4. Ή Άνεπαίσχυντος Προστασία

Τό θαύμα τής Θεοτόκου στο παιδί Εβραίου πού κοινώνησε

Στα μέρη της Ανατολής ήταν κάποιος ’Ιουδαίος πού είχε ένα παιδί επτά χρόνων. Αυτό συναναστρεφόταν μέ χριστιανούς καί μιά μέρα πήγε στην εκκλησία καί βλέποντας τά άλλα παιδιά νά κοινωνοΰν κοινώνησε καί αύτό τό τίμιο Σώμα καί Αίμα τού Κυρίου, πιστεύοντας ό Ιερέας ότι είναι χριστιανός.

Αφού δε έφαγε τό άντίδωρο, πήγε στο σπίτι του καί τό είπε καί στούς γονείς του. Ό πατέρας του θύμωσε, ως έχθρός τού Χριστού πού ήταν, καί θέλοντας νά τιμωρήση τό παιδί τό άρπαξε καί τό έριξε σε ένα άναμμένο καμίνι, στο όποίο συνέχεια έριχνε ξύλα.

Αλλά «ό εν μέσω τής χαλδαϊκής καμίνου τούς τρεις Παΐδας αβλαβείς διαφυλάξας», σκέπασε καί αύτό τό εύλογημένο, καί δέν κάηκε άπό τήν παμφάγο φωτιά, αλλά στεκόταν σάν νά βρισκόταν σε δροσερό μέρος. Άκούγοντας ή μητέρα του τις πράξεις τού συζύγου της έτρεξε, μαζί μέ άλλους χριστιανούς, θρηνώντας γιατί πίστεψε ότι θά τό βρει στάχτη. Φθάνοντας στόν τόπο εκείνο βλέπει τό παιδί της νά στέκεται μέσα στη φωτιά σώο καί άβλαβές, χωρίς νά έχουν πάθει τίποτα ούτε τά ρούχα του. Αφού τό έβγαλαν, τό ρώτησαν πώς σώθηκε. Καί τό παιδί τούς είπε:

«Ή γυναίκα Εκείνη, πού βρίσκεται στίιν έκκλησία δπου έφαγα τό ψωμί, και κρατεί τό βρέφος στην άγκαλιά Της, στεκόταν δίπλα μου καί μέ σκέπαζε μέ τό πανωφόρι Της, καί δεν μέ άγγιξαν καθόλου οί φλόγες».

Τότε κατάλαβαν ότι ήταν ή Παναγία πού τό σκέπαζε για την Χάρη της Θείας Κοινωνίας. ’Έτσι λοιπόν γνώρισε ή Εβραία τίιν αληθινά πίστη καί βαπτίσθηκε χριστιανό, όχι μόνον αύτή άλλα καί πολλοί άλλοι Ιουδαίοι.

Θαυματουργική διάσωση ενός μικρού παιδιού από πυρκαγιά

Κάποια γυναίκα πίστη καί ενάρετη, πού έτρεφε Ιδιαίτερη εύλά- βεια πρός τίιν Αειπάρθενο Μαρία, είχε ένα μικρό παιδί ενός έτους. Μια μέρα θέλοντας νά πάει φαγητό στον σύζυγό της, πού δούλευε στα χωράφια, καί μίιν έχοντας άλλον άνθρωπο για νά προσέξει τό παιδί της, προσευχήθηκε στη Θεομήτορα.

«Δέσποινά μου, στη σκέπη Σου καί βοήθεια παραδίδω τό τέκνο μου, γιατί δέν έχω άλλο νά τό προσέχει παρά μόνον την χάρη Σου, έπειδή είσαι Μητέρα τών ορφανών». Αύτά τά είπε μέ πίστη καί αναχώρησε για νά βρεί τον σύζυγό της. 'Ύστερα από λίγη ώρα πυρκαγιά άναψε στο σπίτι τού γείτονα καί άπό κεΐ εξαπλώθηκε καί στο δικό της. Όταν πληροφορήθηκε τά γεγονότα στο χωράφι πού βρισκόταν, έτρεξε μαζί μέ τον σύζυγό της γιά νά σώσουν τό παιδί τους. Όταν έφτασαν στο σπίτι τους, βρήκαν τούς τοίχους μόνο στάκτες. Τίποτα δέν έμεινε όρθιο. Όλα είχαν αποτεφρωθεί..

Πιστεύοντας ότι τό παιδί της κάηκε, άρχισε νά θρηνεί λέγοντας:

«Ω Παμμακάριστε Δέσποινα, εγώ μέ πίστη σου παρέδωσα τό τέκνο μου στη σκέπη Σου καί γιατί δέν τό προστάτεψες, άλλά τό άφησες καί κάηκε;». Ερευνώντας όμως στην συνέχεια βρήκαν τό παιδί ζωντανό, σέ μιά άκρα πίσω άπό ένα τοίχο. Καί δλοι δόξασαν τον Θεό ευχαριστώντας την Αειπάρθενο Μαρία, Μητέρα τών ορφανών, πού σκεπάζει καί προστατεύει αύτά καί τα σώζει άπό τούς ποικίλους κινδύνους.

10 . Ή Γοργοϋπήκοος και Γοργοεπήκοος

Ή Άθωνίτισσα Γοργοϋπήκοος— 'I. Μ. Δοχειαρίου

Ή γνωστότερη μετά τίιν «Πορταΐτισσα» θαυματουργή εικόνα τού Άγιου ’Όρους είναι μία άρχαία τοιχογραφία της Παναγίας πού βρίσκεται εξωτερικά στον ανατολικό τοίχο της τράπεζας τής Ίεράς Μονής Δοχειαρίου καί προς τά δεξιά τής εισόδου της.

Το θαύμα

'Ένα άπό τά πολλά ονόματα πού προσδίδουμε στην Παναγία μας είναι Γοργοϋπήκοος καί ή ομώνυμη θαυματουργή εικόνα Της βρίσκεται στην 'Ιερά Μονή Δοχειαρίου Αγίου ’Όρους άπό τό 1646. ’Εκεί, όπως άναφέρεται στο ιστορικό της Μονής, «λάμπει ώς πολύφωτος σελήνη, σάν άριστος κυβερνήτης καί σοφός οίκονόμος τό διακυβερνά», φυλάσσοντας άπό κάθε προσβολή καί έπήρεια τούς άσκομένους σέ αύτό όσιους πατέρες, άλλά καί όσους προστρέχουν σ' ’Εκείνη με πίστη, ζητώντας τή βοήθειά Της. Καί γενικά διαφυλάττει καί γρήγορα καί πρόθυμα υπακούει καί ελεεί όλους όσοι τήν εύλαβούμαστε καί τήν επικαλούμαστε μέ πίστη.

Όπως άναφέρει στο συναξάρι ό όσιος Νικόδημος ό άγιορείτης, στή Μονή τού Δοχειαρίου, στο δεξί μέρος τής τράπεζας τού Μονα- στηριοΰ βρισκόταν μια παλαιό εικόνα τη,ς Παναγίας. ΟΙ πατέρες τής Μονής αναφέρουν ότι είχε άγιογραφηθεί άπό την έποχή τοϋ κτίτορος τής Μονής, Νεοφύτου, τον 11° αιώνα. Τό έτος 1646, πού ήταν ένα έτος πολύ δύσκολο για την Ιερά Μονή, διότι δεν είχε τά απαραίτητα χρήματα για νά πληρώσει τούς καθορισμένους φόρους στούς τούρκους κατακτητές, ό τραπεζάριος τού Μοναστηριού περνούσε μπροστά άπό αυτή την εικόνα συνεχώς, άκόμα καί τη νύχτα, βαστάζοντας στα χέρια του αναμμένα δαδιά. Μια βραδιά, εκείνο τό έτος, λοιπόν, καθώς περνούσε καί πάλι μπροστά άπό την εικόνα τής Θεοτόκου, άκούει φωνή νά βγαίνει άπό την εικόνα καί νά τού λέει: «Μην περνάς άπό εκεί καί μαυρίζεις τόν τόπο μέ καπνό». Ό μοναχός νομίζοντας ότι κάποιος άνθρωπος φώναξε, καταφρόνησε τη φωνή καί δέν έδωσε σημασία. 'Ύστερα άπό λίγες ημέρες, κι ένώ εκείνος συνέχιζε νά περνάει μπροστά άπό την εικόνα μέ άναμμένα τά δαδιά, άκούει καί πάλι τη φωνή νά τού λέει: «ΤΩ μοναχέ άμόναχε, έως πότε θά συνεχίσεις νά καπνίζεις τη μορφή μου καί νά μέ μαυρίζεις άτιμώντας με;». Καί συγχρόνως μέ τη φωνή έχασε ό ταλαίπωρος τό φως του κι έμεινε τυφλός. ’Έτσι καταλαβαίνοντας τό σφάλμα του, ότι δηλαδή καταφρόνησε τήν πρώτη φωνή καί δέν υπάκουσε, κατασκεύασε ένα στασίδι μπροστά στήν εικόνα τής Παναγίας καί τήν παρακαλοΰσε συνεχώς νά τού συγχωρέσει αύτό τό εξ άπροσε- ξίας άμάρτημα καί νά τού χαρίσει τό φώς του, ώστε βλέποντας τήν άγια εικόνα Της νά τή δοξάζει καί νά τήν εύχαριστεί πάντοτε. Καί ή Παναγία μας εισάκουσε τήν προσευχή του καί τού είπε: «Ιδού, άπό σήμερα σοΰ χαρίζω τό φώς καί πρόσεξε στο εξής νά μήν περάσεις μέ άναμμένα δαδιά, γιατί εγώ είμαι ή Κυρία τής Μονής αύτής καί γοργά υπακούω σ’ εκείνους πού μέ επικαλούνται καί τούς χαρίζω τά προς σωτηρία αίτήματά τους, διότι καλούμαι Γοργοϋπήκοος».

Άπό τότε ή αγία αυτή εικόνα ονομάζεται Γοργοϋπήκοος, γιατί πραγματικά μέ τά θαυμαστά έργα Της συνεχώς άποδεικνύει ότι

γρήγορα υπακούει σ’ έκείνους πού προστρέχουν σ' Αυτήν μέ εύλά- βεια κα'ι πίστη.

"Ετσι λοιπόν ή Παναγία μας, ή Μητέρα έκείνου πού έγινε υπήκοος κα'ι ευπειθής μέχρι θανάτου, θέλησε νά δείξει δύο σπουδαία πράγματα συγχρόνως. Πρώτον, ότι θά ύπακούει στα αιτήματα τών μοναχών καί θά θεραπεύει τις άνάγκες τους. Ζωσμένη καί αύτή, όπως ό Υιός Της, το λέντιο, διακονεΐ μέ άπειρους τρόπους τή σωτηρία μας. Δεν κάθεται σέ υψηλό βασιλικό θρόνο «περιβεβλη- μένη, πεποικιλμένη έν κροσσωτοίς χρυσοΐς» καί δεν περιμένει εκεί νά άκούσει τίς δεήσεις. Στέκει σέ στάση διακονίας, φιλόστοργη καί γλυκύτατη, έτοιμη νά σπεύσει νά άπαντήσει στις παρακλήσεις.

Δεύτερον, ότι στήν πνευματική ζωή γενικά καί στόν μοναχισμό ιδιαίτερα ή άρετή τής ύπακοής έχει σημασία απόλυτη γιά τή σωτηρία καί τήν πνευματική προκοπή.

Όταν λοιπόν θεραπεύθηκε από τήν τύφλωσή του ό τραπε- ζάρης μοναχός, όνόματι Νείλος, οί πατέρες τής Μονής έφτιαξαν σέ αύτόν τό χώρο ένα παρεκκλιίσι προς τιμήν τής Παναγίας τής Γοργοϋπηκόου, άφοΰ ή ίδια ή Παναγία χαρακτήρισε τον έαυτό της μέ τό επίθετο αύτό. Εκεί τελείται δύο φορές τήν εβδομάδα ή Θεία Λειτουργία, εκεί γίνονται οί κουρές τών μοναχών καί καθημερινά, πρωί καί βράδυ, ψάλλονται Παρακλήσεις μπροστά στήν Ιερή εικόνα.

Ή πρώτη άγιογραφηθείσα εικόνα τής Παναγίας στή Μονή Δοχει- αρίου, πού έγινε τό 1563, τήν αναφέρει ώς Βρεφοκρατούσα, Φοβερά Προστασία καί Γοργοεπήκοο. Πρέπει νά έπισημάνουμε λοιπόν ότι ή Παναγία, όταν μίλησε στόν μοναχό, δέν χρησιμοποίησε γιά τον έαυτό Της κανένα από τά ονόματα πού ήταν γραμμένα στήν τοιχογραφία, δηλαδή Γοργοεπήκοος, Βρεφοκρατούσα, Φοβερά Προστασία, αλλά κράτησε γιά τον έαυτό της τό όνομα Γοργοϋπήκοος, δηλώνοντας μέ τον αύτό τον τρόπο ότι ύπακούει γρήγορα στις δεήσεις τών πιστών και κατ’ έπέκταση ότι ή ύπακοή παίξει τό σημαντικότερο ρόλο στη σωτηρία τών ανθρώπων.

Μια διήγηση από τό Ρουμανικό Γεροντικό

Μια ανοιξιάτικη ήμερα τοΰ 1931 ό ταπεινός υποτακτικός Βασίλειος Ίλίε, τής Ρουμανικής Μονής Συχάστρια, προσευχόταν μπροστά στην έκκλησία. Είδε τότε μια φοβερή οπτασία. Άπό τον φόβο του άρχισε νά φωνάξει μέ δυνατή φωνή:

«Ύπεραγία Θεοτόκε, έλέησόν με»

Καί προς τους πατέρες πού συγκεντρώθηκαν κοντά του είπε:

«Προσκυνάτε, πατέρες, προσκυνάτε. Νά, ήρθε ή Δέσποινά μας. Ή Μητέρα τοΰ Κυρίου μέ τον Σωτήρα στήν άγκαλιά Της είναι μπροστά μας. Νά την, στέκεται άπό πάνω μας».

Καί συνέχισε:

«Πατέρες, όταν προσευχόμουν μπροστά στήν ’Εκκλησία, ξαφνικά παρουσιάσθηκε ένα πλήθος άπό φοβερούς δαίμονες μέ φλογερά ραβδιά στά χέρια, πού άρχισαν νά μέ βασανίξουν καί νά φωνάξουν.

“Μάταια προσεύχεσαι, γιατί δέν θά σωθείς. Έσύ είσαι δικός μας. Είσαι άμαρτωλός".

Τότε άρχισα νά επικαλούμαι την Ύπεραγία Θεοτόκο. ’Εκείνην τη στιγμή κατέβηκε άπό τον ουρανό ένα λευκό σύννεφο, γεμάτο άπό λευκό φώς, καί στάθηκε πάνω άπό τήν έκκλησία. Μέσα στό σύννεφο είδα τή Θεομήτορα μέ τον Ίησοΰ στήν άγκαλιά Της, πού μοΰ έλεγε:

“Μή φοβάσαι, γιατί μετά τρεις ήμέρες έρχεσαι κοντά μας.”

Κατόπιν μάς εύλόγησε όλους ό Χριστός καί έπέστρεψε μέ τή Μητέρα Του στον ουρανό. Πατέρες, μεγάλη δύναμη καί παρρησία έ'χει ή Θεομήτωρ ενώπιον τοΰ Κυρίου καί γρήγορα άκούει τίς προσευχές μας».

Πράγματι υστέρα από τρεις μέρες, τίχν ϊδια ώρα, ό άδελφδς Βασίλειος Ίλίε κοιμήθηκε εν Κυρίω με την προσευχή στα χείλη. ’Έτσι επιβεβαίωσε και στους άλλους άδελφούς ότι  πράγματι τοϋ τό φανέρωσε ή Ύπεραγία Θεοτόκος.

«Γοργοεπήκοος Παναγία είναι ή γοργώς (γρήγορα) είσακούουσα τις προσευχές τών μετ' εύλαβείας καταφευγόντων σ' αυτήν».

Άπό τά θαύματα τής Παναγίας Γοργοεπηκόου Νεστάνης ’Αρκαδίας

Κάτω άπό τό βράχο τού Γουλά στη Νεστάνη (Τσιπιανά) Αρκαδίας, σε ύψόμετρο 980 μέτρων, στέκεται ή σταυροπηγιακή μονή της Παναγίας τής Γοργοεπηκόου, πού κτίσθηκε περίπου τό 1080 μ.Χ., πιθανώς άπό τον Αλέξιο Α Κομνηνό. Εκεί υπάρχει ή θαυματουργή εικόνα τής Παναγίας τής Γοργοεπηκόου, πού ή παράδοση υποστηρίξει ότι είναι έργο τοϋ Ευαγγελιστή Λουκά.

Σύμφωνα πάλι μέ τήν ϊδια παράδοση ή εικόνα μεταφέρθηκε θαυματουργικά άπό στρατιές άγγέλων, οί όποίοι ψέλνοντας άπέ- θεσαν τήν εικόνα στό σημείο πού υπάρχει σήμερα τό μοναστήρι, κάτω άπό τό βράχο τοϋ Γουλά.

Τό βιβλίο θαυμάτων τής μονής μάς πληροφορεί ότι  ή θαυματουργή εικόνα τής Γοργοεπηκόου λύνει στειρώσεις άνδρογύνων, θεραπεύει δαιμονιζόμενους καί άνίατες άσθένειες. Κατά τήν περίοδο τής γερμανικής Κατοχής μέ λιτανεία τής ιερής εικόνας εξαφανίστηκε σμήνος άκρίδων πού εμφανίστηκε στήν περιοχή καί κατέστρεφε τίς καλλιέργειες. Επίσης σέ περιόδους άνομβρίας, τούς καλοκαιρινούς μήνες, γίνεται λιτάνευση τής άγιας εικόνας. Μέ τή βοήθεια τής Παναγίας εμφανίζεται ή πολυπόθητη βροχή.

'Ο αιωρονμενος βράχος στον Γουλά ’Αρκαδίας Σέ κάποιον μεγάλο σεισμό ένα μεγάλο κομμάτι βράχου άποκό- πηκε από το βράχο τοϋ Γουλά και άφοΰ άναπήδησε, για νά μην καταστρέφει το μοναστήρι, κατευθύνθηκε μέ ίλιγγιώδη ταχύτητα προς τό χωριό Τσιπιανά, στους πρόποδες τοϋ Γουλά. Μέ θαυματουργή επέμβαση τής Παναγίας σταμάτησε ή ξέφρενη πορεία τοϋ βράχου στο μέσο της διαδρομής σέ σημείο πού ή κλίση είναι μεγαλύτερη άπό πενήντα μοίρες. Έως σήμερα ό βράχος αύτός παραμένει στο ίδιο σημείο στόν άέρα κυριολεκτικά, σαν αιώνια μαρτυρία τοϋ θαύματος, φέροντας άποτυπωμένη πάνω του την παλάμη τής Παναγίας. Κατά την περίοδο τής γερμανικής Κατοχής ομάδα Γερμανών στρατιωτών επιχείρησε μέ λοστούς καί άλλα εργαλεία νά μετακινήσει τό βράχο καί νά τον ρίξει στο χωριό για νά τό καταστρέφει. Όμως ό βράχος παρέμεινε άκλόνητος καί άμετακίνητος. Κατά την προσπάθεια μετακύλισης τού βράχου τραυματίστηκε ένας άπό τούς στρατιώτες ενώ παράλληλα ξέσπασε καταιγίδα, γεγονότα πού ματαίωσαν τα σχέδια τών κατακτητών.

11  Ή Παρθενομήτωρ προστατεύει την παρθενία

Ητο μία κόρη όνομα’ςομένη Μαρία. Ό πατήρ της ήτο χριστιανός καί έζήτει νά την ύπανδρεύση· εκείνη δέν ήθελε, θέλουσα νά φυλάξη παρθενίαν. Την έβαλεν εις ένα μοναστήριον γυναικείον καί την παρέδωκε τής ήγουμένης νά την έχη ώς παιδί της. Καί άφοϋ άπέθανεν ό πατήρ της, έγινεν άλλος αφέντης εις την χώραν εκείνην, όστις έβγήκε μίαν ημέραν καί ύπήγεν εις τό μοναστήριον όπού ήτο ή Μαρία. Καί εύθύς όπού την είδεν ό άφέντης, έτρώθη ή καρδιά του έρωτα σατανικόν- καί γυρίζοντας σπίτι του έστειλε γράμματα εις την ήγουμένην καί τής έλεγε:

—        Αμέσως νά μοϋ στείλης την Μαρίαν, διότι την είδον και μέ είδε, μέ ήγάπησε καί την ήγάπησα.

Διαβάζει το γράμμα ή ηγούμενη, κράζει την Μαρίαν και της λέγει:

—        Παιδί μου, τί καλόν είδες εις πασάν καί τον έκοίταξες μέ αγάπην; Κοίταξε τί μοϋ γράφει εδώ!

Λέγει ή Μαρία:

—        Έγώ δέν ήξεύρω τίποτε· τον έκοίταξα μέ άλλον σκοπόν καί είπα: ’Άρα, Θεέ μου, ταύτην την δόξαν όπου έχει εδώ τούτος ό πασάς, θά την έχη καί εις τόν άλλον κόσμον; Καί αυτός μ’ έκοίταξε μέ διαβολικόν σκοπόν. Έγώ άν ήθελα ύπανδρείαν, μέ υπάνδρευε καί ό πατέρας μου καί έπαιρνα χριστιανόν.

Τότε γράφει ή ηγούμενη εις τόν πασάν: «Καλύτερα σοΰ στέλνω τό κεφάλι μου, παρά την Μαρίαν». Στέλλει πάλιν ό πασάς καί λέγει τής ήγουμένης: «Ή νά μοϋ στείλης την Μαρίαν, η έρχομαι καί την παίρνω μόνος μου καί καίω τό μοναστήρι». Τό ήκουσεν ή Μαρία καί λέγει της ήγουμένης: «Όταν έλθουν οί απεσταλμένοι, στείλε τους εις τό κελλί μου καί έγώ τούς άποκρίνομαι». Ηλθον οί απεσταλμένοι εις τό κελλίον τής Μαρίας, καί τούς ήρώτησε τί θέλουν. Τής εΐπον εκείνοι: «Μάς έστειλεν ό πασάς νά σέ πάρωμεν, διότι είδε τά μάτια σου καί τά ώρέχθηκε». Τούς είπε νά περιμένουν νά ύπάγη, εις την εκκλησίαν. Τότε παίρνει ένα μαχαίρι καί ένα πιάτο, καί πηγαίνει εις τόν Ίησοΰν Χριστόν εμπρός καί λέγει: «Κύριέ μου, μοϋ έδωκες τά μάτια τά αισθητά διά νά πηγαίνω εις τόν καλόν δρόμον, καί έγώ νά πηγαίνω μέ τό θέλημά μου εις τό κακόν δέν είνε πρέπον. Καί έπειδή αυτά τά αισθητά θά μοϋ βγάλουν τά νοητά, ιδού όπού τά βγάνω διά την άγάπην σου, διά νά φύγω άπό τόν βόρβορον τής άμαρτίας». Καί εύθύς βάζει τό μαχαίρι μέσα εις τό μάτι της καί τό βγάνει εις τό πιάτο. Έπήγεν έμπρός καί εις την Παναγίαν καί βγάζει καί τό άλλο της μάτι καί τά βάνει μαζί.

Τότε τά στέλλει τοΰ πασά· καί άφοϋ τά ειδεν ό πασάς, έγύρισεν εύθύς ό σατανικός έρως εις κατάνυξιν· καί σηκώνεται εύθύς καί πηγαίνει είς τό μοναστήριον, και παρακαλεί τάς καλογραίας νά υπάγουν νά κάμουν δέησιν εις τον Θεόν, νά παντρευθίϊ, ή Μαρία. Πηγαίνουν πάραυτα όλαι μάξι μέ τον πασάν καί πίπτουσαι κατά γης παρεκάλουν τον Κύριον και τίιν Θεοτόκον νά δώση, τό φώς τάς Μαρίας. Έφάνη ή Θεοτόκος τότε ώς άστραπή εις την Μαρίαν καί της λέγει: «Χαίρε, Μαρία! Επειδή έπροτίμησες νά βγάλη,ς τά μάτια σου διά την άγάπην τοΰ Υίοϋ καί την ιδικήν μου, ιδού πάλιν έχε τά μάτια σου καί πλέον πειρασμός νά μη σοϋ συμβή». Βλέποντας δέ τό θαύμα οί παρόντες έχάρησαν πολύ καί έδόξασαν τον Θεόν καί την Παναγίαν. ’Έπειτα ό πασάς άφιέρωσε πολύ χρυσίον είς τό μοναστήρι καί έπηρε συγχώρησιν άπό τάς καλογραίας καί άνεχώρησε καί έκαμε καλά καί έσώθη.

Ακούετε, αδελφοί μου, τί έκαμεν ή Μαρία μέ την δύναμιν τής Παναγίας; Διά τούτο πρέπει καί ημείς νά τιμώμεν την Παναγίαν Θεοτόκον μέ έργα καλά.

12. Ή'Υπέρμαχος Στρατηγός και Αγία Σκέπη

«Της Σκέπης σου, Παρθένε, άνυμνοϋμεν τάς χάριτας, ην ώς φωτοφόρον νεφέλην, έφαπλοΐς υπέρ έννοιαν, και σκέπεις τον λαόν σου νοερώς, έκ πάσης των εχθρών έπιβουλης, σέ γαρ σκέπην, και προ- στάτιν, και Βοηθόν, κεκτήμεθα βοώντες σοι, δόξα τοϊς μεγαλείοις σου Αγνή, δόξα τη θεία σκέπη σου, δόξα τη προς ημάς σου, προμήθεια, Άχραντε».

Δεν είναι τυχαίο ότι οί δύο σημαντικότερες εθνικές γιορτές τοϋ έθνους μας έχουν τό ιδιαίτερο χαρακτηριστικό νά συνεορτάζονται μέ μία γιορτή της Παναγίας. Τίιν 25η Μαρτίου γιορτάζουμε τον Εύαγγελισμό της Θεοτόκου καί, σήμερα, την 28η ’Οκτωβρίου την Αγία Σκέπη τής Θεοτόκου. Ή γιορτή αυτή μετατέθηκε από τήν Εκκλησία μας το 1952 άπό τήν 1η ’Οκτωβρίου στήν 28η ώς ένδειξη ευγνωμοσύνης προς τή Μητέρα τού Θεού για τή σκέπη και τήν προστασία Της στον αγώνα τών Ελλήνων απέναντι στους άλαζόνες ’Ιταλούς, αρχικά, και άργότερα σέ όλη τή διάρκεια τής έθνικής άντίστασης.

Μία άντίσταση στήν άπολυταρχική βία, στήν άκρως άλαζο- νική άπαίτηση νά παραδώσουμε μέ τή θέλησή μας τμήματα τοϋ εθνικού εδάφους, νά προδώσουμε τά κεκτημένα μέ άγώνες και μέ τό αίμα τών προγόνων μας. Ή έλληνική ψυχή όμως έδωσε τήν άπάντηση πού έπρεπε, είπε τό περήφανο ΟΧΙ καί ξεκίνησε έναν άγώνα γιά τά ιερά και τά όσια της πατρίδας μας, μέ αποτέλεσμα νά αίφνιδιάσει δυσάρεστα τούς εισβολείς, νά τούς χαρίσει ιδιαίτερα ταπεινωτικές ήττες καί νά τούς αναγκάσει νά άποσυρθοϋν μέσα άπό τά άλβανικά σύνορα καί νά περιμένουν εκεί τή βοήθεια τών συμμάχων.

Δέν χωράει άμφιβολία ότι ή εποποιία, τού 1940 άποτελεΐ ένα θαΰμα, είναι ένα άπό τά πολλά θαύματα στήν ιστορία τών Ελλήνων. Δέν μπορεί νά είναι καρπός άποκλειστικά άνθρώπινου άγώνα. Ή θεϊκή χάρη συνεργάσθηκε μέ τήν άνθρώπινη προσπάθεια. Καί είναι δίκαιο πού μαζί μέ τά θριαμβευτικά σαλπίσματα πάνω άπό τούς τάφους τών ηρώων, σήμαναν δοξαστικές καμπάνες γιά ένα «ευχαριστώ» στήν Παναγία, σ' ’Εκείνη, στήν όποια ή εθνική συνείδηση απέδωσε γιά άκόμα μιά φορά «τά νικητήρια». Τή Σκέπη τών άγωνιστών. Τήν Ελευθερώτρια τών σκλαβωμένων.

Είναι δεδομένο ότι  στα κρίσιμα χρόνια τού πολέμου oi Έλληνες έμπιστεύθηκαν στα χέρια τής Παναγίας τον άγώνα τους. Ζήτησαν τή μητρική προστασία Της για να υπερασπιστούν τά δίκαιά τους. Καί ήταν τόση ή πίστη τους, ώστε την έβλεπαν να τούς εμψυχώνει καί να τούς σκεπάζει, καθώς πολεμούσαν άπελπισμένα στα χιονισμένα βουνά τής Πίνδου καί τής Αλβανίας. Ή άλλοτε Ύπέρμαχος Στρατηγός τών Ρωμιών γίνεται ή Αγία Σκέπη των άγωνιστών καί τό θαύμα επαναλαμβάνεται. Χάρη στην πίστη πού θερμαίνει τίς ψυχές τους οί μαχητές περιφρονοΰν τή λογική τών άριθμών καί άντιστέκονται στίς σιδερόφρακτες εχθρικές στρατιές μέ ηρωισμό πού κινεί τον παγκόσμιο θαυμασμό.

Γιά τούς λόγους αυτούς ανυμνούμε τή Σκέπη τής Παναγίας καί τήν παρακαλοΰμε να μάς σκεπάζει πάντα μέ τήν άγάπη Της καί να στέκεται πάντα δίπλα, βοηθός καί συμπαραστάτης στο έθνος μας, σέ κάθε καλό αγώνα, γιατί τή βοήθειά Της τήν έχουμε τό ίδιο άνάγκη καί στον καιρό τής ειρήνης. Μπορεί νά μήν ύπάρχει σήμερα άμεση εθνική άπειλή καί άμεσος κίνδυνος πολέμου, υπάρχει όμως ένας άλλος εισβολέας, ό όποίος ίσως νά είναι καί πιο επικίνδυνος, ό όποίος προσπαθεί νά άλώσει τίς συνειδήσεις μας, νά ξεχάσουμε τήν ιστορία μας, νά άπο- σπάσει τήν προσοχή μας άπό τά σοβαρά προβλήματα, προσφέροντάς μας τέρψη μέ θεάματα καί νά κάνει μία όχι στρατιωτική αλλά μία πνευματική τηλεοπτική κατοχή στίς καρδιές μας. Έχουμε καιρό όλοι μας νά παρακολουθούμε μέ απληστία σειρές πού μάς διδάσκουν πώς μπορούμε νά χαλάσουμε πολύ εύκολα τίς οίκογένειές μας, τά κύτταρα τού έθνους μας, δέν έχουμε όμως καιρό νά διαβάσουμε τήν ιστορία μας, νά γνωρίσουμε μέ ποιούς αγώνες τών προγόνων μας μπορούμε εμείς σήμερα νά ζοΰμε έλεύθεροι, αλλά καί νά διαβάσουμε συγκλονιστικές μαρτυρίες άγωνιστών τής εθνικής άντίστασης, οί όποίοι στον ύπεράνθρωπο αγώνα τους πάνω στά παγωμένα βουνά έβλεπαν τήν Παναγία ζωντανά καί έπαιρναν κουράγιο νά συνεχίσουν.

'Η Παναγία ή Άρμάτα

Τό νησί των Σπετσών έχοντας νευραλγική θέση στο χάρτη ελέγχει και υποστηρίξει τη ναυσιπλοΐα στους ναυτικούς άξονες’Άργους και Ναυπλίου προς τό ανατολικό Αιγαίο καί τίιν Κρήτη και στον άξονα Αττικής, Νοτίου Ελλάδας καί Κρήτης. Ή περιοχή είναι γνωστή σαν τό σταυροδρόμι τοϋ Άργοσαρωνικοΰ.

’Έχοντας λιμάνια μέ ασφάλεια τό νησί των Σπετσών ήταν κατάλληλο μέρος για ανεφοδιασμό, επισκευές καί ναυπηγήσεις πλοίων άπό τήν προϊστορία έως τις μέρες μας.

Ή οθωμανική κατοχή καί άπομόνωση παραδόξως έδωσε τήν ευκαιρία στο νησί νά γίνει μια αυτόνομη ναυτική δύναμη αφού στα καρνά- για του ναυπηγούνταν ποντοπόρα σκάφη. Για ένα τόσο μικρό νησί είναι μοναδικό φαινόμενο ή συμμετοχή του σέ τόσες επαναστάσεις ενάντια στον κατακτητή καί τον ολοκληρωτισμό. 'Έως τήν κήρυξη τής έπανάστασης τού 1821 τά πλοία τών Σπετσιωτών συμμετείχαν στήν έπανάσταση τοϋ Όρλώφ (πού πλήρωσαν μέ καταστροφή καί διωγμούς), στή δράση τοϋ Λ. Κατσώνη, τοϋ Ρώσου ναυάρχου Σινιέβιν καί σέ άλλες πολεμικές επιχειρήσεις. Πλήθος ηρώων έβγαλε τό νησί έκτος άπό τούς Άνδρούτσους, τήν Μπουμπουλίνα καί τον Πιπίνο πού γνωρίζουμε, δηλαδή όλους όσοι συμμετείχαν στούς ξεσηκωμούς αύτούς. Μέ τή συνθήκη Κιουτσούκ Καϊναρτξή τοϋ 1774 τά σπετσιώτικα πλοία χρησιμοποίησαν τή ρωσική σημαία γιά νά εμπορεύονται ελεύθερα άπό τή Μαύρη Θάλασσα έως τά λιμάνια τής Δυτικής Εύρώπης δημιουργώντας πλούτο, ό οποίος χρησιμοποιήθηκε γιά τήν οργάνωση καί συμμετοχή τών Σπετσών στήν έπανάσταση τού 1821 καί πρώτο το νησί σήκωσε τήν έπαναστατική άσπροκόκκινη σημαία του.

Ή δράση τοϋ τρινήσιου έπαναστατικοΰ στόλου (χωρίς έπίσημο άρχηγό) τών Ψαρών, "Υδρας, Σπετσών στα χρόνια πού άκολού- θησαν ήταν μια εποποιία πού κέρδισε τον παγκόσμιο θαυμασμό άπό όλους τους ειδικούς καί μή.

Καθοριστική, εξέλιξη για την έπιτυχία της Επανάστασης είχε ή απόκρουση, στο μπουγάζι τών Σπετσών, της οθωμανικής Άρμάτας, πού άποτελοϋνταν άπό 70 θηριώδη ντελίνια [πολεμικά πλοία] κατάφορτα με στρατό καί άπό άλλα συνοδευτικά πλοία.

Στόχος της Άρμάτας ήταν ή άποβίβαση στρατευμάτων καί ή διάσπαση της πολιορκίας τοϋ Ναυπλίου. Μιά τέτοια εξέλιξη θά άλλαζε όλη την ευρωπαϊκή ιστορία καί ή ίδρυση τοϋ έλληνικοΰ κράτους θά ήταν ίσως όραμα ρομαντικών. Ή Άρμάτα εμφανίσθηκε απειλητικά στις 8 Σεπτεμβρίου 1822, ημέρα τοϋ εορτασμού της Γέννησης της Παναγίας, μπροστά άπό τις Σπέτσες, διασπώντας τον ελληνικό στόλο. Ή ναυτική μοίρα τών Υδραίων έμπόδιζε την προσέγγιση πρός την "Υδρα, ενώ 18 σπετσιώτικα σιτοβάπορα πήραν θέσεις μπροστά άπό τό παλιό λιμάνι τών Σπετσών εμποδίζοντας μέ κανονιοβολισμούς την προσέγγιση τών οθωμανικών πλοίων στο νησί, πού ήδη είχε έγκαταλειφθεί άπό τούς κατοίκους του.

«Εξήντα παλληκάρια άπόμειναν μονάχα πάνω στις Σπέτσες μέ τον Μέξη καί τον Κολαντροϋτσο καί εκεί στή μικρή βυζαντινή εκκλησία τής Παναγίας ορκίστηκαν νά ένταφιασθώσιν εις τήν γήν τής γεννήσεώς των μέ άμετάτρεπτον άπόφασιν νά φονεύσωσιν οί ίδιοι τον πρώτον λιποτάκτη έ'στω καί άδελφόν». (Όρλάνδος).

Ακόμη καί γιά τον ιστορικό Δημήτρη Φωτιάδη είναι άξια άπο- ρίας ή αποτροπή τής άπόβασης στο νησί άπό τά λίγα σταροκά- ραβα καί ή άπώθηση τής οθωμανικής αρμάδας στο μπουγάζι τών Σπετσών. ’Άλλοι λένε ότι οί αμυνόμενοι έ'βαλαν ναυτικά κόκκινα σκουφιά σέ κάτι φυτά καί άλλοι λένε ότι άνθισαν κόκκινα λουλούδια εκείνη τήν κρίσιμη ώρα. Ό,τι καί αν έγινε πάντως, τό βέβαιο είναι ότι οί ’Οθωμανοί παραπλανήθηκαν, νόμισαν ότι υπήρχε πολύς στρατός στο νησί καί δίστασαν νά άποβιβασθοϋν.

"Υστερα άπό εξάωρη ναυμαχία και επειτα από παράτολμη ενέργεια τοΰ πυρπολητή Μπαρμπάτση, ή ναυαρχίδα τοΰ Καπουδάν Πασά τράπηκε σέ φυγίι καί μαζί της δλος ό οθωμανικός στόλος.

Ό λαός των Σπετσών άποδίδει τΐι νίκη στην Παναγιά, της Όποιας τό μικρό βυζαντινό εκκλησάκι βρίσκεται στό μυχό τοϋ παλιού λιμανιού, έκεΐ πού έδωσαν όρκο οί έξήντα γεροντότεροι πού έμειναν πάνω στό νησί και κανονιοβολούσαν άπό την ντάπια [οχύρωμα] τού μυχού. Έτσι τό εκκλησάκι ονομάσθηκε Παναγιά Άρμάτα, γιατί θεωρήθηκε ότι ή Παναγία ήταν ή Άρμάτα των Ελλήνων αγωνιστών πού καταναυμάχησε την οθωμανική Άρμάτα.

Αύτό τό κομμάτι γης λοιπόν έχει ιδιαίτερο συμβολισμό, όχι μόνο για τίς Σπέτσες, άλλα καί για τη νεότερη ευρωπαϊκή ιστορία, αφού ή απώθηση τής Άρμάτας ήταν καταλυτική για τήν έξέλιξη τής Επανάστασης, καθώς άπόρθητο τό Ναύπλιο πέρασε στις έλληνικές δυνάμεις έδραιώνοντάς την.

Ή θαυματουργική χάρη Της σκεπάζει τόν πιστό λαό, ό όποίος με τή σειρά του στό πρόσωπό Της βλέπει τή μητέρα όλων μας, τή μεσίτρια καί προστάτιδά του. Γι’ αύτόν τό λόγο Τήν έξυμνεϊ καί Τή σέβεται άφιερώνοντάς Της ιερά θυσιαστήρια, ιερές άκολουθίες, ιερές εικόνες, προσωνύμια καί άσματα.

Άπό τά θαύματα τής Παναγίας τής Λεσινιώτισσας

Ή Ιερά Μονή τής Παναγίας τής Λεσινιώτισσας βρίσκεται κοντά στό χωριό Λεσίνι Μεσολογγίου. Ή Μονή αύτή Ιδρύθηκε τόν 16ο αιώνα, πιθανώς τό 1595, καί λειτούργησε ώς άνδρικό μοναστήρι, διαλύθηκε δέ τήν έποχή τής Βαυαροκρατίας (1833). Ή ιστορική καί θαυματουργή εικόνα τής Θεοτόκου, πού βρίσκεται στή Μονή, παριστάνει τή Θεοτόκο μέ τόν Χριστό στήν αγκαλιά, κρατώντας σφαίρα μέ σταυρό στή δεξιά, φέρει δέ καί τήν έπιγραφή «Ή Κυρία Λεσινιώ- τισσα». Ή πιό άγρια και σκληρή επίθεση πού δέχτηκε τό μοναστήρι ήταν εκείνη πού έγινε ύστερα άπό την ηρωική έξοδο της φρουράς τού Μεσολογγίου καί την κατάληψη τής πόλης άπό τούς Τούρκους. Πολλοί άπό τούς ελεύθερους πολιορκημένους πού γλίτωσαν, έτρεξαν νά βρουν άσυλο στο νησάκι τής Λεσινιώτισσας. Ή άφιονισμένη μανία τού τυράννου τούς άκολούθησε, μέ τη ρητή εντολή νά καταλάβει με κάθε θυσία τό νησάκι. Ό άτρόμητος ήγούμενος Ίωαννίκιος, μέ άπαράμιλλη γενναιότητα ενθαρρύνει τούς γενναίους τού Λεσινιοϋ, τροφοδοτώντας τους μέ βόλια καί μπαρούτι άπό τις άποθήκες τού μοναστηριού. Στην πιό κρίσιμη στιγμή καί ενώ ή κατάληψη τής μονής ήταν σίγουρη, ή Ύπεραγία Θεοτόκος, ή «Κυρία Λεσινιώτισσα», έκανε τό θαύμα Της. Μια άπρόσμενη καταιγίδα αναγκάζει τά στίφη τών απίστων νά άποσυρθοΰν μέ μεγάλες άπώλειες.

Ι3· Η Ζωοδόχος Πηγή

Χαίροις ή Ζωηφόρος Πηγή

κατα θάλασσας πελαγίζουσα θαύματα

προς πάσαν την οικουμένην

Ή Παρθένος Μαρία, τό άγιασμένο σκήνωμα τού Ύψίστου, τό άμόλυντο κατοικητήριο τού Θεού, μετείχε στο θαυμαστό γεγονός τής άσπορης σύλληψης τού Κυρίου καί κατέστη φορέας, πηγή τού ξώντος Θεού.

Ό προ αιώνων Θεός, ό Υιός καί Λόγος τού Θεού, γεννήθηκε άπό τον Θεό Πατέρα ώς τέλειος Θεός καί έν χρόνω άπό την Παναγία ως τέλειος άνθρωπος.

Ό όρος Ζωοδόχος άποδόθηκε στη Θεοτόκο χαρακτηρίζοντάς Την ώς τη δεξαμενή πού κατέχει μέσα Της την ίδια τη ζωή, τον Ίησοϋ Χριστό, πού συνάμα άναβλύζει άπό τήν πηγή Της τό ύδωρ τής αθανασίας και τής ζωής.

Ή Θεοτόκος Μαρία, ό ττόκος ό ένδροσος, μάς δώρισε πηγή άγιάσματος άπό την όποια λαμβάνουμε τις ιάσεις τής ψυχής και τοϋ σώματος, τό ζωηφόρο ύδωρ πού μάς πλημμυρίζει μέ την άνε- ξάντλητη χάρη. Είναι ή άκένωτη πηγή των θαυμάτων, ό ποταμός τών Ιαμάτων, ή άβυσσος των χαρίτων, ή πηγή τής ζωής, ή βρύση τών ιαμάτων, ή νέα κολυμβήθρα τοϋ Σιλωάμ.

Το λογγοβαρδίτικο θαύμα τής απελευθερώσεως  απο τους Γερμανούς, τών 125  Παριανών όμηρων

Βρισκόμαστε στο Μάιο τοϋ 1944. Ή Πάρος ζεϊ ύπό τή σκληρή καταπίεση τής γερμανικής Κατοχής, ή όποια υστέρα άπό τά γεγονότα τής 16ης προς 17ης Μάίου, στήν περιοχή τών Κάτω Χωριών (Τσιπίδου, Μαρμάρων, Δραγουλά) και τοϋ γερμανικού αεροδρομίου, γίνεται ακόμη σκληρότερη!

Τά γεγονότα, μέ τή σειρά πού έλαβαν χώρα, έχουν ώς άκολούθως: Στήν περιοχή Τρυπητή (στοϋ Πετρή) αποβιβάζονται άπό τήν Ηράκλειά, τή νύχτα τής 14ης Μαΐου,’Άγγλοι κομμάντος, πού άπο- τελοϋνται άπό 'Έλληνες καί άλλες αντιστασιακές έθνικότητες. Αρχηγός είναι ό Λοχαγός Δανός εύπατρίδης Anders Lassen. Κατ’ άρχήν κρύβονται σέ μιά παρακείμενη σπηλιά καί μετά πηγαίνουν στήν κατοικία τοϋ Βαγγέλλη Περράκη. Στή συνέχεια οδηγούνται στήν κατοικία τοϋ ’Ιάκωβου Στέλλα, πού βρίσκεται κάτω άπό τούς Αγίους Θεοδώρους, στή θέση "Αη-Γιώργης «τά Δαμάλια» καί παίρνουν γιά οδηγό καί συνεργάτη τόν 23ετή προτελευταίο γιο τοϋ Νικόλα, πού εργαζόταν στο αεροδρόμιο καί ήξερε νά τούς προφυλάξει στή μετακίνηση προς τά χωριά καί στο αεροδρόμιο, άφοϋ ό σκοπός τους ήταν ή κάθε είδους καταστροφική δολιοφθορά των Γερμανών και των εγκαταστάσεων των. (Ακολουθούν και οι αδελφοί τού Νικόλα, Μανώλης και Χρηστός).

Την 1η 'Ομάδα δράσεως αποτελούσαν οί ’Άγγλοι κομμάντος και ό Νικόλας Στέλλας. Την 2η 'Ομάδα ό άστυνομικός, γενναίος Μανώλης Γρυλλάκης (πού ό ’Ιωσήφ Άναγνωστάκης, Μακεδονομάχος 'Οπλαρχηγός μέ υψηλό πατριωτικό φρόνημα, τον είχε ορίσει ύπαρχηγό), ό Άνθυπολοχαγός Σοφούλης, πού είχε φθάσει άπό τη Μέση Ανατολή έ'μφορτος πατριωτικού ενθουσιασμού, καί ό Γιάννης Νικητ. Άλιπράντης, άδελφός τού γιατρού Στρατή Άλιπράντη, άνδρας μέ σοβαρά σκέψη καί άποφασιστικότητα.

Την 3η Όμάδα ό Άντώνης Δελέντας, παλληκάρι άπό τό Δρα- γουλά, μέ άνδρειωμένη ψυχή καί άλλοι. Φυσικά, υπήρχαν καί οί βοηθητικές ομάδες, δπως ή 4η, πού αποτελούσαν ό Παναγιώτης Έμμ. Τσιγώνιας, Ιθετίις ριψοκίνδυνος νέος, ό μετέπειτα κουνιάδος του, τολμηρός καπεταν-Δημήτρης Περαντινός κ.ά.

Οί ομάδες όλες, προσυνεννοημένες για την αποστολή κάθε μιας καί τίιν ώρα της κοινής δράσεως, πού ήταν ή 10.30 μ.μ. της 16ης Μαΐου, είχαν καταλάβει, μέ αυστηρή κάλυψη, νευραλγικά σημεία στο χώρο. Ή 1η Όμάδα θά κατέστρεφε τούς άσυρμάτους του Γαλιοΰ καί τίς άντιαεροπορικές Ισχυρές εγκαταστάσεις τού άεροδρομίου (ό Γαλιός είναι μικρός λοφίσκος στά ΒΔ τού χωριού Μάρμαρα, μέ επίκαιρη φυσική θέση στο άεροδρόμιο). Ή 2η Όμάδα θά περικύκλωνε τήν κατοικία τού Διοικητή τού άεροδρομίου Tabel, πού ήταν μέσα στο χωριό τού Τσιπίδου καί φυσικά φρουρούμενη, ή 3η Όμάδα θά κατέστρεφε τούς κεντρικούς άσυρμάτους πού βρίσκονταν μέσα στο χωριό τού Δραγουλά καί ή 4η βοηθητική Όμάδα θά έκοβε τό τηλεφωνικό καλώδιο στο ύψος τής εκκλησίας τής Φλουριάς, εξω άπό τούς Μύλους τού Τσιπίδου, πού πεσμένο στο έ'δαφος πήγαινε στον 'Άγιο Αντώνιο, στήν κορυφή τού λόφου, πού είχε περίοπτη θέα τής περιοχής τών τριών χωριών καί τού άεροδρομίου καί πού είχε επίσης Ισχυρή στρατιωτική καί αντιαεροπορική γερμανική δύναμη. Συγχρόνως, όμως, λόγω καί τοΰ ύψους τοϋ λόφου καί τής φυσικής στρατιωτικής του θέσεως, έπαιξε καί τόν ρόλο «τοΰ Πύργου ελέγχου».

Ή ώρα τής δράσεως πλησίαζε καί όλα είχαν καί έβαιναν καλώς, όταν ένα οϋρλιασμα σκύλου παρατεταμένο, άτελείωτο, άπ’ τή θέση τοϋ Γαλιοϋ, σκίζει θαρρείς τή νύχτα. Άκούγονται τρεις Ισχυροί πυροβολισμοί καί μία φωτοβολίδα μετατρέπει την περιοχή τοϋ αεροδρομίου καί των τριών χωριών σε μέρα. Ή κάλυψη φαίνεται νά έχει χαθεί. Άλλα όχι όμως καί τό θάρρος τών παλληκαριών τών 'Ομάδων, πού γίνεται ορμητικότερο.

Ή 4η βοηθητική Όμάδα, στις 10.00 μ.μ. κόβει τό καλώδιο προς τόν 'Άγιο Αντώνιο. Ή 2η έφορμά στήν κατοικία τοϋ Διοικητή Tabel, τόν συλλαμβάνει προς άπαγωγή καί φονεύει τόν υπασπιστή του. ’Άλλα μέλη τής ίδιας ομάδας καταστρέφουν τούς άσυρμάτους τοϋ Τσιπίδου καί φονεύουν τούς δύο Γερμανούς άσυρματιστές. Ή 1η Όμάδα ενεργεί στο Γαλιό κατά τό σχέδιο. Ή 3η Όμάδα στο Δραγουλά καταστρέφει μια γερμανική άποθήκη καί άποκόπτει τήν τηλεφωνική γραμμή προς τό αεροδρόμιο.

Τα μεσάνυχτα όλα έχουν τελειώσει. Οί κομμάντος πού αποτελούν τήν 1η Όμάδα συγκεντρώνονται στον 'Άγιο Χαράλαμπο, ΝΔ τοϋ Τσιπίδου, σύμφωνα με τό πρόγραμμα. Εκεί, στο προσκλητήριο για άναχώρηση λείπουν άπό τήν Όμάδα τών δύο ό Νικόλας Στέλλας καί ό’Άγγλος γιατρός. Άόγω τής έξελίξεως τών συνθηκών, δέν είναι δυνατή ή άπαγωγή τοϋ Διοικητή καί τόν άφήνουν βαριά τραυματισμένο. Ή ύπόλοιπη όμάδα παραλαμβάνει τόν τραυματισμένο Γρυλλάκη καί με τή φουσκωτή λέμβο, άπό τό Πίσω Άιβάδι, έπιβιβάζονται στο πλοίο τών κομμάντος, πού τούς περίμενε, καί φεύγουν γιά τήν Ηράκλειά. Τήν επόμενη νύκτα παραλαμβάνουν τόν’Άγγλο γιατρό άπό τήν Τρυπητή, όπως ήταν συμφωνημένο (ό Tabel μεταφέρεται μέ άεράκατο στον Πειραιά).

Τίι νύχτα της 16ης Μαΐου οί Γερμανοί συλλαμβάνουν τόν άτυχο Νικόλα Στέλλα, τόν οδηγό της 1ης 'Ομάδας πού βρέθηκε νά είναι στη, ζώνη τού άεροδρομίου. Άφοΰ ύπέστη τυραννισμούς πρωτοχριστιανικής εποχής άπό τούς Γερμανούς, άτίαγχονίξεται στην πλατεία τού Δημοτικού Σχολείου και έκτίθεται σέ δημόσια θέα για παραδειγματισμό. Τό αγνό παλληκάρι, άπό τόν «Άη-Γιώργη τα Δαμάλια», στάθηκε ώς την τελευταία του στιγμή μέ μοναδική άντοχή καί ψυχική υπερηφάνεια «παράδειγμα τοίς έπιγιγνομένοις».

Ο άντικαταστάτης τού Tabel, Ταγματάρχης Graf von Meerenberg (μετάφρ. Κόμης τού παραθαλάσσιου βουνού), ζητεί άπό τούς Κοινοτάρχες τής Πάρου καί Αντιπάρου κατάλογο 125 νέων ενηλίκων άνδρών, ώς όμηρων, για εκτέλεση. Μεταξύ τών όμηρων συμπε- ριλαμβανόταν καί ό νέος Νικόλαος Άντ. Στάμενας, ό σημερινός Μητροπολίτης κ. Αμβρόσιος ό Β'.

Ή Λογγοβάρδα, εύαίσθητη συναισθηματική βελόνη στήν πνευματική καί κοινωνική ζωή τής Πάρου, ευθύς ώς έπληροφορήθη τήν διαταγή τού Διοικητή τού άεροδρομίου διά τήν σύλληψιν διά έκτέ- λεσιν τών 125 άθώων Παριανών, ώς άντιποίνων για τά γεγονότα τής 16ης Μαΐου 1944, έστάθη έπί ποδός. Ειδοποίησα όλους τους Ιερείς καί Κοινοτάρχες τής Πάρου νά συναντηθούμε στον Τσιπίδο, στο σπίτι τού καλού καί φιλάνθρωπου ιατρού κ. Στρατή Άλιπράντη, καί όλοι μαζί, έκπροσωποΰντες τόν Λαό τής Πάρου καί Αντιπάρου, νά παρακαλέσομε τόν Διοικητή νά άνακαλεσει τήν διαταγήν του. Επειδή όμως ό Διοικητής είχε δώσει αύστηρή εντολή νά μήν τόν πλησιάσει κανένας σχετικώς μεσολαβητής, άπεφασίσαμε, ό κ. Στρατής Άλιπρά- ντης, ό Κοινοτάρχης τού Αρχιλόχου κ. Μανώλης Καβάλης καί έγώ, νά άποτανθοΰμε στον Φρούραρχο, Ύπολοχαγό Zasse, νά μεσιτεύσει στον Διοικητή διά τή σωτηρία τού Λαού τής Πάρου.

Ό Φρούραρχος μας λέγει «ό Διοικητής είναι σχετικώς άνέν- δοτος. Τό μόνο πού σάς συνιστώ καί ίσως μπορεί νά γαληνέψει την ψυχή του, είναι νά τον προσκαλέσετε στη Μονή σας, νά τον περιποιηθείτε καί ’ίσως, πολύ ϊσως, κατορθώσετε κάτι». (Αύτά δλα βέβαια έγένοντο μέ την διερμηνεία τοϋ Θεοδώρου Καντιώτη, από την Παροικία, τοϋ όποίου ή φιλοπατρία και κυρίως εκείνης τής περιόδου ήταν ύπέροχη και συγκινητική, όπως άλλωστε και τού άλλου διερμηνέως τών ’Ιταλών, Γιάννη Πατέλλη, πατέρα τοϋ συνταξιούχου εκπαιδευτικού Παναγιώτη Πατέλλη. Κα'ι οί δύο μετέτρεψαν καταστάσεις κα'ι έσωσαν ζωές άνθρώπων!).

Έπιστρέφοντας στη Μονή τον προσκάλεσα κα'ι τηλεφωνικώς μέ ειδοποίησε ότι δέχεται άσμένως την πρόσκληση νά έπισκεφθεί τη Λογγοβάρδα, την όποιαν ένδιαφέρεται νά ϊδει καί διά την όποιαν έχει επαινετά ακούσει. Καί καθόριζε την 23η ’Ιουλίου, ημέραν Κυριακήν, μετά άλλων έξι άξιωματικών καί στρατιωτών.

’Εμείς κρέας δέν τρώγομεν ποτέ. Έξαιρετικώς όμως, ό πατήρ Ήλίας έδωσε έντολή νά θυσιαστεί «ό άμνός ό σιτευτός» -ό καλοθρεμμένος- διά τήν ιστορικήν περίπτωσιν καί ενωρίς τό πρωί άποστείλαμε μεταφορικά ζώα στόν ’Έλητα νά τούς παραλάβουν, άφοΰ τότε δέν υπήρχε αμαξιτός δρόμος προς τήν Μονήν. Πράγματι, στις 8 π.μ. τής Κυριακής 23 ’Ιουλίου 1944, ό Graf von Meerenberg καί ή συνοδεία του βρισκόταν στήν Μονή.

Μετά κόπου συγκρατοΰσα τά δάκρυά μου καί παρακαλοϋσα μέσα μου, τήν προστάτιδά μας, τήν Παναγία τήν Ζωοδόχον Πηγήν, νά μοϋ χαρίσει δύναμη νά φέρω εις αίσιον πέρας τήν άποστολήν πού είχα άναλάβει διά τήν σωτηρίαν τών πνευματικών μου τέκνων, τών φιλτάτων μου Παριανών. Τούς ύποδεχθήκαμε σύσσωμη ή Μονή μας, μέ περισσή ελληνική ευγένεια καί άδολη χριστιανική αγάπη. Μ’ αύτήν πού ημερεύουν καί τά θηρία!

Τό πρώτο διάστημα, ό Γερμανός ταγματάρχης ήταν σοβαρός, τραχύς, άκαμπτος! Μέ τήν πάροδον τής ώρας -ώ τής άπειρου Σου εύσπλαγχνίας. Κυρία Θεοτόκε, Ζωοδόχε Θεία Πηγή- μέ τις αυθόρμητες περιποιήσεις των αδελφών, πού τού έδειξαν την Βιβλιοθήκη, τα Εργαστήρια τής Αγιογραφίας καί τής Βιβλιοδεσίας, διά τά όποια έδειξε ενδιαφέρον, ό Γερμανός Διοικητής έγινε ευγενικός και διαλλακτικός, άφησε να φανούν οί τρόποι του καί ή κοινωνική ιδιότητα τού Κόμη τοΰ Meerenberg.

Τού έκανε εντύπωση, τήν ώρα τοΰ φαγητού, ή μοναστική τάξη, ή ηρεμία καί ή γαλήνη τοΰ χώρου, μέ τούς αδελφούς με τά έπα- νωκαλύμμαυκα καί τά κατεβασμένα κεφάλια, ό άδελφός πού έδιάβαςε άπό τόν άμβωνα, και μοϋ είπε ότι ήταν μιά ξεχωριστή γι’ αυτόν εμπειρία. Άπ’ αυτήν τήν ώρα είχαμε, μπορεί νά πει κανείς, μιά φιλική σχέση. Τοΰ έκαναν εντύπωση οί «βιβλικές», όπως είπε, φυσιογνωμίες των μεγαλυτέρων αδελφών Γερόντων. Στήν ακολουθία τοΰ Έσπερινοΰ κατήλθε στο Καθολικό μέ τήν άκολουθία του, πού παρακολούθησε μέ κατανυκτική προσοχή.

Ακολούθησε παράκληση ύπό τών Μοναχών καί δέηση στήν όποια παρευρέθησαν. Φαίνονταν ευχαριστημένοι. Μετά, κατά τό έθος τής Μονής, οδηγηθήκαμε στό άρχονταρίκι γιά τήν προσφορά καφέ καί γλυκίσματος τοΰ κουταλιοΰ. Όλα έβαιναν σύν Θεφ. Έμενε όρθιος καί περιεργαζόταν τά κάδρα στούς τοίχους, τούς πρό-Ήγουμένους μακαριστούς Βοσυνιώτες κ.λπ.

Αλλά τήν προσοχή του τράβηξε τό κάδρο μέ τό τοπίο καί τό χωριό. Τό κοίταξε άρκετή ώρα καί έμφανώς συγκινημένος μέ ρωτά, πώς βρίσκεται έδώ. Τοΰ είπα ότι τό έφεραν δύο μοναχοί άπό τή Ρωσσία, πού κατέλυσαν στή Μονή μετά τήν πτώση τών Ρομανώφ.

— Δέν ξέρετε πόσο μέ συγκινεί. Είναι τό χωριό τής μητέρας μου, κοντά στά ρωσικά σύνορα. Έδώ έχω περάσει τά παιδικά μου χρόνια, τά καλοκαίρια.

Ή ατμόσφαιρα είχε γίνει πλέον ειρηνική καί φιλική. Αισθανόμουνα ότι μπαίναμε στό χώρο τοΰ θαύματος. Σηκώθηκε όρθιος διά νά μέ ευχαριστήσει καί νά μέ άποχαιρετήσει, λέγοντας ότι ή φιλοξενία θά μείνει στη μνήμη του. Καί, διά τοϋ διερμηνέως, τί χάρη ζητώ από εκείνον. Τον παρακάλεσα νά μείνομε μόνοι, μέ τον διερμηνέα. Τοϋ είπα ότι  θά μοϋ ύποσχεθεί ότι θά μοϋ κάνει τη χάρη πού θά τοϋ ζητήσω καί μετά θά τοϋ πώ. Μοϋ έδωσε τό δεξί του χέρι, βεβαιωτικά.

—        Θέλω, τοϋ λέγω, νά χαρίσεις τη ζωή στους 125 μελλοθανάτους, τέκνα μου πνευματικά πεφιλημένα.

—        Ζήτησέ μου άλλη χάρη. Αυτή δέν γίνεται. Ξέρω ότι  δεν είναι δίκαιον, άλλά δέν έξαρτάται άπό μένα. Έχω διαταγή άπό τούς άνω- τέρους μου, αν φονευθεί ένας Γερμανός νά φονεύονται 50 Έλληνες άπ’ αυτούς πού βρίσκονται γύρω άπό τον χώρο πού έφονεύθη ό Γερμανός. Διαφορετικά θά φονευθώ εγώ. Ζήτησέ μου άλλη χάρη.

—        Εφόσον, τοϋ λέγω, μοϋ ύποσχεθήκατε νά μοϋ κάνετε τήν χάρη ποΰ θά σάς ζητήσω, οφείλετε νά μοϋ τήν εκπληρώσετε. Έκτελέστε εμένα, άντί αυτών.

Βλέποντας τον Διοικητή άνένδοτον, τοϋ λέγω, διά τοϋ Διερ- μηνέως, ότι  τώρα θά τοϋ ζητήσω μιά μεγαλύτερη γιά μένα χάρη, άλλά δυνατή. Νά συμπεριλάβει και-μένα προς έκτέλεσιν μαζί μέ τούς άποφασισθέντας. Ο Meercnberg στάθηκε σοβαρός, κοίταξε τήν θλιμμένη άχρι θανάτου φυσιογνωμία μου, τήν άπέραντη λύπη μου, τά βουρκωμένα μάτια μου καί, έμφανώς συγκινημένος, μοϋ δίνει τό χέρι του λέγοντας:

—        Έ, λοιπόν, σοϋ τούς χαρίζω. Όμως, νά συστήσεις σέ δλους τούς κατοίκους τής Νήσου νά μήν έπαναληφθοϋν παρόμοια γεγονότα και νά μήν κόψουν τά τηλεφωνικά καλώδια, διότι θά φανώ άμείλικτος.

Βεβαίως τοϋ ύποσχέθηκα ότι  έτσι θά πράξω. Τον εύχαρίστησα και τοϋ εύχήθηκα ή Παναγία μας ή Ζωοδόχος Πηγή νά προστατεύει αύτόν καί τήν οίκογένειά του πάντοτε. Μέ εύχαρίστησε κι έκεΐνος, μέ χαιρέτησε θερμά καί, προσφέροντάς τους μικρά δώρα άπό τή Μονή, έφυγαν μέ τόν ίδιο τρόπο.

Τά βουρκωμένα από δάκρυα λύπης μάτια μου άναλύθηκαν σέ χείμαρρο δακρύων άπέραντης χαράς καί εύγνωμοσύνης προς τίιν Κυρίαν Θεοτόκον Ζωοδόχον Πηγήν, διά την διάσωσιν των άδελφών μας. Αμέσως καί σύσσωμος ή πολυπληθής τότε μοναστική άδελ- φότης, προστρέξαμε στο Καθολικόν διά νά δώσωμεν αίνον καί δόξαν στήν Μητέρα τής εύσπλαγχνίας, τής Σωτηρίας των Όμηρων καί Μητέρα τοϋ Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Οί άδοντες καί εις τά δύο αναλόγια άδελφοί, νόμιζες διά πρώτην φοράν απέδιδαν τούς δοξαστικούς ύμνους, ένδακρεις, μέ τόσην ήχηράν εγκαρδιότητα! Ή άτμόσφαιρα ήταν πασχαλινή!

Αμέσως, τηλεφωνικής, έκοινοποιήσαμε εις όλο το Νησί τήν εύχάριστον ειδησιν. Έκτοτε, θεωροΰντες ιερόν χρέος εύγνωμοσύνης, έορτάξομεν κατ’ έτος, τήν 23ην Ιουλίου, πανηγυρικώς καί χαρμοσύνως, εις τήν Μονήν μας, διά τό έπιτελεσθέν θαύμα, μέ είδικώς ύμνογραφείσαν ίεράν άκολουθίαν άπό τον νέον άριστον Αγιορείτην ύμνογράφον π. Γεράσιμον Μικραγιαννανίτην, μέ έξαί- ρετον επιτυχίαν, δπως:

«Θείοις άσμασιν η νήσος Πάρος,

μεγαλύνει Σου την προστασίαν, Θεοτόκε,

και ·ερμώς ανακράζει Σοι,

ώσπερ θανάτου τους νέους εζήρπασας,

ουτω μη παύση άει περιέπουσα,

Κόρη Πάναγνε,

τούς πίστει Σοι καταφεύγοντας,

παρέχουσα ήμιν το μέγα ελεος».

’Εμφανίσεις τής Παναγίας

Το φαινόμενο τών όράσεων-εμφανίσεων τής Θεοτόκου

Όραμα λέγεται μια θαυμαστή, και υπέρ έννοια θεόσδοτη θεωρία συνήθως μέ θείο ενύπνιο με την όποια αποκαλύπτονται μέ θεοση- μεΐα τό σχέδιο τού Θεού, θαυμαστά ουράνια μηνύματα και μελλοντικά γεγονότα, μέ σκοπό την ψυχική καί πνευματική ωφέλεια.

Άπό τήν αρχή τής δημιουργίας έως σήμερα άναφέρονται εμφανίσεις ιερών προσώπων, πού έχουν σκοπό τή μεταφορά θεϊκών μηνυμάτων στους άνθρώπους καί τήν παρακίνησή τους σέ μετάνοια. Στά πρόσωπα αύτά συγκαταλέγεται καί ή Παναγία. Αμέσως μετά τή «ξωτική μεταβίωσή» της εμφανίζεται στους Αποστόλους καί στή συνέχεια σέ διάφορες χρονικές περιόδους παρουσιάζεται σέ ασκητές μάρτυρες και σέ σιωπηλούς εργάτες τής αρετής, ένι- σχύοντας παρηγορώντας, θεραπεύοντας πονεμένους άγθρώπους καί μεταφέροντας μηνύματα άπό τον ούρανό.

Οί γνήσιες φανερώσεις τής Παναγίας διακρίνονται από τ'ις ψευδείς άπό τα εξής γνωρίσματα:

α) Είναι άπρόοπτες και δεν προκαλοϋνται,

 β) Φέρνουν γλυκύτατα ειρήνης, γεμίζουν την ψυχή μέ χαρά, ιλαρότατα και την κάνουν ήπια και φιλάνθρωπη,

γ) Μένουν ανεξίτηλες στη μνήμη,

δ) Φέρνουν επιθυμία άγιότητος,

ε) Συνοδεύονται άπό ψυχικά καί σωματικά θαύματα,

στ) Δεν άντιστρατεύονται στους δογματικούς, λειτουργικούς καί κανονικούς θεσμούς τής Εκκλησίας,

 ζ) Συμβαίνουν σέ πρόσωπα πού χαρακτηρίζονται άπό ψυχοσωματική Ισορροπία, νηφαλιότητα καί θεοσέβεια.

Ή ’Ορθόδοξη Εκκλησία δέχεται τις γνήσιες εμφανίσεις ως προερχόμενες εκ Θεού, οί όποίες  συμβαίνουν στούς καθαρούς «τη καρδία» άνθρώπους. Έφιστά όμως τήν προσοχή των χριστιανών στις πανουργίες τού διαβόλου, ό όποίος μπορεί νά μετασχηματισθεί «εις άγγελον φωτός» προκειμένου νά πλανήσει. Οί άγιοι Πατέρες συνιστοΰν προσοχή, πνευματική νηφαλιότητα, δυσπιστία, αυστηρή αύτοανάλυση, επιφύλαξη καί έ'ρευνα. Τονίζουν ότι δέν πρέπει νά ενδίδουμε σέ όλα τα φαινόμενα χωρίς τή γνώμη των έ'μπειρων στά πνευματικά ζητήματα. «Έρωτάτω τόν έχοντα χάριν καί δύναμιν προς Θεόν διδάξαι καί διακρίναι» συμβουλεύουν.

Οί άναφερόμενες στο πρόσωπο τής Παναγίας Θεοτόκου οράσεις είναι διάσπαρτες στά λειτουργικά βιβλία τής Εκκλησίας, στά συναξάρια, στά προσκυνητάρια, στά κτητορικά ιερών μονών καί προσκυνημάτων καί σέ πλήθος άλλων πνευματικών βιβλίων.

Ό Μητροπολίτης Φθιώτιδος κ.κ. Νικόλαος γράφει σχετικά: «Δέος καί έκπληξη αισθάνεται ό μελετητής καθώς μεταφε- ρόμενος άπό θαύμα σέ θαύμα άνακαλύπτει τό απύθμενο πέλαγος της Θεομητορικής αγάπης και διαπιστώνει την οργανική καί ενεργό θέση της μέσα στο σώμα τής Εκκλησίας, τη διαχρονική καί παγκόσμια παρουσία της, τή συμβολή της στήν ανανέωση τοΰ λυτρωτικού μηνύματος καί τόν πρεσβευτικό της ρόλο.

Ή Ύπεραγία Θεοτόκος ως θυγατέρα τοΰ “πάλαι Άδάμ” έχουσα “έκ γής τήν γέννησιν” δεν έπαυσε καί μετά τή ξωτική μετάβασή Της, νά κινείται μέσα στον κόσμο. Ό θάνατος δεν τήν έκράτησε μακριά άπό τή ζωή, άλλ’ ώς Μητέρα καί πρόξενος ζωής ένίκησε τή φθορά καί τό θάνατο καί έμεινε "άεί ζώσα” μέσα στήν Εκκλησία. Ανήκει στήν “Εκκλησίαν των πρωτοτόκων”, άλλά συγχρόνως μένουσα άχώριστος μέ τό σώμα τοΰ Υίοΰ της είναι παρούσα καί στήν επίγειο Εκκλησία.

Είναι τό κέντρο καί ή χαρά ολοκλήρου τής κτίσεως, όπως τονίζει τό Ιερό Θεοτοκίο: “Έπ'ι σοί χαίρει, Κεχαριτωμένη, πάσα ή κτίσις, Αγγέλων τό σύστημα καί ανθρώπων τό γένος".

Ακοίμητη στο σωτήριο καί μητρικό πρεσβευτικό της έργο δέχεται τά αιτήματα τών πιστών καί μέ ποικίλους τρόπους ενισχύει, παρηγορεϊ, προστατεύει, νουθετεί καί κατευθύνει στή σωτηρία κάθε ψυχή. Ένας άπό τούς πολλούς τρόπους τής μετά τοΰ κόσμου κοινωνίας της είναι τά μυστηριώδη θαύματα τών ιερών έμφανί- σεων. Τέμνει τό τής θνητότητος πάχος τοΰ παρόντος, διαπερνά τις αισθήσεις καί ώς “πυρίμορφον όχημα” εξέρχεται άπό τά άδυτα τής άγιότητος κάλλη στήν πεζότητα τών σχημάτων τοΰ κόσμου. Εμφανίζεται στούς “δυναμένους όράν” ώς μεγαλοπρεπής βασίλισσα “έν ίματισμώ διαχρύσω περιβεβλημένη πεποικιλμένη” έπισκιάζουσα ώς φωτεινή νεφέλη καί άλλοτε ώς ταπεινή Μοναχή ένισχύουσα μέ τά μητρικά της λόγια πονεμένες ψυχές».

Τά ιερά βιβλία τής Εκκλησίας μας καί οί κατά τόπους παραδόσεις άναφέρουν πλήθος εμφανίσεων τής Παναγίας, οί όποίες  συνέβησαν σέ άγιους και άπλοϊκούς ανθρώπους, σέ μικρούς και μεγάλους σέ όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης.

Τις πληροφορίες περί τών εμφανίσεων τής Θεοτόκου αντλούμε άπό τή θεία παράδοση τής ’Ορθοδόξου Εκκλησίας μας. Προτυπώσεις καί προεικονίσεις τής Παναγίας πού έχουν σχέση με τις Ιερές εμφανίσεις Της απαντούμε στούς Προφήτες, οί όποίοι μέ πολλή ακρίβεια περιγράφουν τή συμβολή Της στο μυστήριο τής Οικονομίας καί τα θαύματά Της. Ή Καινή Διαθήκη ούτε άναφέρει λεπτομέρειες άπό τή ζωή Της ούτε κάνει λόγο για τό θάνατό Της. Άρκεΐται σέ εκείνες πού χρειάζονται γιά να παρουσιάσουν τή συμβολή Της στο έργο τής Οικονομίας καί νά περιγράφουν τή σχέση Της μέ τον Ιησού Χριστό.

Ή περί τής Θεοτόκου εικόνα ολοκληρώνεται καί συμπληρώνεται στήν εκκλησιαστική συνείδηση άπό άλλες πληροφορίες, τις όποίες  διέσωσε ή ιερή παράδοση άπό τήν Άποστολική εποχή. Τις παραδόσεις αύτές γιά τό πρόσωπό Της μέ προσοχή επεξεργάστηκαν μεγάλοι έκκλησιαστικοί Διδάσκαλοι καί Πατέρες καί, άφοΰ πρώτα άπέρριψαν κάθε νόθο καί ύπερβολικό στοιχείο, τις είσήγαγαν στήν εκκλησιαστική ζωή.

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: