  παρθενίας   τιθεὶς   οὐ  τὴν  ἀπειρόγαμον   καὶ  ἀπηλλαγμένην συνουσίας ἀνδρὸς παρθένον ἐκάλεσεν, ἀλλὰ τὴν τὰ τοῦ Κυρίου μεριμνῶσαν. Καὶ αὐτὸς δὲ ὁ Χριστὸς δεικνὺς ὅσῳ μείζων παρθενίας ἐλεημοσύνη ἧς τὰ σκῆπτρα κατέχεις αὐτὴ καὶ τὸν στέφανον ἀνεδήσω πάλαι, ἀπ' ἐκείνου μὲν τοῦ χοροῦ τὸ ἥμισυ μέρος ἐξέβαλεν, ἐπειδὴ ταύτης  εἰσῆλθον  χωρίς, μᾶλλον  δὲ ἐπειδὴ δαψιλῶς  αὐτὴν  οὐκ ἐκέκτηντο·  καὶ γὰρ  εἶχον  ἔλαιον,  ἀλλ'  οὐκ  ἀρκοῦν.  Τοὺς δὲ  χωρὶς  παρθενίας  εἰσελθόντας,  ἐπειδὴ
 ταύτην ἦσαν περιβεβλημένοι, μετὰ πολλῆς ὑπεδέξατο τῆς τιμῆς, «εὐλογημένους  τε τοῦ Πατρὸς» ὀνομάζων καὶ πρὸς ἐαυτὸν καλῶν καὶ τῆς βασιλείας τὴν κληρονομίαν  αὐτοῖς χαριζόμενος καὶ ἐν μέσῃ ἀνακηρύττων  τῇ οἰκουμένῃ· καὶ οὐ παρῃτήσατο καὶ ἀγγέλων καὶ τῆς κτίσεως πάσης παρούσης, τροφέας τε αὐτοῦ καὶ ξενοδόχους αὐτοὺς προσειπεῖν. Ταύτης καὶ αὐτὴ ἀκούσῃ τότε τῆς μακαρίας φωνῆς, ταύτης ἀπολαύσῃ τῆς ἀμοιβῆς μετὰ πολλῆς τῆς περιουσίας. Εἰ δὲ ὑπὲρ ἐλεημοσύνης μόνον τοσαῦται αἱ ἀντιδόσεις, τοσοῦτοι οἱ στέφανοι, τοσαύτη ἡ λαμπρότης, τοσαύτη ἡ περιφάνεια καὶ ἡ δόξα, εἰ καὶ τὰ ἄλλα τῆς ἀρετῆς  ἐπέλθοιμί  σοι μέρη,  ποίαν  ἂν  σχοίης  συγγνώμην,  ὀφείλουσα  ἐντεῦθεν  ἤδη ἑορτὴν ἄγειν καὶ σκιρτᾶν καὶ χορεύειν καὶ στεφανοῦσθαι, ἐπειδὴ δὲ ὁ δεῖνα ἐμάνη καὶ ὁ δεῖνα  κατὰ  κρημνῶν  ἦλθε,  κατακόπτουσα  ἑαυτὴν  καὶ  εὔκολον  κατὰ  τῆς  ἁγίας  σου ψυχῆς τῷ διαβόλῳ ποιοῦσα τὴν ἔφοδον ὃν μέχρι σήμερον καταξαίνουσα οὐκ ἐπαύσω; Τί γὰρ ἄν τις εἴποι τὴν ὑπομονὴν  τὴν ποικίλην  καὶ πολυειδῆ καὶ πολύτροπον, καὶ πόσος ἡμῖν εἰς τοῦτο ἀρκέσει λόγος, πόσον δὲ ἱστορίας μέτρον, εἴ τις τὰ ἐκ πρώτης ἡλικίας μέχρι τοῦ νῦν παθήματά σου καταλέγοι, τὰ παρὰ τῶν οἰκείων, τὰ παρὰ τῶν ἀλλοτρίων, τὰ παρὰ τῶν  φίλων,  τὰ παρὰ τῶν ἐχθρῶν,  τὰ παρὰ τῶν γένει προσηκόντων, τὰ παρὰ τῶν μηδαμόθεν προσηκόντων,  τὰ παρὰ τῶν ἐν δυναστείαις, τὰ παρὰ τῶν εὐτελῶν,  τὰ παρὰ τῶν  ἀρχόντων,  τὰ παρὰ τῶν ἰδιωτῶν,  τὰ παρὰ τῶν  εἰς τὸν κλῆρον τελούντων; Τούτων γὰρ ἕκαστον, εἴ τις διεξίοι αὐτὸ καθ' ἑαυτὸ μόνον, ἱστορίαν ὁλόκληρον ἱκανὸν ποιῆσαι τὸ διήγημα. Εἰ δέ τις καὶ πρὸς τὰ ἕτερα εἴδη τῆς ἀρετῆς ταύτης μετασταίη, καὶ μηκέτι  τὰ παρ' ἑτέρων,  ἀλλὰ  τὰ παρὰ σοῦ κατασκευασθέντα  διηγήσαιτο  πάθη,  τίνα λίθον,  τίνα  σίδηρον, ποῖον  ἀδάμαντα  οὐχ εὑρήσει νικηθέντα  παρὰ σοῦ; Ἁπαλὴν γὰρ, οὕτω  σάρκα λαβοῦσα καὶ τρυφεράν,  παντὶ  εἴδει τρυφῆς  συντραφεῖσαν,  οὕτως  αὐτὴν ποικίλοις ἐπολιόρκησας πάθεσιν ὡς μηδὲν ἄμεινον τῆς νεκρωθείσης διακεῖσθαι νῦν καὶ τοσοῦτον ἀνῆψας  ἐν σεαυτῇ νοσημάτων  ἐσμὸν ὡς καὶ ἰατρῶν  τέχνην  καὶ φαρμάκων δύναμιν καὶ πάντα ἐπιμελείας ἐλέγξαι τρόπον καὶ διηνεκέσι συζῇν ὀδύναις.
8.5 Τὴν δὲ ἐπὶ τῆς τραπέζης καρτερίαν τε καὶ ἐγκρά τειαν καὶ τὴν ἐν ταῖς νυξὶν εἴ τις  βουληθείη  διεξελθεῖν,  πόσων  δεήσεται λόγων;  Μᾶλλον  δὲ οὐδὲ εἴασας αὐτὴν ἐγκράτειαν καλεῖσθαι λοιπὸν οὐδὲ καρτερίαν ἐπὶ σοῦ, ἀλλ' ἕτερον ὄνομα ταύταις ἡμῖν ζητητέον  ταῖς  ἀρεταῖς  πολλῷ   μεῖζον.  Καὶ γὰρ  ἐγκρατεύεσθαι  ἐκεῖνόν   φαμεν  καὶ καρτερεῖν  τὸν  ὑπό τινος  ἐπιθυμίας  ἐνοχλούμενον καὶ κρατοῦντα  ταύτης.  Σὺ δὲ οὐκ ἔχεις ὅτου κρατήσεις· πολλῇ γὰρ τῇ ῥύμῃ παρὰ τὴν ἀρχὴν πνεύσασα κατὰ τῆς σαρκὸς ἔσβεσας αὐτῆς τὰς ἐπιθυμίας ταύτας, οὐ χαλινώσασα τὸν ἵππον, ἀλλὰ συμποδίσασα καὶ χαμαὶ ῥίψασα καὶ ποιήσασα μένειν  ἀκίνητον.  Καὶ τότε μὲν ἐγκράτειαν  κατορθώσασα, νῦν δὲ ἀπάθειαν λοιπόν. Οὐ γὰρ διενοχλεῖ τρυφῆς ἐπιθυμία καὶ πόνον ἔχεις ὥστε αὐτῆς κρατῆσαι· ἀλλὰ  καθάπαξ  αὐτὴν  ἀφανίσασα  καὶ  ἄβατον  αὐτῇ  τὴν  σάρκα ποιήσασα, τοσοῦτον ἀπολαύειν  σίτου καὶ ποτοῦ τὴν γαστέρα ἐπαίδευσας ὅσον μὴ ἀποθανεῖν  καὶ δίκην δοῦναι. ∆ιά τοι τοῦτο οὐ νηστείαν οὐδὲ ἐγκράτειαν  τοῦτο καλῶ, ἀλλ' ἕτερόν τι τούτου μεῖζον. Τοῦτο καὶ ἐπὶ τῆς ἀγρυπνίας  σου τῆς ἱερᾶς ἔστιν ἰδεῖν· καὶ γὰρ ἡ τοῦ καθεύδειν  ἐπιθυμία,  ἐκείνης  σβεσθείσης, συγκατεσβέσθη· τροφὴ γὰρ ὕπνου  σιτία. Καὶ ἑτέρῳ δὲ αὐτὴν  κατέλυσας τρόπῳ ἐξ ἀρχῆς μὲν καὶ αὐτὴν  βιασαμένη τὴν  φύσιν  καὶ ὁλοκλήρους νύκτας ἀΰπνους διάγουσα, ὕστερον δὲ τῇ συνεχεῖ συνηθείᾳ καὶ εἰς φύσιν ἀγαγοῦσα τὸ πρᾶγμα. Ὥσπερ γὰρ τοῖς ἄλλοις  κατὰ φύσιν  τὸ καθεύδειν,  οὕτω σοὶ τὸ ἐγρηγορέναι. Θαυμαστὰ μὲν οὖν ταῦτα καὶ ἐκπλήξεως γέμοντα, καὶ καθ' ἑαυτά. Εἰ δέ τις καὶ τὸν καιρὸν ἐξετάσειεν ὅτι ἐν ἀώρῳ ἡλικίᾳ ταῦτα κατωρθοῦτο καὶ τὴν ἐρημίαν τῶν διδαξόντων  καὶ τὸ πλῆθος τῶν σκανδαλιζόντων καὶ ὅτι ἐν ψυχῇ ἐξ ἀσεβοῦς οἴκου νῦν
 αὐτομολησάσῃ πρὸς τὴν ἀλήθειαν καὶ ὅτι ἐν σώματι γυναικείῳ τε καὶ ἄλλως ἁπαλῷ διὰ τὴν  τῶν  προγόνων  περιφάνειαν   καὶ  τρυφήν,  πόσα πελάγη  θαυμάτων  εὑρήσει καθ' ἕκαστον  τούτων  ἀνοιγόμενα;  ∆ιά τοι  τοῦτο  τῶν  ἄλλων  οὐδὲ  ἐπιμνησθήσομαι,  τῆς ταπεινοφροσύνης, τῆς ἀγάπης, τῶν λοιπῶν ἀρετῶν τῆς ἁγίας σου ψυχῆς. Καὶ γὰρ μόνον ἐμνήσθην  τούτων  καὶ τὰς προσηγορίας εἶπον,  μυρίας ἀνέβλυσέ μοι πάλιν  ἡ διάνοια πηγὰς καὶ βιάζεται εἰπεῖν καὶ τούτων, ὡς τῆς προτέρας, κἂν ἐκ μέρους τὰ εἴδη, μᾶλλον δὲ τὰς ὑποθέσεις μόνον· ἐκεῖνο γὰρ ἄπειρον σφόδρα ἐπιζητεῖ λόγον. Ἀλλὰ οὐκ ἀνέξομαι ὥστε μὴ τῆς ὑποθέσεως ἐκπεσεῖν ἣν προειλόμην  κατορθῶσαι, εἰς ἄπειρον  ἐξενεχθεὶς πέλαγος.  Ἐπεὶ εἰ  μὴ  τοῦτο  προὔκειτό  μοι  νῦν  τὸ  πρόρριζον  τὴν  ἀθυμίαν  ἀπὸ  σοῦ ἀνασπάσαι, ἡδέως τούτοις ἐνδιέτριβον τοῖς λόγοις καὶ πέλαγος ἄπειρον ἔπλεον, μᾶλλον δὲ πελάγη,  ἑκάστης σου ἀρετῆς  τὰς  πολυσχιδεῖς  ἀνατέμνων  ὁδοὺς  ὧν  ἑκάστη ὁδὸς πέλαγος  ἔτικτε  πάλιν,  κἂν τῇ ὑπομονῇ,  κἂν τῇ ταπεινοφροσύνῃ  καὶ ἐλεημοσύνῃ  τῇ πολυειδεῖ καὶ πρὸς αὐτὰ τῆς οἰκουμένης τὰ πέρατα ἁπλωθείσῃ, κἂν τῇ ἀγάπῃ τῇ μυρίας νικώσῃ καμίνους, κἂν τῇ συνέσει τῇ ἀπείρῳ καὶ πολλῆς γεμούσῃ χάριτος καὶ τὰ μέτρα τῆς  φύσεως  ὑπερβάσῃ. Τὰ δὲ  κατορθώματα  τὰ  ἐντεῦθεν  τεχθέντα  εἴ  τις  βούλοιτο ἐπιέναι, ταὐτὸν ποιήσει οἷον εἴ τις καὶ τὰ κύματα τῆς θαλάσσης ἀριθμεῖν ἐπιχειροίη.
8.6 ∆ιὸ τὰ ἄπειρα ταῦτα παραδραμὼν πελάγη, τὸν λέοντα ἀπὸ τοῦ ὄνυχος δεῖξαι πειράσομαι, ὀλίγα ἅττα περὶ τῆς στολῆς σου διαλεχθείς,  περὶ τῶν ἁπλῶς  καὶ εἰκῇ σοι περικειμένων  ἱματίων. Τῶν μὲν γὰρ ἄλλων ἔλαττον εἶναι δοκεῖ τὸ κατόρθωμα· εἰ δέ τις ἀκριβῶς  αὐτὸ ἐξετάσειε, σφόδρα εὑρήσει μέγα τε ὑπάρχον  καὶ φιλοσόφου  δεόμενον ψυχῆς  καὶ τὰ βιωτικὰ  ἅπαντα καταπατούσης καὶ πρὸς αὐτὸν ἱπταμένης  τὸν οὐρανόν.
∆ιόπερ οὐκ ἐν τῇ Καινῇ μόνον, ἀλλὰ καὶ ἐν τῇ Παλαιᾷ, ὅτε διὰ σκιᾶς καὶ τύπου τὸ τῶν ἀνθρώπων  ὁ Θεὸς ἦγε γένος καὶ σωματικώτερον τὰ τῆς πολιτείας ἐρρυθμίζετο καὶ περὶ τῶν   οὐρανίων   οὐδεὶς  οὐδέπω  λόγος  ἦν,  οὐδὲ  μελλόντων  μνήμη,  οὐδὲ  τῆς  νῦν κατεχούσης φιλοσοφίας  αἴνιγμα, ἀλλὰ παχύτερόν πως καὶ σαρκικώτερον οἱ νόμοι τοῖς Ἑβραίοις ἐγράφοντο,  μετὰ πολλῆς  τῆς σφοδρότητος τὴν ἐν τοῖς ἱματίοις  ἀπαγορεύων φιλοκοσμίαν,  ταῦτα  διὰ  τοῦ  προφήτου  φησί· «Τάδε λέγει  Κύριος ἐπὶ  τὰς  ἀρχούσας θυγατέρας  Σιών· ἀνθ' ὧν  ὑψώθησαν  αἱ  θυγατέρες  αὐτῶν  καὶ  ἐπορεύθησαν  ὑψηλῷ τραχήλῳ καὶ νεύμασιν ὀφθαλμῶν  καὶ τῇ πορείᾳ τῶν ποδῶν σύρουσαι τοὺς χιτῶνας καὶ τοῖς ποσὶν ἅμα παίζουσαι, καὶ ταπεινώσει  Κύριος ἀρχούσας θυγατέρας Σιὼν καὶ ἀνακαλύψει  τὸ σχῆμα αὐτῶν καὶ ἀφελεῖ τὴν δόξαν τοῦ ἱματισμοῦ αὐτῶν καὶ ἔσται σοι ἀντὶ  ὀσμῆς ἡδείας κονιορτὸς  καὶ ἀντὶ  ζώνης  σχοινίῳ  ζώσῃ καὶ ἀντὶ  τοῦ κόσμου τῆς κεφαλῆς σου φαλάκρωμα ἕξεις διὰ τὰ ἔργα σου, ἀντὶ δὲ τοῦ χιτῶνος τοῦ μεσοπορφύρου περιζώσῃ σάκκον.» Ταῦτά σοι ἀντὶ  καλλωπισμοῦ.  Εἶδες ὀργὴν ἄφατον; Εἶδες κόλασιν καὶ τιμωρίαν σφοδροτάτην; Εἶδες αἰχμαλωσίαν  ἐπιτεταμένην; Ἐκ τούτου στοχάζου τοῦ ἁμαρτήματος   τὸ  μέγεθος.   Οὐ  γὰρ  ἂν   σφοδροτάτην   οὕτως   ἐπήγαγε   τιμωρίαν   ὁ φιλάνθρωπός ποτε, μὴ τῆς ἁμαρτίας τῆς ἐπισπωμένης αὐτὴν πολὺ μείζονος οὔσης. Εἰ δὲ τὸ ἁμάρτημα μέγα, εὔδηλον  ὅτι καὶ τὸ κατόρθωμα  μέγιστον  τὸ ἀπεναντίας  ἑστηκὸς τούτῳ.  ∆ιά τοι  τοῦτο  καὶ  βιωτικαῖς  γυναιξὶ  διαλεγόμενος  ὁ Παῦλος, οὐ μόνον  τοῦ χρυσοφορεῖν αὐτὰς ἀπάγει, ἀλλ' οὐδὲ ἱμάτια πολυτελῆ  περικεῖσθαι ἀφίησιν. Οἶδε γάρ, οἶδε σαφῶς ὅτι χαλεπὸν τοῦτο ψυχῆς νόσημα καὶ δυσκαταγώνιστον  καὶ γνώμης διεφθαρμένης   δεῖγμα  μέγιστόν  ἐστι  καὶ  σφόδρα  φιλοσόφου   δεόμενον  ψυχῆς.  καὶ δηλοῦσιν οὐχ αἱ βιωτικαὶ γυναῖκες μόνον καὶ ἀνδράσιν ὁμιλήσασαι–ὧν οὐδεμία ῥᾳδίως ταύτης ἠνέσχετο τῆς παραινέσεως–, ἀλλὰ καὶ αἱ φιλοσοφεῖν  δοκοῦσαι καὶ εἰς τὸν τῆς παρθενίας   τελεῖν   χορὸν  λαχοῦσαι.  Πολλαὶ  γὰρ  τούτων   πρὸς  τυραννίδα   φύσεως
 ἀποδυσάμεναι  καὶ καθαρῶς  τὸν  τῆς παρθενίας  διανύουσαι  δρόμον καὶ ἀγγελικὴν  ἐν τούτῳ μιμούμεναι  πολιτείαν  καὶ ἐν θνητῷ  σώματι τὰ τῆς ἀναστάσεως ἐπιδεικνύμεναι προοίμια–»ἐν  γὰρ τῷ  αἰῶνι  ἐκείνῳ,  φησίν,  οὔτε γαμοῦσιν,  οὔτε ἐκγαμίσκονται»–καὶ πρὸς τὰς ἀσωμάτους δυνάμεις θέμεναι τὴν ἅμιλλαν καὶ πρὸς τὴν ἀφθαρσίαν ἐν φθαρτῷ σώματι   φιλονεικοῦσαι   καὶ   ὃ   πολλοῖς   οὐδὲ   ἀκοῦσαι   φορητὸν   διὰ   τῶν   ἔργων κατορθοῦσαι καὶ καθάπερ λυττῶντα κύνα καὶ συνεχῶς ἐπιπηδῶντα τὴν ἐπιθυμίαν διακρουόμεναι  καὶ μαινομένην  θάλασσαν καταστέλλουσαι καὶ ἐν ἀγρίοις κύμασι μετὰ γαλήνης  πλέουσαι καὶ ταραττομένου  σφοδρῶς τοῦ πελάγους ἐξ οὐρίας φερόμεναι  καὶ ἐν  καμίνῳ  φυσικῆς  ἐπιθυμίας  ἑστῶσαι καὶ  μὴ  κατακαιόμεναι,  ἀλλ' ὡς  πηλὸν  τοὺς ἄνθρακας τούτους καταπατοῦσαι, ὑπὸ τῆς ἐπιθυμίας ταύτης ἑάλωσαν αἰσχρῶς πάνυ καὶ ἐλεεινῶς καὶ τὰ μείζονα δυνηθεῖσαι ὑπὸ τούτου κατηγωνίσθησαν.
8.7 Τοσοῦτον γάρ ἐστιν ἡ παρθενία πρᾶγμα, καὶ τοσού του δεῖται τοῦ πόνου, ὅτι κατελθὼν  ὁ Χριστὸς ἐξ οὐρανοῦ, ἵνα τοὺς ἀνθρώπους  ἀγγέλους  ποιήσῃ καὶ τὴν ἄνω πολιτείαν  ἐνταῦθα καταφυτεύσῃ, οὐδὲ τότε ἐθάρρησεν ἐπιτάξαι τοῦτο, οὐδὲ εἰς νόμου αὐτὸ τάξιν ἀγαγεῖν, ἀλλ' ἀποθνῄσκειν  μὲν ἐνομοθέτησεν· οὗ τί βαρύτερον γένοιτ' ἄν; Καὶ σταυροῦσθαι διηνεκῶς  καὶ ἐχθροὺς εὐεργετεῖν, παρθενεύειν  δὲ οὐκ ἐνομοθέτησεν· ἀλλ' ἀφῆκεν  ἐν τῇ τῶν  ἀκουόντων  κεῖσθαι προαιρέσει εἰπών·  «Ὁ δυνάμενος  χωρεῖν χωρείτω.»  Καὶ γὰρ μέγας ὁ ὄγκος τοῦ πράγματος  καὶ ἡ δυσκολία τῶν  παλαισμάτων τούτων καὶ ὁ ἱδρὼς τῶν ἀγώνων  καὶ σφόδρα ἀπόκρημνον τοῦτο τῆς ἀρετῆς τὸ χωρίον. Καὶ τοῦτο δηλοῦσι καὶ οἱ ἐν τῇ Παλαιᾷ πολλὰ κατορθώσαντες. Καὶ γὰρ Μωϋσῆς ἐκεῖνος ὁ μέγας, τῶν προφητῶν τὸ κεφάλαιον, ὁ γνήσιος τῷ Θεῷ φίλος, ὁ τοσαύτης ἀπολαύσας παρρησίας ὡς ἑξακοσίας χιλιάδας  ὑπευθύνους γενομένας  κολάσει ἐξαρπάσαι θεηλάτου πληγῆς,  οὗτος  ὁ τοσοῦτος  καὶ  τηλικοῦτος  ἀνὴρ  θαλάσσῃ μὲν  ἐπέταξε  καὶ  πέλαγος ἔσχισε καὶ πέτραν ἔρρηξε καὶ ἀέρα μετέβαλε καὶ τὸ Νειλῷον ὕδωρ εἰς αἷμα μετέστησε καὶ βατράχων  καὶ ἀκρίδων  στρατόπεδον  ἐπετείχισε  τῷ Φαραὼ καὶ πᾶσαν τὴν  κτίσιν μετεστοιχείωσε καὶ μυρία ἕτερα ἐπεδείξατο θαύματα καὶ ἀρετῆς δὲ πολλὰ κατορθώματα–καὶ γὰρ ἐξ ἑκατέρου μέρους ἔλαμψε–, πρὸς δὲ τοὺς ἀγῶνας τούτους οὐδὲ ἀντιβλέψαι   ἴσχυσεν,  ἀλλ'  ἐδεήθη  γάμου  καὶ  ὁμιλίας   γυναικὸς   καὶ  τῆς  ἐντεῦθεν ἀσφαλείας καὶ οὐκ ἐτόλμησεν εἰς τὸ τῆς παρθενίας πέλαγος ἑαυτὸν ἐκδοῦναι τὰ ἐκεῖθεν κύματα δεδοικώς. Καὶ ὁ πατριάρχης δὲ ὁ τοῦ παιδὸς ἱερεὺς τὸ μὲν τυραννικώτατον τῆς φύσεως καταπαλαῖσαι ἴσχυσε πάθος καὶ παῖδα ἀνελεῖν ἠδυνήθη καὶ παῖδα τὸν Ἰσαὰκ ἐν αὐτῷ τῆς ἡλικίας τῷ ἄνθει, ἐν αὐτῇ τῆς νεότητος τῇ ἀκμῇ, μονογενῆ, γνήσιον καὶ παρ' ἐλπίδα  πᾶσαν αὐτῷ δεδομένον  καὶ ἐπ' αὐτῷ σαλεύων  μόνῳ  καὶ ἐν ἐσχάτῳ γήρᾳ καὶ ἀρετῇ κομῶντα  πολλῇ καὶ ἀναγαγεῖν  αὐτὸν ἐπὶ τὸ ὄρος ἴσχυσεν, ἐπὶ τοιαύτῃ μέλλων ἀγαγεῖν πράξει, καὶ θυσιαστήριον ᾠκοδόμησε καὶ ξύλα συνέθηκε καὶ τὸ ἱερεῖον ἐπέθηκε καὶ μάχαιραν ἥρπασε καὶ διὰ τοῦ λαιμοῦ τοῦ παιδὸς τὸ ξίφος ὤθησε. Καὶ γὰρ καὶ ὤθησε καὶ ᾕμαξεν ὁ ἀδάμας ἐκεῖνος, μᾶλλον  δὲ καὶ ἀδάμαντος στερρότερος· ὁ μὲν γὰρ ἐν τῇ φύσει τοῦτο κέκτηται, οὗτος δὲ διὰ τῆς κατὰ προαίρεσιν φιλοσοφίας φυσικὴν ἐμιμήσατο στερρότητα καὶ ἀγγέλων  ἀπάθειαν  διὰ τῶν  ἔργων ἐπεδείξατο. Ἀλλ' ὅμως ὁ τοσοῦτον καὶ τηλικοῦτον  ἰσχύσας διανύσαι  ἆθλον  καὶ αὐτῆς  ἐξελθὼν  τῆς  φύσεως,  πρὸς τοὺς ἀγῶνας τῆς παρθενίας ἀποδύσασθαι οὐκ ἐτόλμησεν, ἀλλ' ἔδεισε καὶ αὐτὸς τὰ σκάμματα ταῦτα καὶ τὴν ἀπὸ τοῦ γάμου παραμυθίαν ἐπεσπάσατο.
8.8 Βούλει προσθῶ καὶ τὸν Ἰὼβ τοῖς εἰρημένοις, τὸν δίκαιον, τὸν ἀληθινόν,  τὸν θεοσεβῆ, τὸν ἀπεχόμενον  ἀπὸ παντὸς πονηροῦ πράγματος; Οὗτος ὁ Ἰὼβ συνέκοψε τοῦ διαβόλου τὴν ὄψιν, παιόμενος  οὐ παίων  ἐκένωσεν  αὐτοῦ τὴν βελοθήκην  ἅπασαν καὶ
κατατοξευόμενος παρ' αὐτοῦ συνεχῶς ἅπαν ὑπέμεινε πειρασμῶν εἶδος καὶ ἕκαστον μεθ' ὑπερβολῆς  ἁπάσης. Τὰ γὰρ δοκοῦντα  εἶναι  κατὰ  τὸν  βίον  λυπηρὰ  καὶ  ὄντα,  ταῦτα μάλιστα πάντων ἐστὶ πενία καὶ νόσος καὶ παίδων ἀποβολὴ καὶ ἐχθρῶν ἐπανάστασις καὶ φίλων   ἀγνωμοσύνη   καὶ   λιμὸς   καὶ   σαρκὸς  ὀδύναι   διηνεκεῖς   καὶ   λοιδορίαι   καὶ συκοφαντίαι  καὶ τὸ πονηρὰν  κτήσασθαι ὑπόληψιν· καὶ ταῦτα ἅπαντα  εἰς ἓν ἐξεχύθη σῶμα καὶ μιᾶς κατεσκεδάσθη ψυχῆς· καὶ τὸ δὴ χαλεπώτερον  ὅτι καὶ ἀμελετήτῳ  ὄντι ἐπέθετο. Ὃ δὲ λέγω τοιοῦτόν ἐστιν· ὁ ἐκ πενήτων  τεχθεὶς καὶ ἐν οἰκίᾳ τοιαύτῃ τραφείς, ἅτε  γυμνασάμενος  καὶ  μελετήσας,  ῥᾳδίως  ἂν  ἐνέγκαι  τῆς  πενίας  τὸ  βάρος·  ὁ  δὲ τοσούτοις  περιρρεόμενος  χρήμασι  καὶ  τοσούτῳ  πλούτῳ  κομῶν,  εἶτα  ἀθρόον  εἰς  τὸ ἐναντίον  μεταπεσών, οὐκ ἂν εὐκόλως  ὑπομεῖναι  τὴν μεταβολήν·  καὶ γὰρ ἀγυμνάστῳ ὄντι  χαλεπωτέρα   φαίνεται   ἀθρόον  προσπεσοῦσα. Πάλιν  ὁ  ἄσημος  καὶ  ἐξ  ἀσήμων γενόμενος καὶ ἐν τῷ διηνεκῶς καταφρονεῖσθαι ζῶν, οὐκ ἂν σφόδρα λοιδορούμενος καὶ ὑβριζόμενος ταραχθείη· ὁ δὲ τοσαύτης ἀπολαύσας δόξης καὶ παρὰ πάντων δορυφορούμενος καὶ ἐν τοῖς ἁπάντων στόμασιν ὢν καὶ πανταχοῦ μετὰ πολλῆς ἀνακηρυττόμενος  τῆς περιφανείας,  εἰς ἀτιμίαν  καὶ εὐτέλειαν  κατενεχθεὶς  τὸ αὐτὸ ἂν πάθοι  τῷ  ἀπὸ  πλουσίου  ἀθρόον  γενομένῳ  πένητι·  ὁ  παῖδας  ἀποβαλὼν  πάλιν,  κἂν ἅπαντας   ἀποβάλῃ,  μὴ  ἐν  ἑνὶ  δὲ  καιρῷ,  τοὺς  λειπομένους   ἔχει  τῶν  ἀπελθόντων παραμυθίαν  καὶ τῆς ἐπὶ προτέρων τελευτῆς  τοῦ πάθους λήξαντος,  ἂν ἡ τοῦ δευτέρου προσγένηται μετὰ χρόνον, τοῦτο αὐτῷ προσηνέστερον γίνεται  τὸ πάθος· οὐ γὰρ νεαρῷ ὄντι   ἔπεισι  τῷ   ἕλκει,  ἀλλὰ   κοιμηθέντι   ἤδη  καὶ  ἀφανισθέντι,   ὅπερ  οὐκ  ὀλίγον ὑποτέμνεται   τῆς   ὀδύνης.   Οὗτος  δὲ   ὁλόκληρον   αὐτῷ   τὸν   χορὸν   εἶδεν   ἐν   μιᾷ ἀναρπασθέντα  καιροῦ  ῥοπῇ καὶ  τρόπῳ  πικροτάτῳ  τελευτῆς.  Καὶ γὰρ καὶ βίαιος  καὶ ἄωρος ὁ θάνατος ἦν, καὶ ὁ καιρὸς δὲ καὶ ὁ τόπος οὐ μικρὰν ἐποίει τῷ πένθει προσθήκην· καὶ γὰρ ἐν ὥρᾳ συμποσίου καὶ ἐν οἰκίᾳ τῇ τοῖς ξένοις ἀνεῳγμένῃ  καὶ τάφος αὐτοῖς ὁ οἶκος ἐγένετο. Τί ἄν τις εἴποι τὸν λιμὸν ἐκεῖνον  τὸν καινότερον  καὶ ἑρμηνευθῆναι  μὴ δυνάμενον, τὸν ἑκούσιον, τὸν ἀκούσιον; Οὐ γὰρ οἶδα πῶς αὐτὸν καλέσω, οὐδὲ εὑρίσκω ὄνομα ἐπιθεῖναι  τῷ παραδόξῳ τῆς συμφορᾶς εἴδει. Καὶ γὰρ παρακειμένης ἀπείχετο τῆς τραπέζης καὶ ὁρωμένων  οὐχ ἥπτετο τῶν σιτίων. Τῶν γὰρ περὶ τὸ σῶμα τραυμάτων  ἡ δυσωδία προσαπαντῶσα κατέλυε τὴν ἐπιθυμίαν καὶ αὐτὴν ἐνεπίμπλα τὴν τράπεζαν τῆς ἀηδίας. Καὶ τοῦτο δηλῶν ἔλεγεν· «Βρῶμον γὰρ ὁρῶ τὰ σῖτά μου.» Καὶ ἡ μὲν ἀνάγκη τοῦ λιμοῦ  τῶν  προκειμένων  ἅπτεσθαι ἐβιάζετο· ἡ δὲ τῆς δυσωδίας ὑπερβολὴ τῆς ἐκ τῶν σαρκῶν γινομένης  ἐνίκα τοῦ λιμοῦ τὴν βίαν. ∆ιὰ δὴ τοῦτο εἶπον· «Οὐκ ἔχω πῶς αὐτὸν καλέσω.» Ἑκούσιον; Ἀλλ' ἐβούλετο  ἀπογεύεσθαι  τῶν  προκειμένων.  Ἀλλὰ  ἀκούσιον; Ἀλλὰ παρῆν τὰ σιτία, καὶ οὐδεὶς ὁ κωλύων  ἦν. Πῶς ἂν διηγησαίμην  τὰς ὀδύνας, τὰς πληγὰς τῶν σκωλήκων, τὸν ἰχῶρα τὸν καταρρέοντα, τὰ ὀνείδη τῶν φίλων, τὴν καταφρόνησιν   τῶν   οἰκετῶν–»οὐ   γὰρ  ἐφείσαντό   μου,  φησίν,  οἱ  οἰκέται  μου  ἀπὸ προσώπου  ἐμπτυσμάτων»–,  τοὺς  ἐπεμβαίνοντας,  τοὺς  ἐφαλλομένους;  «Οὓς γὰρ  οὐχ ἡγησάμην, φησίν, ἀξίους εἶναι κυνῶν τῶν ἐμῶν νομάδων, οὗτοι νῦν ἐπιπεπτώκασί μοι καὶ νουθετοῦσί  με ἐλάχιστοι.»  Οὐ δοκεῖ σοι ταῦτα πάντα  χαλεπὰ  εἶναι; Καὶ γάρ ἐστι χαλεπά.  Εἴπω τὸ κεφάλαιον  τῶν  κακῶν,  τὸν  κολοφῶνα  τῆς συμφορᾶς τὸν  μάλιστα ἄγχοντα  αὐτόν; Ὁ χειμὼν  τῶν  θορύβων  τῶν  ἐν τῷ λογισμῷ  γινομένων αὐτῷ οὗτος μάλιστα  ἦν  αὐτὸν  ἀποπνίγων ἀφόρητος,  καὶ  τὸ  συνειδὸς  αὐτοῦ  τὸ  καθαρὸν  τοῦτο μάλιστα  ἐποίει  τὴν  ἔνδον  ζάλην  καὶ  ἐσκότου  τὸν  λογισμὸν  καὶ  τὸν  κυβερνήτην ἐτάραττεν.  Οἱ μὲν γὰρ ἑαυτοῖς συνειδότες  ἁμαρτήματα πολλά, κἂν πάθωσί τι δεινόν, ἔχουσι κἂν τὸν λόγον εὑρεῖν τῶν γινομένων,  τὰς ἁμαρτίας τὰς ἑαυτῶν ἀναλογιζόμενοι
καὶ λύοντες τὴν ἐπὶ τῇ ἀπορίᾳ ταραχήν. Πάλιν οἱ μηδὲν ἑαυτοῖς συνειδότες ἀλλὰ κατορθώμασι κομῶντες, ἂν πάθωσί τι τοιοῦτον, τὸν περὶ τῆς ἀναστάσεως εἰδότες λόγον καὶ τὰς ἀμοιβὰς ἐννοῦντες ἐκείνας, οἴδασιν ὅτι ἆθλοι τὰ συμβαίνοντα καὶ μυρίων στεφάνων  ὑποθέσεις. Οὗτος δὲ καὶ δίκαιος ὢν καὶ περὶ ἀναστάσεως ἐπιστάμενος οὐδέν, ταύτῃ μάλιστα ἐκλυδωνίζετο  οὐκ εἰδὼς τὴν αἰτίαν ὧν ἔπασχε καὶ τῶν σκωλήκων  καὶ τῶν  ὀδυνῶν  ὑπὸ τῆς ἀπορίας ταύτης  μᾶλλον  κεντούμενος.  Καὶ ἵνα  μάθῃς ὅτι ταῦθ' οὕτως ἔχει, ὅτε κατηξίωσεν ὁ φιλάνθρωπος θεὸς εἰπεῖν αὐτῷ τῶν ἀγώνων  τούτων τὴν αἰτίαν  ὅτι «Ἵνα δίκαιος  ἀναφανῇς  ταῦτα  συνεχωρήθη»,  οὕτως  ἀνέπνευσεν  ὡς μηδὲ πεπονθώς  τι τῶν λυπηρῶν ἐκείνων  καὶ τοῦτο ἐξ ὧν τότε ἐφθέγξατο δῆλον. Ἀλλ' ὅμως καὶ πρὶν  ἢ μαθεῖν  τὴν  αἰτίαν,  ὠδυνᾶτο  μέν, ἔφερε  δὲ γενναίως  καὶ μετὰ  τὸ πάντα ἀποβαλεῖν   τὴν   θαυμασίαν  ἐκείνην   ἀφῆκε  φωνήν·   «Ὁ  Κύριος  ἔδωκεν,  ὁ  Κύριος ἀφείλετο· ὡς τῷ Κυρίῳ ἔδοξεν οὕτως καὶ ἐγένετο· εἴη τὸ ὄνομα Κυρίου εὐλογημένον  εἰς τοὺς αἰῶνας.»
8.9 Ἀλλὰ γὰρ ἔοικα ὑπὸ τοῦ ἔρωτος τοῦ ἀνδρὸς κατεχόμενος  πορρωτέρω  τῆς ὑποθέσεως ἐληλακέναι  τῆς προκειμένης· διὸ ὀλίγα προσθεὶς ἅψομαι τῶν προκειμένων πάλιν.  Οὗτος τοίνυν  ὁ τοσοῦτος  καὶ τηλικοῦτος  ἀνήρ, ὁ τοσαύτας  ἀνάγκας  φύσεως καταπατήσας,  οὐκ ἐτόλμησεν  οὐδὲ αὐτὸς  εἰς τὸν  ἀγῶνα  τοῦτον  καθεῖναι,  ἀλλὰ  καὶ γυναικὸς  ἀπέλαυσε  καὶ πατὴρ  ἐγένετο  παίδων  τοσούτων.  Τοσαύτη τῆς  παρθενίας  ἡ δυσκολία,  οὕτως  ὑψηλοὶ  καὶ  μεγάλοι  αὐτῆς  οἱ  ἀγῶνες  καὶ  χαλεποὶ  οἱ  ἱδρῶτες  καὶ πολλῆς δεόμενοι τῆς εὐτονίας. Ἀλλ' ὅμως πολλαὶ τῶν πρὸς τὸν ἀγῶνα τοῦτον ἀποδυσαμένων ἐκεῖνο οὐ κατηγωνίσαντο  τὸ πάθος τὸ τοῦ καλλωπισμοῦ  τῆς περιβολῆς τῶν ἱματίων, ἁλλ' ἑάλωσαν καὶ ἐχειρώθησαν καὶ βιωτικῶν  γυναικῶν  μᾶλλον. Μὴ γάρ μοι τοῦτο λέγε ὅτι χρυσίον οὐ περίκειται, οὐδὲ σηρικὰ καὶ χρυσόπαστα περιβέβληνται ἱμάτια,  οὐδὲ περιδέραια  λιθοκόλλητα  ἔχουσι. Τὸ γὰρ χαλεπώτερον  μάλιστα  πάντων τοῦτό  ἐστι καὶ  ὃ μεθ' ὑπερβολῆς  δείκνυσιν  αὐτῶν  τὸ  νόσημα, καὶ  τοῦ  πάθους  τὴν τυραννίδα, ὅτι ἴσχυσαν καὶ ἐφιλονείκησαν  καὶ ἐβιάσαντο δι' εὐτελῶν  ἱματίων  ἐκείνων ὑπερακοντίσαι τὸν καλλωπισμὸν  τῶν τὰ χρυσᾶ περικειμένων  καὶ τὰ ἱμάτια τὰ σηρικὰ καὶ ἐπέραστοι μᾶλλον  ἐντεῦθεν  αὐτῶν φανῆναι,  ὡς μὲν αὐταὶ νομίζουσιν, ἀδιάφορον μετιοῦσαι πρᾶγμα, ὡς δὲ ἡ τοῦ πράγματος φύσις δείκνυσιν, ὀλέθριον καὶ βλαβερὸν καὶ βαθὺ τὸ βάραθρον ἔχον. ∆ιὸ μυρίοις στόμασιν ἀνακηρύττειν  σε χρὴ ταύτης ἕνεκεν τῆς ὑποθέσεως  ὅ τι παρθένοις  γέγονε  δυσκαταγώνιστον,  τοῦτο  τῇ ἐν χηρείᾳ  ζώσῃ οὕτω ῥᾴδιον  καὶ  εὔκολον,  ὡς  αὐτὴ  τῶν  πραγμάτων   ἔδειξεν  ἡ  ἀλήθεια.  Οὐδὲ γὰρ  τὴν εὐτέλειαν  θαυμάζω τῆς περιβολῆς μόνον τὴν ἄφατον  καὶ αὐτοὺς τοὺς προσαιτοῦντας ὑπερακοντίζουσαν, ἀλλὰ καὶ τὸ ἀσχημάτιστον μάλιστα, τὸ ἀνεπιτήδευτον τῶν περιβλημάτων,  τῶν  ὑποδημάτων,  τῆς βαδίσεως ἅπερ ἅπαντα  χρώματά  ἐστιν ἀρετῆς, τὴν  ἐναποκειμένην τῇ  ψυχῇ  φιλοσοφίαν  ἔξωθεν  διαζωγραφοῦντα.   «Στολισμὸς  γὰρ ἀνδρός, φησίν, καὶ γέλως ὀδόντων καὶ βῆμα ποδὸς ἀναγγελεῖ τὰ περὶ αὐτοῦ.» Εἰ γὰρ μὴ μεθ' ὑπερβολῆς  τοὺς  γεώδεις  τῆς βιωτικῆς  φαντασίας  λογισμοὺς  χαμαὶ  ἔρριψας καὶ κατεπάτησας, οὐκ ἂν εἰς τοσοῦτον  ἐξεπήδησας ὑπεροψίας  αὐτῶν,  οὐκ ἂν οὕτω κατὰ κράτος τὴν  χαλεπωτάτην ἁμαρτίαν  ταύτην  ἐνίκησάς  τε καὶ ἀπήλασας. Ἀλλὰ μηδεὶς ὑπερβολὴν  καταγινωσκέτω  τοῦ λόγου, εἰ χαλεπωτάτην ταύτην  ἁμαρτίαν  ἐκάλεσα. Εἰ γὰρ ἐπὶ τῶν βιωτικῶν  καὶ Ἑβραίων γυναικῶν  καὶ ἐν ἐκείνῳ τῷ καιρῷ τοσαύτην ἔφερε τὴν κόλασιν τὸ πλημμέλημα, ἐπὶ τῶν ὀφειλουσῶν  τὸ πολίτευμα ἔχειν ἐν οὐρανοῖς καὶ ἀγγελικὸν  μιμεῖσθαι βίον καὶ ἐν χάριτι πολιτευομένων, τίνα ἂν σχοίη συγγνώμην  τὸ αὐτὸ  τοῦτο  τολμώμενον   μετὰ  πλείονος  τῆς  ὑπερβολῆς;  Ὅταν  γὰρ  ἴδῃς  παρθένον
 κατακλωμένην  ἐν τοῖς ἱματίοις, σύρουσαν τοὺς χιτῶνας–ὅπερ  ὁ προφήτης ἐνεκάλεσε–, διαθρυπτομένην   ἐν  τῇ  βαδίσει, καὶ  διὰ  φωνῆς  καὶ  διὰ  ὀμμάτων  καὶ  διὰ  στολῆς  τὸ δηλητήριον  κεραννῦσαν  ποτήριον  τοῖς  ἀκολάστως  ὁρῶσι καὶ τὰ βάραθρα ἐπιπλεῖον ἀνασκάπτουσαν τοῖς παριοῦσι καὶ παγίδας τιθεῖσαν ἐντεῦθεν, πῶς ταύτην λοιπὸν προσερεῖς παρθένον, ἀλλ' οὐ μετὰ τῶν πορνευομένων  αὐτὴν ἀριθμήσεις γυναικῶν; Οὐ γὰρ  τοσοῦτον  ἐκεῖναι  δέλεαρ  ὅσον αὗται  γίνονται,  πανταχόθεν  ἀναπεταννῦσαι  τῆς ἡδονῆς  τὰ πτερά. ∆ιὰ ταῦτά  σε μακαρίζομεν,  διὰ ταῦτά  σε θαυμάζομεν,  ὅτι πάντων ἀπαλλαγεῖσα τούτων  καὶ ἐν τούτῳ τὴν νέκρωσιν ἐπεδείξω τῷ μέρει, οὐχ ὡραϊζομένη, ἀλλὰ νεανιευομένη, οὐ καλλωπιζομένη, ἀλλ' ὁπλιζομένη.
8.10 Ἀλλ' ἐπειδὴ ἀπὸ τοῦ ὄνυχος τὸν λέοντα τέως ἐδείξαμεν καὶ τοῦτο ἐν μέρει· οὐδὲ γὰρ τοῦτο ὅλον ἐπῆλθόν σου κατόρθωμα· καθάπερ γὰρ ἔφθην εἰπών, εἰς τὰ ἄπειρα τῶν  ἄλλων  σου κατορθωμάτων  δέδοικα εἰσελθεῖν  πελάγη·  ἄλλως  δὲ οὐδὲ ἐγκώμιον προεθέμεθα   νῦν   εἰπεῖν   τῆς   ἁγίας   σου  ψυχῆς,   ἀλλὰ   παραμυθίας   κατασκευάσαι φάρμακον·   φέρε   πάλιν   ἀναλάβωμεν   τὰ   ἔμπροσθεν   εἰρημένα.   Τί  δὲ   ἔμπροσθεν εἰρήκαμεν; Ἀπαλλαγεῖσα τοῦ λογίζεσθαι τί ὁ δεῖνα ἥμαρτε καὶ τί ὁ δεῖνα ἐπλημμέλησεν, ἐννόει  σου τοὺς  ἄθλους  διηνεκῶς  τῆς  καρτερίας,  τῆς  ὑπομονῆς,  τῆς  νηστείας,  τῶν εὐχῶν, τῶν παννυχίδων τῶν ἱερῶν, τῆς ἐγκρατείας, τῆς ἐλεημοσύνης, τῆς φιλοξενίας, τῶν ποικίλων  καὶ χαλεπῶν καὶ πυκνῶν πειρασμῶν. Ἀναλόγισαι πῶς ἐκ πρώτης ἡλικίας ἕως  τῆς  παρούσης  ἡμέρας  οὐκ  ἐπαύσω  πεινῶντα   τρέφουσα  τὸν  Χριστόν, διψῶντα ποτίζουσα, γυμνὸν ἐνδύουσα, ξένον συνάγουσα, ἀρρωστοῦντα ἐπισκοποῦσα, πρὸς δεδεμένον  ἀπιοῦσα. Ἐννόησόν  σου τῆς ἀγάπης  τὸ πέλαγος,  ὃ τοσοῦτον  ἀνέῳξας  ὡς πρὸς αὐτὰ τῆς οἰκουμένης τὰ πέρατα μετὰ πολλῆς ἀφικέσθαι τῆς ῥύμης. Οὐ γὰρ ἡ οἰκία σου παντὶ ἐλθόντι ἀνέῳκτο μόνον, ἀλλὰ καὶ πανταχοῦ γῆς καὶ θαλάσσης πολλοὶ ταύτης ἀπήλαυσαν τῆς φιλοτιμίας  διὰ τῆς φιλοξενίας.  Ταῦτα δὴ πάντα συνάγουσα, τρύφα καὶ εὐφραίνου   τῇ  ἐλπίδι   τῶν  στεφάνων   τούτων   καὶ  τῶν  βραβείων.  Εἰ  δὲ  καὶ  τοὺς παρανόμους τούτους καὶ αἱμοβόρους καὶ πολλῶ τούτων χαλεπώτερα ἐργασαμένους ἐπιθυμεῖς δίκην διδόντας ἰδεῖν, ὄψει καὶ τοῦτο τότε. Ἐπεὶ καὶ ὁ Λάζαρος τὸν πλούσιον εἶδεν ἀποτηγανιζόμενον. Εἰ γὰρ καὶ ὁ τόπος αὐτοῖς διώριστο διὰ τὴν τοῦ βίου διαφορὰν καὶ τὸ χάος αὐτοὺς διεῖργεν  καὶ ὁ μὲν ἦν ἐν τοῖς κόλποις  τοῦ Ἀβραάμ, ὁ δὲ ἐν ταῖς καμίνοις ταῖς ἀφορήτοις, ἀλλ' ὅμως καὶ εἶδεν αὐτὸν ὁ Λάζαρος καὶ φωνῆς  ἤκουσε καὶ ἀπεκρίνατο.  Ταῦτα καὶ ἐπὶ  σοῦ ἔσται τότε. Εἰ γὰρ ἕνα  παριδὼν  ἄνθρωπον  τοιαύτας δίδωσι  τιμωρίας,  καὶ  τῷ  σκανδαλίσαντι  πάλιν  ἕνα  λυσιτελὲς  μύλην  ἐκκρεμασθῆναι κατὰ τοῦ τραχήλου  καὶ εἰς τὴν θάλασσαν καταποντισθῆναι,  οἱ τοσαύτην οἰκουμένην σκανδαλίσαντες   καὶ  τοσαύτας  ἀνατρέψαντες   Ἐκκλησίας  καὶ  πάντα   θορύβων   καὶ ταραχῆς ἐμπλήσαντες καὶ λῃστῶν καὶ βαρβάρων νικήσαντες ὠμότητα καὶ ἀπανθρωπίαν καὶ οὕτω κατὰ κράτος ἐκβακχευθέντες ὑπὸ τοῦ στρατηγοῦντος αὐτοῖς διαβόλου καὶ τῶν συνεργούντων  αὐτοῖς δαιμόνων,  ὡς τὸ φρικτὸν τοῦτο δόγμα καὶ ἁγιωσύνης γέμον καὶ τοῦ δεδωκότος ἄξιον καταγέλαστον καὶ Ἰουδαίοις καὶ Ἕλλησι ποιῆσαι, οἱ μυρίας καταδύσαντες ψυχὰς καὶ μυρία ναυάγια πανταχοῦ τῆς οἰκουμένης ἐργασάμενοι, οἱ τοσαύτην  ἀνάψαντες  πυρὰν  καὶ τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ σχίσαντες  καὶ τὰ μέλη  αὐτοῦ πολλαχοῦ  διασπείραντες· «Ὑμεῖς γάρ, φησίν, ἐστὲ σῶμα Χριστοῦ καὶ μέλη ἐκ μέρους.» Μᾶλλον  δὲ  τί  φιλονεικῶ   παραστῆσαι  τὴν  μανίαν  αὐτῶν,  ἑρμηνευθῆναι   λόγῳ  μὴ δυναμένην; Πόσην τοίνυν οἴει ὑποστήσεσθαι τιμωρίαν τότε τοὺς λυμεῶνας τούτους καὶ αἱμοβόρους; Εἰ γὰρ οἱ μὴ θρέψαντες  πεινῶντα  τὸν Χριστὸν μετὰ τοῦ διαβόλου καταδικάζονται  τῷ πυρὶ τῷ ἀσβέστῳ, οἱ καὶ λιμῷ παραδόντες μοναχῶν  καὶ παρθένων
χοροὺς καὶ ἐνδεδυμένους  γυμνώσαντες  καὶ ξένους ὄντας οὐ μόνον  οὐ συναγαγόντες, ἀλλὰ  καὶ  ἐλάσαντες,  καὶ  ἀρρωστοῦντας  οὐ  μόνον   οὐκ  ἐπισκεψάμενοι,   ἀλλὰ  καὶ ἐπιπλεῖον  συντρίψαντες,  καὶ οὐ μόνον δεδεμένους  οὐκ ἰδόντες, ἀλλὰ καὶ λελυμένους εἰς δεσμωτήριον παρασκευάσαντες ἐμβαλέσθαι, ἐννόησον ὅσην ὑποστήσονται τιμωρίαν. Τότε  τοίνυν   ὄψει  αὐτοὺς   ἀποτηγανιζομένους,  κατακαιομένους,   δεδεμένους,   τοὺς ὀδόντας βρύχοντας, ὀλοφυρομένους, ἀνόνητα λοιπὸν θρηνοῦντας καὶ ἀνωφελῆ μετανοοῦντας  καὶ ἀκερδῆ, καθάπερ ὁ πλούσιος ἐκεῖνος. Ὄψονταί σε καὶ οὗτοι πάλιν ἐν τῇ μακαρίᾳ λήξει ἐκείνῃ στεφανηφοροῦσαν, μετὰ τῶν ἀγγέλων  χορεύουσαν, τῷ Χριστῷ συμβασιλεύουσαν, καὶ βοήσονται πολλὰ καὶ θρηνήσουσι μεταγινώσκοντες ἐφ' οἷς εἰς σὲ ἐπαροίνησαν καὶ ἱκετηρίαν σοι προστιθέντες καὶ ἐλέους μεμνημένοι καὶ φιλανθρωπίας, καὶ οὐδὲν ἔσται πλέον αὐτοῖς.
8.11 Ταῦτα οὖν ἅπαντα λογιζομένη  ἔπᾳδε συνεχῶς σου τῇ ψυχῇ καὶ τὴν κόνιν ταύτην διασκεδάσαι δυνήσῃ. Ἐπειδὴ δὲ καὶ ἕτερόν τί ἐστι, ὡς ἔγωγε οἶμαι, τὸ μάλιστά σε ὀδυνῶν   φέρε  καὶ  τούτῳ   τῷ  λογισμῷ   κατασκευάσωμεν   τὸ  φάρμακον   μετὰ  τῶν εἰρημένων καὶ ἃ νῦν ἐροῦμεν. Καὶ γὰρ οἶμαί σε ἀλγεῖν οὐ διὰ ταῦτα μόνον, ἀλλὰ καὶ διὰ τὸ κεχωρίσθαι  τῆς οὐδενείας  τῆς ἡμετέρας, καὶ τοῦτο διηνεκῶς  θρηνεῖν  σε καὶ πρὸς ἅπαντας λέγειν· «Οὐκ ἀκούομεν τῆς γλώσσης ἐκείνης, οὐδὲ ἀπολαύομεν τῆς συνήθους διδασκαλίας, ἀλλὰ ἐν λιμῷ κατακεκλείσμεθα· καὶ ὅπερ ἠπείλησεν ὁ Θεὸς τοῖς Ἑβραίοις τότε, τοῦτο νῦν  ὑπομένομεν,  οὐ λιμὸν  ἄρτου, οὐδὲ δίψαν  ὕδατος, ἀλλὰ  λιμὸν  θείας διδασκαλίας.»  Τί  οὖν  ἡμεῖς  πρὸς  ταῦτα  ἐροῦμεν;  Ὅτι  μάλιστα  μὲν  ἔξεστί  σοι  καὶ ἀπόντων  ἡμῶν ὁμιλεῖν τοῖς βιβλίοις τοῖς ἡμετέροις. Καὶ ἡμεῖς δὲ σπουδὴν ποιησόμεθα, ἂν ἐπιτυγχάνωμεν γραμματηφόρων,  συνεχεῖς σοι καὶ πυκνὰς καὶ μακρὰς πέμπειν ἐπιστολάς. Εἰ δὲ καὶ παρὰ ζώσης φωνῆς  βούλει τὰ παρ' ἡμῶν ἀκούειν, ἴσως καὶ τοῦτο ἔσται καὶ ἡμᾶς ὄψει πάλιν, τοῦ Θεοῦ ἐπιτρέποντος· μᾶλλον δὲ οὐκ ἴσως, ἀλλὰ πάντως· καὶ  μηδὲν  ἀμφίβαλλε.   Ἀναμνήσομεν  γάρ  σε  ὅτι  οὐκ  εἰκῆ  ταῦτα  εἰρήκαμεν,  οὐδὲ ἀπατῶντές  σε καὶ παραλογιζόμενοι,  ἀλλὰ  καὶ παρὰ ζώσης ἀκούσῃ φωνῆς  ἃ διὰ τῶν γραμμάτων νῦν. Εἰ δὲ ἡ μέλλησίς σε λυπεῖ, ἐννόησον ὅτι οὐδὲ αὕτη ἀκερδής σοι γίνεται, ἀλλὰ πολὺν οἴσει σοι τὸν μισθὸν καρτερούσῃ καὶ μηδὲν ἐκφερούσῃ πικρὸν ῥῆμα, ἀλλὰ καὶ ὑπὲρ τούτων  τὸν  Θεὸν δοξαζούσῃ, ὃ δὲ καὶ διατελοῦσα  ποιεῖς.  Οὐδὲ γὰρ μικρὸς οὗτος ἆθλος, ἀλλὰ καὶ σφόδρα νεανικῆς δεόμενος ψυχῆς καὶ φιλοσόφου διανοίας, ὥστε ἀγαπωμένης  ψυχῆς ἐνεγκεῖν  χωρισμόν. Τίς ταῦτά φησιν; Εἴ τις οἶδε φιλεῖν  γνησίως, εἴ τις  ἐπίσταται  δύναμιν  ἀγάπης,  οἶδεν  ὃ λέγω.  Ἀλλ' ἵνα  μὴ περιιόντες  ζητῶμεν  τοὺς γνησίως φιλοῦντας–καὶ γὰρ σπάνιον τοῦτο–, δράμωμεν ἐπὶ τὸν μακάριον Παῦλον κἀκεῖνος  ἡμῖν  ἐρεῖ ἡλίκος  οὗτος ὁ ἆθλος  καὶ ἡλίκης  δεόμενος  ψυχῆς.  Οὗτος γὰρ ὁ Παῦλος ὁ τὴν  σάρκα ἀποδυσάμενος  καὶ τὸ σῶμα ἀποθέμενος  καὶ γυμνῇ  σχεδὸν  τὴν οἰκουμένην  περιιὼν τῇ ψυχῇ καὶ πᾶν πάθος ἐξορίσας τῆς διανοίας καὶ τῶν ἀσωμάτων δυνάμεων  τὴν ἀπάθειαν μιμούμενος καὶ τὴν γῆν ὡς τὸν οὐρανὸν οἰκῶν καὶ μετὰ τῶν Χερουβὶμ ἑστὼς ἄνω καὶ τῆς μυστικῆς ἐκείνης μελῳδίας αὐτοῖς κοινωνῶν,  τὰ μὲν ἄλλα πάντα ῥᾳδίως ἔφερεν, ὡς ἐν ἀλλοτρίῳ πάσχων σώματι, καὶ δεσμωτήρια καὶ ἁλύσεις καὶ ἀπαγωγὰς καὶ μάστι γας καὶ ἀπειλὰς καὶ θάνατον καὶ τὸ καταλεύεσθαι καὶ τὸ καταποντίζεσθαι  καὶ  πᾶν  κολάσεως  εἶδος.  Μιᾶς δὲ  ψυχῆς  ἀγαπωμένης  παρ' αὐτοῦ χωρισθείς, οὕτω συνεχύθη καὶ διεταράχθη ὡς εὐθέως καὶ τῆς πόλεως ἀποπηδῆσαι ἐν ᾗ τὸν ἀγαπώμενον  προσδοκῶν ἰδεῖν οὐχ εὗρεν. Καὶ ταῦτα αὐτῷ σύνοιδεν ἡ Τρωὰς ἡ διὰ τοῦτο  καταλειφθεῖσα   παρ'  αὐτοῦ,  ἐπειδὴ  οὐκ  ἔσχεν  ἐπιδεῖξαι  αὐτῷ  τότε  ἐκεῖνον.
«Ἐλθὼν  γάρ, φησίν,  εἰς  τὴν  Τρωάδα εἰς  τὸ εὐαγγέλιον  τοῦ  Χριστοῦ καὶ  θύρας  μοι ἀνεῳγμένης  ἐν Κυρίῳ, οὐκ ἔσχηκα ἄνεσιν τῷ πνεύματί μου, τῷ μὴ εὑρεῖν με Τίτον τὸν ἀδελφόν μου, ἀλλὰ ἀποταξάμενος αὐτοῖς ἐξῆλθον εἰς Μακεδονίαν.» Τί τοῦτο, ὦ Παῦλε; Ξύλῳ μὲν  δεδεμένος  καὶ δεσμωτήριον  οἰκῶν  καὶ μάστιγας  ἔχων  ἐπικειμένας  καὶ τὰ νῶτα  αἵμασι περιρρεόμενος καὶ ἐμυσταγώγεις  καὶ ἐβάπτιζες καὶ θυσίαν προσῆγες καὶ ἑνὸς οὐ κατεφρόνησας μέλλοντος σώζεσθαι· εἰς δὲ τὴν Τρωάδα ἐλθὼν καὶ τὴν ἄρουραν ὁρῶν ἐκκεκαθαρμένην  καὶ ἑτοίμην  οὖσαν τὰ σπέρματα ὑποδέξασθαι καὶ τὴν  ἁλιείαν πεπληρωμένην  καὶ πολλὴν  παρέχουσάν σοι τὴν εὐκολίαν, τοσοῦτον ἔρριψας ἀπὸ τῶν χειρῶν κέρδος ὡς καὶ διὰ τοῦτο παραγενόμενος. «Ἐλθὼν γάρ, φησίν, εἰς τὴν Τρωάδα εἰς τὸ εὐαγγέλιον»,  τοῦτ' ἔστι διὰ τὸ εὐαγγέλιον,  καὶ οὐδενὸς ἀντιπίπτοντος· «Θύρας γάρ μοι,  φησίν,  ἀνεῳγμένης»,   ἀπεπήδησας  εὐθέως;  «Ναί, φησί·  πολλῇ  γὰρ  κατεσχέθην ἀθυμίας τυραννίδι καὶ σφόδρα μου συνέχεε τὴν διάνοιαν ἡ Τίτου ἀπουσία καὶ οὕτω μου ἐκράτησε καὶ περιεγένετο  ὡς ἀναγκάσαι τοῦτο ποιῆσαι.» Ὅτι γὰρ διὰ ἀθυμίαν  τοῦτο ἔπαθεν οὐδὲν ἡμᾶς δεῖ στοχάζεσθαι, ἀλλὰ παρ' αὐτοῦ καὶ τοῦτο μανθάνειν. Καὶ γὰρ τὴν αἰτίαν τῆς ἀναχωρήσεως τέθεικεν εἰπών· «Οὐκ ἔσχηκα ἄνεσιν τῷ πνεύματί μου, τῷ μὴ εὑρεῖν με Τίτον, ἀλλὰ ἀποταξάμενος αὐτοῖς ἐξῆλθον.»
8.12 Εἶδες  πῶς  μέγιστος  ἆθλος  τὸ  δυνηθῆναι   ἐνεγκεῖν   πρᾴως  ἀγαπωμένου χωρισμόν; καὶ πῶς ὀδυνηρὸν πρᾶγμα καὶ πικρόν; πῶς ὑψηλῆς δεόμενον καὶ νεανικῆς ψυχῆς; Τοῦτον τὸν ἆθλον καὶ αὐτὴ διανύεις νῦν. Ὅσῳ δὲ μέγιστος ὁ ἆθλος, τοσούτῳ καὶ ὁ  στέφανος  μείζων  καὶ  τὰ  βραβεῖα  λαμπρότερα.  Τοῦτό  σοι  τῆς  μελλήσεως  ἔστω παραμυθία  καὶ τὸ πάντως  ἡμᾶς ὄψεσθαί σε πάλιν  βρύουσαν τῷ ἐντεῦθεν  μισθῷ καὶ στεφανουμένην  καὶ ἀνακηρυττομένην.  Οὐδὲ γὰρ ἀρκεῖ τοῖς ἀγαπῶσι μόνον τὸ τῇ ψυχῇ συνδεδέσθαι οὐδὲ ἀποχρῶνται τούτῳ εἰς παραμυθίαν, ἀλλὰ καὶ σωματικῆς δέονται παρουσίας· κἂν μὴ τοῦτο  προσῇ, οὐ μικρὸν  τῆς εὐφροσύνης  ὑποτέτμηται  μέρος. Καὶ τοῦτο πάλιν πρὸς τὸν τῆς ἀγάπης τρόφιμον ἐλθόντες εὑρήσομεν οὕτως ἔχον. Μακεδόσι γὰρ ἐπιστέλλων  οὕτως ἔλεγεν·  «Ἡμεῖς δέ, ἀδελφοί,  ἀπορφανισθέντες  ἀφ' ὑμῶν  πρὸς καιρὸν  ὥρας  προσώπῳ  οὐ καρδίᾳ,  περισσοτέρως  ἐσπουδάσαμεν  τὸ  πρόσωπον  ὑμῶν ἰδεῖν·  ἐγὼ  μὲν  Παῦλος καὶ ἅπαξ καὶ δὶς  καὶ ἀνέκοψεν  ἡμᾶς  ὁ Σατανᾶς. ∆ιὸ μηκέτι στέγοντες ηὐδοκήσαμεν καταλειφθῆναι ἐν Ἀθήναις μόνοι καὶ ἐπέμψαμεν Τιμόθεον.» Ὢ λέξεως  ἑκάστης δύναμις·  τὴν  γὰρ ἐναποκειμένην αὐτοῦ τῇ ψυχῇ  φλόγα  τῆς ἀγάπης μετὰ  πολλῆς  ἐνδείκνυται  τῆς  σαφηνείας.  Οὐδὲ γὰρ εἶπε· «χωρισθέντες  ὑμῶν»,  οὐδὲ
«διασπασθέντες     ὑμῶν»,     οὐδὲ     «διαστάντες»,     οὐδὲ     «ἀπολειφθέντες»,      ἀλλ' «ἀπορφανισθέντες   ὑμῶν.»  Λέξιν ἐζήτησεν  ἱκανὴν  ἐμφῆναι  τὴν  ὀδύνην  αὐτοῦ  τῆς ψυχῆς. Καίτοι γε ἐν τάξει πατέρος ἦν ἅπασιν αὐτός, ἀλλὰ παιδίων ὀρφανῶν ἐν τῇ ἀώρῳ ἡλικίᾳ τὸν γεγεννηκότα  ἀποβαλόντων  φθέγγεται  ῥήματα τὴν ὑπερβολὴν τῆς ἀθυμίας ἐνδείξασθαι  βουλόμενος.  Οὐδὲν  γὰρ  ὀδυνηρότερον   ὀρφανίας   ἀώρου,  ὅταν  τῆς  τε ἡλικίας πρὸς οὐδὲν αὐτοῖς ἀρκούσης, τῶν τε προστησομένων γνησίως  οὐκ ὄντων  καὶ τῶν   ἐπιθησομένων   καὶ  ἐπιβουλευόντων  πολλῶν   ἀθρόον  ἀναφαινομένων,  ὥσπερ ἀρνειοί, οὕτως εἰς μέσον προκέωνται  λύκοις οἳ πανταχόθεν  σπαράττουσιν αὐτοὺς καὶ ξαίνουσιν. Οὐδεὶς δύναται παραστῆσαι τῆς συμφορᾶς ταύτης τῷ λόγῳ τὸ μέγεθος. ∆ιὰ τοῦτο  καὶ Παῦλος περιελθὼν  καὶ ζητήσας καὶ ἐρημίας καὶ συμφορᾶς χαλεπῆς  ῥῆσιν ἐνδεικτικήν,   ἵνα   παραστήσῃ  ὅπερ  ἔπασχε  τῶν   ἀγαπωμένων  χωριζόμενος,   ταύτῃ ἐχρήσατο τῇ λέξει· εἶτα καὶ ἐπιτείνει πάλιν αὐτὴν διὰ τῶν ἑξῆς· «Ἀπορφανισθέντες γάρ, φησίν, οὐ χρόνον ἀλλὰ πρὸς καιρὸν ὥρας, καὶ χωρισθέντες  οὐ διανοίᾳ ἀλλὰ προσώπῳ μόνῳ, οὐδὲ οὕτω φέρομεν τὴν ἐντεῦθεν ὀδύνην, καίτοι γε ἱκανὴν ἔχοντες παραμυθίαν, τὸ τῇ ψυχῇ συνδεδέσθαι, τὸ ἐν καρδίᾳ ὑμᾶς εἶναι τῇ ἡμετέρᾳ, τὸ χθὲς καὶ πρώην ὑμᾶς
 ἑωρακέναι,  ἀλλ' οὐδὲν  τούτων  ἡμᾶς  ἀπαλλάττει  τῆς  ἀθυμίας.»  Ἀλλὰ  τί  βούλει  καὶ ἐπιθυμεῖς,   εἰπέ   μοι,   καὶ   ἐπιθυμεῖς    μεθ'   ὑπερβολῆς;   Αὐτὴν   αὐτῶν   τὴν   ὄψιν. «Περισσοτέρως γάρ, φησίν, ἐσπουδάσαμεν τὸ πρόσωπον ὑμῶν ἰδεῖν.» Τί φῄς, ὁ ὑψηλὸς καὶ μέγας; Ὁ τὸν  κόσμον ἔχων  ἐσταυρωμένον  καὶ τῷ κόσμῳ σταυρωθείς, ὁ πάντων ἀπαλλαγεὶς  τῶν σαρκικῶν, ὁ σχεδὸν ἀσώματος γενόμενος, οὕτως αἰχμάλωτος  ὑπὸ τῆς ἀγάπης ἐγένου  ὡς εἰς σάρκα κατενεχθῆναι τὴν πηλίνην,  τὴν ἀπὸ γῆς, τὴν αἰσθητήν;
«Ναί, φησί,  καὶ  οὐκ  αἰσχύνομαι  ταῦτα  λέγων,  ἀλλὰ  καὶ  ἐγκαλλωπίζομαι·   τὴν  γὰρ μητέρα τῶν ἀγαθῶν ἔχων ἐμοὶ βρύουσαν τὴν ἀγάπην, ταῦτα ἐπιζητῶ.» Καὶ οὐδὲ ἁπλῶς σωματικὴν ἐπιζητεῖ παρουσίαν, ἀλλὰ τὸ πρόσωπον αὐτῶν μάλιστα ἐπιθυμεῖ θεάσασθαι.
«Περισσοτέρως γάρ, φησίν, ἐσπουδάσαμεν τὸ πρόσωπον ὑμῶν ἰδεῖν.» Ὄψεως οὖν ἐρᾷς, εἰπέ μοι, καὶ προσώπου θεωρίας ἐπιθυμεῖς; «Καὶ σφόδρα, φησίν, ἔνθα τῶν αἰσθητηρίων ἡ συναγωγή. Ψυχὴ γὰρ γυμνὴ καθ' ἑαυτὴν ἑτέρᾳ ψυχῇ συγγενομένη οὔτε εἰπεῖν τι οὔτε ἀκοῦσαι δυνήσεται· σωματικῆς δὲ ἂν ἀπολαύσω παρουσίας καὶ ἐρῶ τι καὶ ἀκούσομαι παρὰ τῶν ἀγαπωμένων.  ∆ιὰ τοῦτο ἐπιθυμῶ τὸ πρόσωπον ὑμῶν ἰδεῖν, ἔνθα καὶ γλῶσσά ἐστι φωνὴν  ἀφιεῖσα καὶ τὰ ἔνδον ἡμῖν ἀπαγγέλλουσα  καὶ ἀκοὴ ῥήματα δεχομένη  καὶ ὀφθαλμοὶ   κινήματα  ψυχῆς  διαζωγραφοῦντες·   καὶ  γὰρ  τῆς  ποθουμένης  ψυχῆς  διὰ τούτων ἀκριβέστερον τῆς συνουσίας ἔστιν ἀπολαῦσαι.»
8.13 Καὶ ἵνα μάθῃς πῶς ἐκκαίεται εἰς τὴν θεωρίαν ταύτην εἰπών· «περισσοτέρως ἐσπουδάσαμεν», οὐκ ἠρκέσθη τῇ λέξει ταύτῃ, ἀλλ' ἐπήγαγεν· «ἐν πολλῇ ἐπιθυμίᾳ». Εἶτα οὐκ ἀνεχόμενος  ἑαυτὸν μετὰ τῶν ἄλλων  ἐγκαταμίξαι,  ἀλλὰ δεικνὺς ὅτι σφοδρότερον τῶν ἄλλων φιλεῖ, εἰπὼν ὅτι «Περισσοτέρως ἐσπουδάσαμεν καὶ ἠθελήσαμεν ἐλθεῖν πρὸς ὑμᾶς», ἀπέρρηξεν ἑαυτὸν τῶν λοιπῶν  καὶ μόνον στήσας ἐπήγαγεν· «Ἐγὼ μὲν Παῦλος καὶ ἅπαξ καὶ δίς», δεικνὺς ὅτι πλέον τῶν ἄλλων  ἐσπούδαζεν. Εἶτα ἐπειδὴ οὐκ ἐπέτυχε τούτου,  οὐκ  ἀρκεῖται  τοῖς  γράμμασιν  ἀλλὰ  πέμπει  τὸ  κεφάλαιον,   τὸν  σὺν  αὐτῷ Τιμόθεον,  τὸν  ἀντὶ  γραμμάτων  ἐσόμενον  αὐτῷ·  διὸ  καὶ  ἐπάγει  λέγων·  «∆ιὸ μηκέτι στέγοντες.»  Ὢ πάλιν  λέξεως  εὐγένεια·  ὢ ῥήσεως δύναμις  τὴν  ἀκάθεκτον  αὐτοῦ καὶ ἀκαρτέρητον ἀγάπην δηλοῦσα. Καὶ ὡς ἄν τις ἐμπυριζόμενος καὶ ὡς ἄν τις καιόμενος καὶ ζητῶν τοῦ ἐμπυρισμοῦ παραμυθίαν τινὰ εὑρεῖν, πάντα κινεῖ, οὕτω δὴ καὶ οὗτος ἀναπτόμενος,   ἀγχόμενος,   καιόμενος,   κατὰ   τὸ  ἐγχωροῦν   τὴν   δυνατὴν   ἐπενόησε παραμυθίαν.  «Μηκέτι γὰρ στέγοντες,  φησίν,  ἐπέμψαμεν  Τιμόθεον  τὸν  διάκονον  τοῦ εὐαγγελίου καὶ συνεργὸν ἡμῶν, τὸ ἀναγκαιότατον  μέλος διασπάσαντες ἡμῶν τῆς συνουσίας  καὶ  λύπην   ἀλλαξάμενοι   λύπης.»  Ὅτι  γὰρ  οὐδὲ  τὴν  ἐκείνου  ἀπουσίαν εὐκόλως  ἔφερεν,  ἀλλὰ  διὰ  τούτους  εἵλετο  τὸ  βαρύτατον  τοῦτο  καὶ  τοῦτο  αὐτὸς ἐδήλωσεν εἰπών· «Ηὐδοκήσαμεν καταλειφθῆναι μόνοι.» Ὢ ψυχῆς μετὰ ἀκριβείας πρὸς αὐτὴν ποιωθείσης τὴν ἀγάπην. Ἐπειδὴ γὰρ ἀδελφοῦ ἐχωρίσθη ἑνός, μεμονῶσθαί φησι καὶ ταῦτα τοσούτους ἔχων μεθ' ἑαυτοῦ. Ταῦτα δὴ συνεχῶς μελέτα καὶ αὐτὴ καὶ ὅσῳ σοι τὸ πρᾶγμα ὀδυνηρόν,  τοσούτῳ κερδαλεώτερον  εἶναι  νόμιζε εὐχαρίστως  φερούσῃ. Οὐ γὰρ δὴ μόνον σώματι πληγαὶ  ἐπαγόμεναι  ἀλλὰ καὶ ψυχῆς ὀδύνη ἀφάτους  φέρει τοὺς στεφάνους   καὶ  ψυχῆς   ὀδύνη  μᾶλλον   ἢ  σώματος,  ὅταν  οἱ  πληττόμενοι   φέρωσιν εὐχαρίστως. Ὥσπερ οὖν εἰ καταξαινομένη  τὸ σῶμα καὶ μαστιγουμένη γενναίως  ἔφερες τὸν Θεὸν ὑπὲρ τούτων δοξάζουσα, πολλὴν ἂν ἀπέλαβες τὴν ἀμοιβήν, οὕτω ψυχῆς ταῦτα πασχούσης  νῦν  πολλὰς  ἀνάμενε  τὰς  ἀντιδόσεις.  Προσδόκα δὲ  καὶ  τὸ  πάντως  ἡμᾶς ὄψεσθαι  πάλιν   καὶ  τῆς  ὀδύνης   ἀπαλλαγήσεσθαι   ταύτης   καὶ  τὴν  ἐκ  τῆς  ὀδύνης γενομένην  ἐμπορίαν  πολλὴν  ἀπολήψεσθαι  καὶ  τότε  καὶ  νῦν.  Ἀρκεῖ ταῦτά  σοι πρὸς παραμυθίαν μᾶλλον δὲ οὐχὶ σοὶ μόνον, ἀλλὰ καὶ εἴ τις ἀνόητος εἴη καὶ αὐτολίθινος  τὴν
 ψυχήν. Ὅπου δὲ σύνεσις τοσαύτη καὶ εὐλαβείας πλοῦτος καὶ φιλοσοφίας ὕψος καὶ ψυχὴ τῶν βιωτικῶν  τὴν φαντασίαν  καταπατήσασα, πλείων  ἡ εὐκολία τῆς θεραπείας. ∆εῖξον δὴ κἂν τούτῳ τὴν ἀγάπην τὴν περὶ ἡμᾶς ὅτι καὶ μεγάλην  γράφοντες  ἔχομεν παρὰ σοὶ δύναμιν, καὶ τοσαύτην ὅσην παρόντες. ∆είξεις δὲ σαφῶς, ἂν μάθωμεν ὅτι σοι γέγονέ τι πλέον ἀπὸ τῶν γραμμάτων τῶν ἡμετέρων, μᾶλλον δὲ οὐχὶ πλέον μόνον, ἀλλὰ τοσοῦτον ὅσον ἐπιθυμοῦμεν. Ἐπιθυμοῦμεν δὲ ἐν τῇ αὐτῇ εὐφροσύνῃ εἶναί σε νῦν ἐν ᾗ καὶ αὐτόθι διατρίβοντες  ἑωρῶμεν. Κἂν τοῦτο μάθωμεν, οὐ μικρὰν καὶ αὐτοὶ τῆς ἐρημίας ἐν ᾗ νῦν ἐσμεν καρπωσόμεθα τὴν παράκλησιν. Ὣστε εἰ βούλει καὶ ἡμᾶς ἐν εὐθυμίᾳ καταστῆσαι πλείονι–οἶδα  δὲ ὅτι βούλει καὶ σφόδρα ἐσπούδακας–, δήλωσον ὅτι πάντα τῆς ἀθυμίας ἀπήλασας τὸν φορυτὸν καὶ ἐν γαλήνῃ τὰ σὰ καὶ δὸς ἡμῖν ταύτην τῆς περὶ σὲ εὐνοίας καὶ ἀγάπης ἀμοιβήν. Οἶσθα γάρ, οἶσθα σαφῶς ὅπως ἡμᾶς ἀνακτήσῃ κατορθώσασα τοῦτο καὶ μετὰ ἀληθείας δηλώσασα διὰ γραμμάτων ἡμῖν.

Πρώτη εισαγωγή  και δημοσίευση κειμένων  στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο
Η  επεξεργασία, επιμέλεια  μορφοποίηση  κειμένου  και εικόνων έγινε από τον Ν.Β.Β
Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο , για μη εμπορικούς σκοπούς με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο
© ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
http://www.alavastron.net/

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: