Λόγος παραινετικός περί μετανοίας

Ιωάννης Χρυσόστομος
Διάφοραι Ομιλίαι
Τόμος 60

1.Λόγος παραινετικός περί μετανοίας, εν ω έμνημόνευσε και έστηλίτευσε πάντα τα πάθη των ανθρώπων. Λόγος Α'.


α'. Άεί μεν μνημονεύειν Θεού καλόν, καί πάνυ καλόν· καί τί αν γένοιτ' αν τούτου κάλλιον; Ή γαρ των κριμάτων αύτοΰ μνήμη παράκλησιν παρέχει, καθώς φησιν ό Προφήτης· ’Εμνήσθην των κριμάτων σου των άπ' αίώνος, Κύριε, καί παρεκλήθην. Πόσην λοιπόν παράκλησιν καί παραμυθίαν είκός καί εύφροσύνην ύποδέχεσθαι τον άεί τοΰ Θεοΰ μνημονεύοντα; καθώς πάλιν ό αύτός Προφήτης λέγει· Εμνήσθην τοΰ Θεοΰ, καί ηύφράνθην. Καί γενόμενος έν άπολαύσει της έκ της μνήμης ταύτης εύφροσύνης, ούκ ετι ήνέσχετό τι άλλο έπί μνήμης φέρειν, εί μή μόνον τοΰ Θεοΰ, λέγων· Κύριε, μνησθήσομαι της δικαιοσύνης σου μόνου· καί πάλιν, Μνησθήσομαι τοΰ ονόματός σου έν πάση γενεά καί γενεά. Καί άλλαχοΰ πάλιν καθολικώτερον λέγει· Μνησθήσονται καί έπιστραφήσονται πρός Κύριον πάντα τα πέρατα της γης. Όρας όσην ωφέλειαν παρέχει ή τοΰ Θεοΰ μνήμη; όρας όσην ίσχύν παρέχει, ώς καί τα πέρατα της οικουμένης έλκύσαι πρός έαυτήν; Καί ού μόνον είδωλολατρείας ήλευθέρωσεν, άλλα καί αύτης της μνήμης αύτών λήθην ένεποίησεν.


 Έλκυσθέντα γαρ ύπό της τοΰ Θεοΰ μνήμης καί φωτισθέντα καί γνωρίσαντα Θεόν άληθινόν, λέγουσι περί των ματαίων είδώλων· Ού μή μνησθώ των ονομάτων αύτων δια χειλέων μου. Είδες μνήμης Θεοΰ ίσχύν; είδες άλλοίωσιν άγαθήν; είδες μετοικεσίαν έπαινουμένην; Άληθως Αυτη ή άλλοίωσις της δεξιάς τοΰ Ύψίστου, ηγουν της Χριστοΰ έπιδημίας, ος έστιν έν δεξια τοΰ Πατρός, δι' ού τα πάντα έγένετο. Λοιπόν καλως έν άρχη τοΰ λόγου είπον, οτι πάντων των καλων κάλλιον τό μνημονεύειν Θεοΰ. Ταύτης της μνήμης έν πείρα γενόμενος ό Προφήτης, καί τήν έξ αύτης ωφέλειαν έπιλαβόμενος, πάντων ήδονων τε καί των τερπνων ώσπερ έπιλαθόμενος, εως καί τοΰ φαγεΐν τόν άρτον, ελεγε· Κύριε, μνησθήσομαι της δικαιοσύνης σου μόνου· καί, Ού μή έπιλάθωμαι των δικαιωμάτων σου. Της τοιαύτης μνήμης τήν ωφέλειαν καί ό Απόστολος εύρών καί γευσάμενος ελεγεν, ού πρός Τιμόθεον μόνον, άλλα πρός πάντα άνθρωπον, Τιμοθέω λέγων· Μνημόνευε Χριστόν Ίησοΰν έγηγερμένον έκ νεκρων. Καί ώσπερ ό εχων θησαυρόν εν τινι τόπω κεκρυμμένον, πασαν ώραν, ήμέραν τε καί νύκτα ολος ό νοΰς αύτοΰ έκεΐ έστι, καί ώσπερ τις σιδηροδέσμιος παραμένει, καί ούτε καν βραχύ τοΰ τόπου άφίσταται, καθώς καί ό Κύριος είπεν, Όπου ό θησαυρός, έκεΐ έστι καί ή καρδία ύμων ουτω καί ό έπιθυμων έκείνης της ώραιότητος καί της έλεύσεως τοΰ έπουρανίου νυμφίου, άεί αύτοΰ έκείνου μόνου μνημονεύει, έλκόμενος ύπό τοΰ θείου ερωτος καί της άκορέστου έπιθυμίας, ψάλλων άεί μετα τοΰ ιεροψάλτου Δαυίδ τό, Εμνήσθην τοΰ Θεοΰ, καί ηύφράνθην.Τοΰτο καί ό Κύριος ένετείλατο ήμΐν λέγων· Τοΰτο ποιείτε είς τήν έμήν άνάμνησιν.    Όρας πως μνημονεύεσθαι θέλει παρ' ήμων αύτων ό Κύριος;
Μνημονεύσωμεν ούν φιλόχριστοι τοΰ Θεοΰ πάντοτε, καί μή έπιλαθώμεθα, ϊνα μή καί ήμας ονειδίση τό Πνεΰμα τό άγιον, οτι Θεόν τόν γεννήσαντά σε έγκατέλιπες, καί έπελάθου Θεοΰ τοΰ τρέφοντός σε. Άλλα τοΰ μεν μνημονεύειν Θεοΰ μή παυσώμεθα, καί ύπερ τοΰ μνημονευθηναι ήμων, αύτω κράζειν μή οκνήσωμεν· Μνήσθητι ήμων, Κύριε, οταν ελθης έν τη βασιλεία σου. Ώσπερ δε καλόν μνημονεύειν Θεοΰ δια τήν άκόρεστον έκείνην εύφροσύνην, ουτω πάλιν μέγα κέρδος καί ωφέλειαν εχοι αν ή μνήμη, ού μόνον των τερπνών και λοιπών χαροποιών, άλλα και τών σκυθρωπών και λυπηρών. Και γάρ τών τοιούτων έννοεΐν βελτιώτερον άπεργάζεται τον μνήμονα, καί σπουδαιότερον γενέσθαι παρασκευάζει. Και ποίων, φησι, σκυθρωπών; Ούκ άγνοεΐς, ώς οιμαι, ηδη και διδαχθηναι ζητείς; Άκουσον έκ τών πολλών ολίγα, του βασανιζομένου πλουσίου οικτράς φωνάς προς τον φιλόξενον πατριάρχην Αβραάμ γενομένας· οστις διά τήν έαυτου άσπλαγχνίαν ούκ ισχυσε το δεινον έκεΐνο και φοβερόν χάσμα παρελθεΐν, οπερ ώρυξεν αύτώ ή άσπλαγχνία· ομοίως δε και τών πέντε μωρών παρθένων, άσπερ το άνέλεον ομοίως εξω του μακαρίου νυμφώνος άποκλεισθηναι κατεδίκασεν· ειτα τών έξ εύωνύμων πάλιν τον ονειδισμον, τήν αισχύνην, τήν έντροπήν, και τέλος και έπώδυνον άπόφασιν, το, Πορεύεσθε άπ' έμου οί κατηραμένοι. ’Εννόει δε κάκεΐνον και μάλιστα 3 τον τάς χεΐρας και πόδας δεσμευθέντα, και του βασιλικού και ένδόξου γάμου μετα μεγάλης αισχύνης έκβληθέντα, και εις τον εκθαμβον και φρικτον έκεΐνον τόπον έξορισθέντα. Όπου ο κλαυθμος και ο βρυγμος τών οδόντων· ού και μόνον ή άκοή βάσανον έμποιεΐ. Και γάρ και τών τοιούτων μνημονεύειν, καθώς προειρήκαμεν, ού μικρον κέρδος ψυχης· το μεν γάρ Θεου μνημονεύειν, ώς ο λόγος, εύφραίνει τον μνήμονα, και έπι τά ύψηλά ελκει· ή δε τών σκυθρωπών μνήμη φόβον έπάγει και κατάνυξιν, και έναγώνιον και σπουδαΐον καθιστά τον άνθρωπον. Τίς γάρ έπι μνήμης φέρων τήν άπαραμύθητον έκείνην άποτυχίαν, ού κατανύγεται και οδύρεται και συντρίβει τήν έαυτου καρδίαν; τίς ού βρέχει δάκρυσι και τήν κλίνην και το στηθος και ολον το σώμα, έννοών τήν τοσαύτην ζημίαν, και μάλιστα μή εχουσαν παντελώς παρηγορίαν η παράκλησιν; Πάσα γάρ άστοχία η ναυάγιον προ τελευτής εχει διόρθωσιν και παραμυθίαν. Εύρίσκει γάρ έκαστος άντι ών άπώλεσεν ετερα της πανηγύρεως τέως ίσταμένης, και παραμυθεΐται τήν έαυτου θλΐψιν. Ή δε μετά τήν εξοδον άποτυχία άπαραμύθητον εχει πένθος· άνακαλέσασθαι γάρ ο άπώλεσεν ού δύναται. Καν γάρ ταράσσηται, καν στενάζη, καν οδύρηται, η και δάκρυα έκχέη, καν φωνάς ύψηλάς έπαφίη, πάντα άπρόσδεκτα. Διά τουτο πάσα Γραφή βοά, διά τουτο πάσα σπουδή ένομοθετήθη, διά τουτο άγώνες, διά τουτο προσευχαι και δεήσεις, διά τουτο κλαυθμοι και άγρυπνίαι, διά τουτο χαμευνίαι, τηξις σώματος, ξηροφαγίαι, άποταγαι, παρθενία, πτωχεία πνεύματος, διακονίαι, έλεημοσύναι, άναχώρησις κόσμου· διά τουτο ύπομονή τών έπερχομένων, και άνοχή άτιμίας και μίσους και διωγμών και έμπτυσμάτων και ραπισμάτων και πάντων τών πειρασμών, κατά μίμησιν του Κυρίου και Στεφάνου και λοιπών άγίων, ινα μή έν τη ώρα έκείνη άστοχήσωμεν τήν δεινήν άστοχίαν, και μάλιστα εχοντες ύπερ πάσαν πόλιν και πάν οχύρωμα τάς του Κυρίου ήμών έντολάς. Ποίας; Το, Εγώ μεθ' ύμών ειμι· το, Ούκ άφήσω ύμάς ορφανούς· και, Μή φοβεΐσθε άπο τών άποκτενόντων το σώμα· Τηρεΐτε τήν κεφαλήν· Παντος γάρ άνδρος ή κεφαλή έγώ ειμι· Τηρεΐτε τήν κεφαλήν· Μή έπιλάθησθε Κυρίου του Θεου· Έχοντες τήν άπολύτρωσιν τών ψυχών ύμών έν τώ σώματι και αιματί μου· Τουτο ποιεΐτε εις τήν έμήν άνάμνησιν και ύμών σωτηρίαν. Όράς πώς έντέλλεται μή έπιλανθάνεσθαι αύτου, και πώς προτρέπεται άει μνημονεύειν αύτου, καθώς και προείρηται; Διά τουτο λέγω προς πάντα άνθρωπον, καθάπερ και Παυλος Τιμοθέω γράφων· Τέκνον Τιμόθεε, άει μνημόνευε και μηδέποτε έπιλάθη Θεου του τρέφοντός σε, μηδε έπιλανθάνου πάσας τάς άνταποδόσεις αύτου.
Μνημόνευε δε συνεχώς μάλιστα τάς φοβεράς έκείνας του δικαστου φωνάς, ας προς τους έξ εύωνύμων άσπλάγχνους έφθέγξατο, ετι δε και προς τάς μωράς πέντε παρθένους· ομοίως και προς τον άνηλεη έκεΐνον πλούσιον διά του πατριάρχου Αβραάμ διελέχθη· προς τούτοις δε και προς τον άλλον πλούσιον και πλεονέκτην τον τάς άποθήκας πλατύναντα εις αμετρον εκτασιν. Άρα έπίστασαι οποία προς άμφοτέρους αύτών άπόφασις δέδοται; άρα μνημονεύεις τάς τοιαύτας σκυθρωπάς φωνάς; άρα κατέχεις καν βραχύ τι ρήμα έν τη καρδία σου έκ τών άναγνωσθέντων θείων ρημάτων; Καί ει ταυτα ού γινώσκεις, τί λοιπον συνάγη εις τήν έκκλησίαν, ειπέ μοι; ούχί ινα άκούσης τάς φωνάς, σπεύδεις συνάγεσθαι καί ώφεληθηναι; Ει μεν ούν διά τουτο συνάγη έν τη έκκλησία, ή σπουδή σου έπαινετή, καί πληρουται έπί σε το του Κυρίου λόγιον· Τά έμά πρόβατα της φωνής μου άκούει. Οιδα γάρ πολλούς συνερχομένους, ού διά Θεον, ούδε δι' άκρόασιν τών άγίων αύτου ρημάτων. Τους μεν γάρ ορώ νυστάζοντας, τους δε ώδε κάκεΐσε μετεωριζομένους, αλλους προς φίλους διαλεγομένους· καί ο μεν Κύριος ήμών προς ήμας διαλέγεται εύσπλάγχνω φωνη λέγων, Ύμεΐς φίλοι μού έστε· ήμεΐς δε έκεΐνον καταλιπόντες λαλουντα, τους φίλους έντιμοτέρους έποιησάμεθα. Ετέρους ορώ άτάκτως θορυβουντας, καί ταυτα τολμώσιν ετι του Θεου λαλουντος προς ήμας. Ω της βαθείας άφροσύνης, ω της άνιάτου άναισχυντίας, ω της χαλεπής παραφρονήσεως. Βασιλεύς ομοιοπαθής ήμΐν πολλάκις διαλέγεται προς τον λαον, καί πάντες ώσπερ αψυχοι στηλαι αφθογγοι μένουσιν, αχρις αν καταπαύση ο λαλών. Καί ού μόνον τουτο, άλλά καί γράμματα αύτου πολλάκις 4 άναγινωσκόμενα, έν τόπω πολλήν ήσυχίαν ποιουσι τοΐς περιεστώσιν άκροαταΐς, ώς δοκεΐν μή ειναι έκεΐσέ τινα, άλλ' ή μόνον τον άναγινώσκοντα τά του βασιλέως γράμματα. Ένταυθα δε προφηται καί άπόστολοι καί πατριάρχαι, οί πάντων βασιλέων ύψηλότεροι, διαλέγονται, τί βούλεται Θεος καί πώς θεραπεύεται, καί ποίω τρόπω δυνησόμεθα διαπερασαι τήν χαλεπήν θάλασσαν του βίου· ήμεΐς δε ληρον τά ρήματα ήγούμεθα, καί μαλλον άργοΐς ρήμασι προσκαρτερουντες, άνάπαυσιν λογιζόμεθα. Άρα θεραπεύεται έπί τούτοις ο Κύριος, ο ειπών προς τους ομιλουντας προς ήμας άγίους, Ύμεΐς έστε το φώς του κόσμου; Καί τί λέγω περί λειτουργών καί δούλων; Αύτου του πάντων Δεσπότου καί βασιλέως της δόξης, ον φρίττει πασα ή κτίσις, καί ύμνεΐ πασα πνοή, διά τών άχράντων Εύαγγελίων διαλεγομένου προς ήμας, νουθετουντος, άπειλουντος, παρακαλουντος, προσκαλουμένου, τήν άπλήρωτον αύτου καί άκήρατον βασιλείαν δωρουμένου, ούτως αύτω προσέχομεν, ώς οτε άσθενής ή πτωχος ανθρωπος προς ήμας άδολεσχεΐ διαλεγόμενος, καί ούδε καν ώς φίλου τινος προσέχομεν. Όντως Μάταιοι υίοί τών άνθρώπων· όντως εύκαιρον προς τους τοιούτους ειπεΐν, Μωροί, πότε φρονήσετε; Αρμόσει δε προς αύτους καί ετερος του προφήτου στίχος ο λέγων, Έξέλειπον έν ματαιότητι αί ήμέραι αύτών· τον γάρ άγγελικον ύμνον καί τά θεΐα ρήματα άποβαλόντες καί ληρον ήγησάμενοι, ήγάπησαν άργολογίαν, καί προσελάβοντο ύπνον. Ύπνος δε τών τοιούτων ούχ ο ύπνος ούτος, άλλ' ή ραθυμία ο χαλεπος ύπνος της ψυχης, ο ζημιωτής τών χαυνοτέρων, ή τυφλότης της καρδίας, ή συλήτρια τών θησαυρών του Πνεύματος· περί ού ο Προφήτης έδέετο του Θεου λέγων· Φώτισον τους οφθαλμούς μου, μή ποτε ύπνώσω εις θάνατον· περί ού καί Σολομών έντρεπτικώτερον εγραψε λέγων, Πότε έξ ΰπνου έγερθήση; οι καί άκούσονται το, Τί έστήκατε ολην τήν ήμέραν, ηγουν ολον τον βίον άργοί; Οί τοιουτοι καί έν ταΐς συνάξεσιν άσύντακτοι, καί έν έορταΐς άνέορτοι, καί έν ταΐς εύχαΐς άνευλόγητοι, έν τη μνήμη τών άγίων άμνημόνευτοι, έν τω τήν ειρήνην διδόναι άδόκιμοι, έν τη έκκλησία άνέτοιμοι, έν τη μεταλήψει άνάξιοι, έν τη κοιμήσει της έξόδου τεταραγμένοι καί εμφοβοι καί κατηφεΐς καί σκοτεινοί καί άπεγνωσμένοι· περί ών ο Προφήτης προεκήρυξεν, οτι Έν έκείνη τη ήμέρα άπολουνται πάντες οί διαλογισμοί αύτών.
β'. Ειδες πόσην ζημίαν περιέχει ή ραθυμία; Ό πικρος ΰπνος, καί τών ψυχώνλάκκος, και των χαυνοτέρων συνόμιλος και σύσκηνος και διδάσκαλος. Διο και ό Παύλος διά τήν πολλήν χαυνότητα καί μαλακίαν γυναίκας ονομάζει, καί ούδέ γυναίκας άπλώς, άλλά γυναικάρια σεσωρευμένα· έθος γάρ ταίς τοιαύταις γυναιξι συγκουστουδιάζειν και συνεδριάζειν και φλυαρείν τά μή δέοντα αύταίς, ας ού ποιμαίνει ό Θεός· Ού γάρ προέθεντο τον Θεον ενώπιον αύτών· Πάντοτε μανθάνοντα, και μηδέποτε εις έπίγνωσιν άληθείας έλθείν δυνάμενα. Ό δέ άγαπών τον Κύριον έν όλη καρδία, και έχων τήν αύτου μνήμην άλάθητον, άμα άκούσει του κήρυκος έπι τήν φοβεράν έκείνην προσκαλουμένου ζωοποιόν θεοσφαγίαν, σπουδαίως άνίσταται· και πρώτον μέν έννοεϊ μή που κατά τινος έχει, η άλλος κατ' αύτου· και τουτο κατορθώσας τό έμπόδιον της σωτηρίας, και έαυτόν έλευθερώσας και λύσας άπό του τοιούτου χαλεπού δεσμου, τρέχει προς τήν τών θείων λογίων άκρόασιν· ον τρόπον έλαφος έπι τάς πηγάς τών ύδάτων, ούτως έν πίστει και πόθω τρέχων καταλαμβάνει τον πνευματικον του Θεου λιμένα. Και συσφίγξας έαυτον και συναγαγών έαυτου τήν διάνοιαν, και πάσαν βιωτικήν τέως άπορριψάμενος μέριμναν, έτοιμάζει τάς άκοάς προς άκρόασιν της άγγελικης μελωδίας· ειτα του ιεροψάλτου Δαυϊδ βοώντος, Δευτε και ιδετε τά έργα του Θεου. Δευτε, τέκνα, άκούσατέ μου, φόβον Κυρίου διδάξω ύμάς, και άγαλλίασιν, θυσίαν δικαιοσύνης και άναφοράν· δευτε ιδετε έπι το θυσιαστήριον τον σιτευτον μόσχον, και τον άμνον του Θεου θυόμενον, και μή θανατούμενον· Μεγαλύνατε τον Κύριον, και ύψώσωμεν το όνομα αύτου έπι το αύτό. Γ εύσασθε και ιδετε, ότι χρηστος ό Κύριος.Ειτα Ήσαίας, ή χελιδών της Εκκλησίας, μεγάλη τηφωνη κράζει· Ώς πρόβατον έπι σφαγήν ήχθη. Εύφραίνεσθε οι ούρανοι, και άγαλλιάσθω ή γη, ότι ήλέησεν ό Θεος τον λαον αύτου. Βάδιζε, λαός μου, εις το άκροατήριον, άκούσατε τί ό Κύριος διά του στόματός μου προστάσσει· Ειπατε, άδελφοι, τοίς μισουσιν 5 ύμάς και τοίς βδελυσσομένοις, ινα το όνομα Κυρίου δοξασθη. Ειτα ό διάδοχος Ήσαίου Παυλος, ή λύρα του άγίου Πνεύματος, ό τέττιξ της Εκκλησίας, το του Χριστου κατοικητήριον άνυψούμενος έπι του άμβωνος λαμπρά τη φωνη κράζει έν παρρησία· Το Πάσχα ήμών ύπέρ ήμών έτύθη Χριστός. Ός έγενήθη ήμίν σοφία άπο Θεου, δικαιοσύνη και άγιασμος και άπολύτρωσις. Διά του αιματος αύτου τήν άφεσιν τών άμαρτιών έλάβομεν. Δοκιμαζέτω δέ άνθρωπος έαυτον, και ούτως έκ του άρτου έσθιέτω, και έκ του ποτηρίου πινέτω. Τί δέ έστι, Δοκιμαζέτω τις έαυτόν; Τουτέστιν, έννοείτω τά γεγραμμένα, και έρευνάτω έαυτον, μήποτε άνέτοιμός έστι της ύποδοχης του σώματος και αιματος του Κυρίου, και ούχ ήτοίμασεν έαυτον ώσπερ ό Συμεών, και ώσπερ Άννα ή προφητις, και ώσπερ έν σινδόνι καθαρά ό Ιωσήφ. ’Εάν ούτως έαυτον ήτοίμασας, αύτω θαρρών, πίστει και φόβω πρόσελθε βοών και λέγων, Συ ει ό Χριστος ό Υιος του Θεου του ζώντος· και ού κατακριθήση ό σπουδάσας ποιησαι έαυτον άξιον. Ό γάρ έσθίων και πίνων άναξίως, κρίμα έαυτω έσθίει και πίνει. Όράτε, άδελφοι, μή τις κακον άντι κακου άποδώση. Ό ήλιος μή έπιδυέτω έπι τω παροργισμω ύμών. Βλέπετε πώς περιπατείτε. Όράς πόσα άγαθά και όποίαν χαράν δέχεται ό άγαπών τον Θεον, και δι' αύτον συναγόμενος; Άκουε πάλιν Ίωάννου κράζοντος· Παιδία, έσχάτη ώρα έστι, και ό άντίχριστος έρχεται· και νυν αντίχριστοι πολλοι γεγόνασιν. Άλλά Μή παντι πνεύματι πιστεύετε, ότι πολλοι πλάνοι έξηλθον εις τον κόσμον. Ειτα ό άδελφόθεος Ιάκωβος παρελθών εις μέσον λέγει· Πάσαν χαράν ήγήσασθε, άδελφοί μου, όταν πειρασμοίς περιπέσητε ποικίλοις. Μακάριος άνήρ, ος ύπομενεί πειρασμον, ότι δόκιμος γενόμενος λήψεται τον άμαράντινον στέφανον τής ζωης, ον έπηγγείλατο ό Κύριος τοίς άγαπώσιν αύτόν. Μετά τούτων Πέτρος ό ύψηλος άναδραμών κράζει· Άγαπητοι, πάντων το τέλος ήγγικε· γρηγορήσατε και νήψατε εις προσευχάς. Άποθέμενοι ούν πασαν κακίαν καί πάντα δόλον καί ύποκρίσεις καί φθόνους καί πάσας καταλαλιάς, ώς άρτιγένητα βρέφη, το λογικόν αδολον γάλα έπιποθήσατε. Είτα τοΐς άναγνώσμασι διαδέχεται ή ούράνιος λαλιά των άγγέλων, ό του Θεού αίνος, των ανω δυνάμεων ή τραγψδία· καθώς ό μακάριος Ιωάννης έώρακέ τε καί εγραψε λέγων· ’Ήκουσα των ανω δυνάμεων ώς φωνήν όχλων πολλών, καί ώς φωνήν βροντών ισχυρών λεγόντων, Αλληλούια.
Μετά τουτο οτε λοιπόν προκηρυχθή πάντα, καί καταπαύσουσιν οί πρόδρομοι καί λειτουργοί κηρύσσειν καί μηνύειν του Δεσπότου τήν έπί του αμβωνος ανοδον, τών ίερέων τέως καθεζομένων, καί τών λειτουργών σιωπησάντων, καί τής ώρας καταφθανούσης του άναφανήναι έφ' ύψηλου τόπου τόν άκόρεστον Δεσπότην καί Κύριον τής δόξης, καί του λαου τάς άκοάς έτοιμάζοντος πρός άκρόασιν τών θεολέκτων καί ζωοποιών ρημάτων, καί ώθούντων έαυτούς, καί τώ αμβωνι πλησιαζόντων, καί σιγής πολλής γενομένης, οτε λοιπόν ούκ εξεστί τινα καθέζεσθαι, ούκ άρχιερέα, ούχ ίερέα, ού βασιλέα ενεκεν τής ύπερβαλλούσης δόξης του άναφαινομένου, κράζουσιν έν δυνάμει οί τήν τών άγγέλων έπέχοντες τάξιν, λέγοντες πρός πάντας μικρούς τε καί μεγάλους· Όρθοί πάντες άκούσωμεν τί λαλήσει Κύριος ό Θεός· ορθοί άκούσωμεν τί κελεύσει, καί τί βούλεται ό Βασιλεύς τών βασιλέων· ορθοί άκούσωμεν ρήματα καί έντολάς ζωής αιωνίου· ή γάρ έντολή αύτου ζωή αιώνιός έστι. Τό δε, Όρθοί, τί αρα σημαίνει ή καταδέχεται; Οίδα γάρ, οτι πολλοί τήν έκ τών θρόνων εγερσιν νοουσι καί μόνον· έγώ δε πλεΐόν τι ύπονοώ εχειν βάθος τό ρήμα, καί ού μόνον τήν έκ τών θρόνων άνόρθωσιν, άλλά καί μυστικώτερόν τι σημαίνειν νόημα· τουτέστιν, ορθοί τή πίστει, ορθοί τή καρδία, ορθοί τοΐς λογισμοΐς, τή άγάπη, τή όμολογία, ορθοί πρός πασαν έντολήν του Κυρίου, ορθοί ανω πρός τόν ούρανόν. Ώς λογικοί τά ανω φρονείτε, καί μή ώς τά κτήνη κάτω νεύοντες. Είτα πάντων άναστάντων καί έν φόβψ ίσταμένων, ακουσαι τί αρα Κύριος διηγήσεται ήμΐν έν Γραφή, καθώς προεσήμανεν ό προφήτης Δαυίδ, τί κελεύσει, τί έντέλλεται, τί βούλεται ό φοβερός έν βουλαΐς. Είτα άνυψουται καί ό πολυτίμητος μαργαρίτης καί προσδοκία τών έθνών, ή φωταγωγία του κόσμου, ή χάρις ή έκ τών χειλέων χυθεΐσα του Σωτήρος ήμών Θεου, ή ανεσις τών θλιβομένων, ή λύσις τών δεδεμένων, ή λύτρωσις τών άμαρτίων, ή άνόρθωσις τών πεπτωκότων, τό ιατρεΐον τών νοσούντων, ή έλπίς τών άπηλπισμένων, ή βοήθεια τών καταπονουμένων, ή χαρά τών μετανοούντων, ή καταφυγή τών διωκομένων, ό νόμος τής έλευθερίας τών καταδυναστευομένων ύπό του άλλοτρίου, ή σαγήνη ή μή θανατώσα, άλλά ζωοποιουσα τούς έν τή άλμυρα του κόσμου θαλάσση βυθιζομένους, αί πηγαί τών ύδάτων, τά θεμέλια τής οικουμένης, οί έκ του παραδείσου του άγίου στόματος του Χριστου έκπορευόμενοι τέσσαρες ποταμοί. Καί άνοιχθέντων τών θείων καί σεπτών καί άχράντων Εύαγγελίων, κράζουσι πάλιν μετά φόβου οί έπίγειοι αγγελοι, οί ίερεΐς, φημί, πρός τόν λαόν, Προσχώμεν· τουτέστιν, Ώδε ό νους έκάστου, ώδε αί καρδίαι πάντων, μηδείς μετεωριζέσθω, μηδείς περιβλεπέσθω, μηδείς ψιθυριζέσθω. Προσχώμεν, Θεός ό λαλών· προσχώμεν, ούρανου γάρ καί γής καί πάσης κτίσεως ό Βασιλεύς πρός ήμας διαλέγεται· προσχώμεν, ό ποιμήν ό μέγας τροφήν ζωής ψυχών διανέμει· προσχώμεν, ό τόν θάνατον φονεύσας, καί τόν κόσμον νικήσας, χαράν άπλήρωτον καί βασιλείαν μή εχουσαν τέλος έπαγγέλλεται ήμΐν τοΐς άναξίοις. ’Ώ τής άνεικάστου φιλανθρωπίας! ω τής άνεκδιηγήτου άγαθότητος! Ότι αύτός ό άόρατος, ό άχώρητος, ό πάντων Δημιουργός καί Δεσπότης, ον φρίσσει ό ούρανός καί ή γή καί ή θάλασσα, φ κάμπτει παν γόνυ έπουρανίων καί έπιγείων καί καταχθονίων, ού δι' άγγέλου ή διά τών Σεραφείμ ή δι' άλλου τινος λειτουργού, άλλ' αύτος δι' έαυτου διαλέγεται προς ήμας τους άναξίους, πληρών τήν προφητείαν Ήσαίου του προφήτου λέγοντος· Ού πρέσβυς, ούκ άγγελος, άλλ' αύτος ό Κύριος ηξει και σώσει ήμας. Όμοίως δε και Δαυϊδ περί τούτου προεκήρυξε λέγων, οτι Αύτος ό Κύριος διηγήσεται έν γραφή λαών.Όθεν ό ιερός άπόστολος καθαπτόμενος ήμών έντρεπτικώτερον έγραψε, λέγων· Διά τουτο δει περισσοτέρως ήμας προσέχειν δια τον λαλουντα Κύριον. Ει γάρ ό δι' άγγέλου λαληθείς λόγος έγένετο βέβαιος, καί πασα παράβασις καί παρακοή έλαβεν ένδικον μισθαποδοσίαν, πώς ήμεις έκφευξόμεθα τηλικαύτης άμελήσαντες σωτηρίας, ητις άρχήν λαβουσα λαλεισθαι διά του Κυρίου, ύπο τών άκουσάντων εις ήμας έβεβαιώθη. Διά τουτο δει περισσοτέρως ήμας προσέχειν. Διά τί αρα, ειπε, Παυλε; Διότι ού δι' άγγέλου ούδε δι' αλλων τινών δυνάμεων διαλέγεται προς ήμας, καθώς καί προς τούς άρχαίους, άλλ' αύτος ό τών άγγέλων καί πάσης πνοής Κύριος διαλέγεται και διηγείται καί διαγγέλλει το πρόσταγμα του Πατρος, ώσπερ τις πένης. Τίς ού φρίξει; τίς ού θαυμάσει; τίς δε ού κατανυγή έν τή τοσαύτη άγαθότητι καί συγκαταβάσει του φιλανθρώπου;
γ'. Άρα ταυτα λέγοντες πείσομεν ύμας, η καν τινας έκ του πλήθους, περισσοτέρως προσέχειν τω λαλουντι Θεω; Πιστεύω είναι πολλούς έξ ύμών προσέχοντας έμπόνως καί άμετεωρίστως· οιτινες καί άκούσονται του Κυρίου προς τον Πατέρα λέγοντος, οτι Καί ούτοι έπίστευσαν, οτι σύ με άπέστειλας· Πάτερ, τήρησον αύτούς έν τω ονόματί σου.Οι δε μή πιστεύσαντες άκούσουσιν, Ύμεις ούκ έστε έκ τών προβάτων τών έμών· τά γάρ έμά πρόβατα τής φωνής άκούει τής έμής. Άρα ούκ έφρίξατε τοιαυτα άκούοντες; έως πότε βαρυκάρδιοι; έως πότε νήπιοι ταις φρεσίν; έως πότε ού προσέχετε τω λαλουντι, καί στήκετε ώς πρέπει Χριστιανοις, ανω τάς καρδίας έχοντες, άλλ' έποιήσατε βουστάσιον καί πραιτώριον καί καπηλειον τήν έκκλησίαν; Βλέπετε μή πως έφ' ύμας πληρωθή το φοβερον του Αποστόλου ρητον το λέγον· Καί καθώς ούκ έδοκίμασαν τον Θεον έχειν έν έπιγνώσει, παρέδωκεν αύτούς εις άκαθαρσίαν. Ήμεις δέ καταλιπόντες τούς τήν καρδίαν άπολωλεκότας, περί ών ό Σολομών ώς έκ προσώπου του Κυρίου έλεγεν, οτι ’Ελάλουν, καί ούκ ήκούετε, έξέτεινον λόγους, καί ού προσείχετε, έπί το προκείμενον έπανέλθωμεν, καί τω αμβωνι προσπελάσωμεν, καί άκούσωμεν τί λαλήσει έν ήμιν Κύριος ό Θεος, ό μέγας εύαγγελιστής, ό το ούράνιον του Πατρος πρόσταγμα διαγγέλλων ήμιν έπί γής. Δήλον δε, οτι λαλήσει ειρήνην έπί τον λαον αύτου, ώς Θεος ειρήνης· η προσκαλείται προς αύτον ώς άγαθος τούς καταπονουμένους, καί άντιλαμβάνεται ώς βασιλεύς δίκαιος τούς κλαίοντας εις μετάνοιαν μακαρίζει, ταλανίζει τούς έν ύποκρίσει βιουντας, μακαρίζει τούς γρηγορουντας, καί ταλανίζει τούς ραθύμους· δοξάζει τούς εύσπλάγχνους ώς εΰσπλαγχνος, καί μακαρίζει τούς έλεήμονας ώς έλεήμων Μακάριοι οι έλεήμονες, οτι αύτοί έλεηθή7 σονται Ώς δε άλλότριος τής άσπλαγχνίας καί ξένος τής άπηνείας, καί άμέτοχος πάσης κακίας, τήν άσπλαγχνίαν άπωθειται καί έξορίζει, καί άποστρέφεται τούς άπηνεις καί άνελεήμονας καί άμεταδότους· καί συνερει λόγον μετ' αύτών, ποτε μεν δι' έαυτου, ποτε δε διά του πατριάρχου Αβραάμ η καί δι' έτέρων άγίων. Τούς μέλλοντας τότε έξ εύωνύμων εύρίσκεσθαι αύτος έγκαλει καί ονειδίζει, ώς δυναμένους έλεήσαι, καί μή έλεήσαντας. Ού γάρ παρά άδυνάτων άπαιτει ό κριτής το χρέος του έλέους· οι γάρ τοιουτοι αλλων ένδεεις τυγχάνουσιν· άλλά παρά τών άφθόνως τάς του Θεου δωρεάς ειληφότων, καί του δεδωκότος έπιλαθομένων, καί καυχωμένων ώς μή λαβόντων, προς τούτους ονειδίζει και έγκαλεΐ λέγων Ω άνόητοι και ασπλαγχνοι, ούκ εγώ ύμΐν δέδωκα τα ύμών πάντα; τί γαρ εισηνέγκατε εις τον κόσμον; ού γυμνοί έγεννήθητε, καί πάλιν γυμνοί έξέρχεσθε; ούκ ήκούσατε του Αποστόλου κράζοντος, οτι Ούδεν εισηνέγκαμεν εις τον κόσμον, δηλον οτι ούδε έξενεγκεΐν τι δυνάμεθα; ’Εννόησον, αφρον, οτι ούδεν ίδιον κέκτησαι, ει μη τήν προαίρεσιν, είτε άγαθήν, ώς ό Θεος ειπεν, είτε άπηνη, ώς συ ήθέλησας.
Το άργύριον καί το χρυσίον έμόν έστιν. Ό ούρανος θρόνος έμος, ή γη ύποπόδιον τών ποδών μου· τα πέρατα έν τη χειρί μου, τα σύμπαντα έμοί δουλεύει· ό ούρανος καί πασαι τών άγγέλων στρατιαί, ή γη καί ή θάλασσα, καί πασα κτίσις καί πασα πνοή έμή έστι, καί έμοί πείθεται καί ύπακούει καί δουλεύει. Συ μόνος ό ασπλαγχνος άλλότριος εύρέθης της έμης φιλανθρωπίας. Ειπέ μοι, αφρον, τίς τήν γην σοι έφήπλωσε; τίς τα φυτα κατεπύκνωσε; τίς τοΐς σπέρμασι παρέχει τήν αΰξησιν; τίς δίδωσι τη γη ύετον έν καιρω του άλοητου, καί άνέμους έπιτηδείους τω λικμητη; τίς τα τοιαυτα μεγέθη τών βοών ύπέταξε, καί επεισεν αΰλακας έλκυσαι, καί αλωνα συνθλασαι, καί άμάξας περιφέρειν; ού ταυτα πάντα άφθόνως παρέσχον, καθώς τοΐς άξίοις, καί ύμΐν, βουλόμενος εχειν ύμας χορηγούς μου καί οικονόμους έκ τών έμών δωρεών, ϊνα έν καιρω πονηρω καί έν ήμέραις λιμου οικονομήσητέ με; Καί έπείνασα, καί ούκ έδώκατέ μοι φαγεΐν. Εγώ δέδωκα, καί έγώ έπείνασα· έκ τών έμών έζήτησα, καί ούκ έδώκατέ μοι φαγεΐν. Καί ούκ ητησα περισσοτέρας δαπάνας ούδε τρυφήν ούδε έφόδια, άλλα φαγεΐν δια τήν εύπερίστατον άνάγκην· καί ούκ έδώκατέ μοι φαγεΐν. Καί έν ταΐς έμαΐς δωρεαΐς πολλάκις τρυφώντων ύμών, καί θορυβούντων καί εύφραινομένων έν μαλακοΐς ένδύμασιν, έπέστην τη θύρα ράκη περιβεβλημένος, παγετω συνεχόμενος, λιμω τηκόμενος, οΰτε κράζειν ισχύων έκ της βίας του λιμου· καί ούκ έδώκατέ μοι φαγεΐν. Καί ούκ ητησα οινον, ού κρέα, ού σίκερα, ει μή αρτον ψιλόν· καί ούκ έδώκατέ μοι φαγεΐν. Ω άπήνεια καί ώμότης χαλεπή καί σκότος βαθύ· πώς ούκ έμνημονεύσατε τον δεδωκότα τα ύπάρχοντα; πώς ούκ ένεθυμήθητε του δικαίου Ίώβ κράζοντος, Γυμνος έξηλθον έκ κοιλίας μητρός μου, γυμνος καί άπελεύσομαι; Ούδέποτε ήκούσατε του ίερέως έπί της μυστικής τραπέζης βοώντος πρός με, καί εύχαριστουντός μοι καί λέγοντος, Τα σα έκ τών σών σοι προσφέρομεν; Ύμεΐς δε καυχασθε, ώς μή λαβόντες· έβούλεσθε έν τη εύθηνία έκείνη άσάλευτοι διαμεΐναι εις τον αιώνα. Καλώς ό προφήτης τών τοιούτων πρόσωπον άναλαβών έθριάμβευσεν αύτών τήν νόσον λέγων· Εγώ δε ειπα έν τη εύθηνία μου, Ού μή σαλευθώ εις τον αιώνα. Ναί, αρτον ούκ εδωκας δια το μή γνωρίσαι σε τον δεδωκότα Θεόν· καν ύπο στέγην δια τί μή ύπεδέχου; καί τουτο γαρ μισθος μέγας έστίν· η άσθενουντα μή έπεσκέψου; ού γαρ μή παρεΐδον τα βήματά σου· η έν φυλακη με οντα, ού παρεγένου, καί έχαρίσω λόγον τών παρακλήσεων; καί ού μή άπώλεσας τον μισθόν σου· η καί περιέβαλές με γυμνητεύοντα· η διψώντα έπότισας ποτήριον υδατος; πόσην άνταπόδοσιν άνελήψω παρ' έμου; Ύμεΐς δε ταυτα πάντα δυνάμενοι ποιησαι, ούκ έποιήσατε, Άλλ' έματαιώθητε έν διαλογισμοΐς, καί έσκοτίσθη ή άσύνετος ύμών καρδία, καί έστερήσατε έαυτους τήν ζωήν τήν αιώνιον, καί έναυαγήσατε ναυάγιον μή εχον διόρθωσιν.
Τί λοιπον είπω προς ύμας; άρα το, Δευτε; Άλλα τη άπηνεία ού προσαρμόζει τοιαύτη φωνή· το γαρ, Δευτε οί εύλογημένοι, αλλοις έδόθη. Πάντες ούν οί έκ δεξιών μου παριστάμενοι ταύτης της φωνης ήξιώθησαν, ταύτην τήν δόξαν έκληρονόμησαν,  ταύτην τήν εύφροσύνην έκέρδησαν, ταύτην τήν βασιλείαν ηρπασαν οί έλεήμονες, οί εΰσπλαγχνοι. Εις τας αιωνίους γαρ μονας άπηνεΐς κληρονομίαν ούκ εχουσιν, εις το έμον παλάτιον ασπλαγχνος ούκ εισέρχεται, εις τον ούράνιον παστόν άνελεήμων ούκ άξιοΰται, εις τας ανω μονας άμετάδοτος ού κατοικεί· άλλα μόνοι οί έλεήμονες, μόνοι οί ευσπλαγχνοι, οί ξενοδόχοι, οί ορφανοτρόφοι, χηρών και άδυνάτων οί έπισκεπτηταί, οί τών καταπονουμένων άντιλήπτορες, οί τών θλιβομένων προστάται, οί τών χειμαζομένων πάρεδροι, τών ένδεομένων οί εύφοροι, τών άπηλπισμένων οί παρήγοροι, τών νοσούντων οί διάκονοι, τών κακοπαθούντων οί παραμονάριοι, τών πενθούντων οί παραμυθήτορες, τών ολιγοψύχων οί παρακλήτορες, οί τών έν πικραΐς δουλείαις πατέρες, οί τών έν περιστάσει βοηθοί, οί τών έν άνάγκαις πρόθυμοι, οί τών δεδεμένων συνδεδεμένοι, οί τών πλανωμένων οδηγοί, οί τών γυμνών σκεπασταί, οί τών χρεωστούντων πληρωταί· καί ινα συντόμως ειπω, οί πάντων τών ένδεομένων καί αιτούντων οικονόμοι, οί τοιοΰτοι τοΰ έμοΰ παλατίου οικήτορες, καί τών αιωνίων άγαθών κληρονόμοι. Τών τοιούτων έστίν οικητήριον ή ανω πόλις· περί τών τοιούτων παρεκάλεσα τον Πατέρα μου, ότι Θέλω, Πάτερ, ινα, όπου ειμί έγω, καί αύτοί εισιν, ινα θεωρώσι τήν δόξαν μου· προς τους τοιούτους ειπον, καί άεί λέγω· Ύμεΐς φίλοι μού έστε. Προς ύμας δε αρα τί ειπω· άρα έλεήσω; Άλλ' ούχ ορώ έν ύμΐν καρπον έλέους. Άρα οικτειρήσω; Άλλ' ού βλέπω έν ύμΐν σπλάγχνα οικτιρμών. Άρα συγχωρήσω; Άλλα μεΐζον της άφέσεως το σφάλμα. Ού γαρ μόνον τα σπλάγχνα έκλείσατε αιτοΰντός μου αρτον, άλλα καί α περιεβαλόμην ράκη ήρπάξατε καί έγυμνώσατέ με· καί τον αρτον, όν μοι αλλος έλεήμων εδωκεν, έκ τοΰ στόματός μου ήρπάξατε. Ποσάκις ήλθον εις τήν θύραν σου, καί ειδον τράπεζαν πεπληθυμμένην, καί όγκον βρωμάτων, καί κύνας πολλούς τρεφομένους, καί έπί κλινών άνακειμένους· καί έπ' έμοί τας θύρας άπεκλείσατε καί άπεπέμψατε ατιμον, καί ούδε καν ώς ένα τών κυναρίων, κλάσματος αρτου ήξιώσατε; ποσάκις τοΰ καλυβίου με έξηλάσατε παγετοΰ έπικειμένου, καί τούς ιππους ύμών ένωκίσατε, καί ούκ ένεθυμήθητε, ότι ού δια κύνας καί ιππους έγω έσταυρώθην, καί το αίμά μου έξέχεα; Τών κτηνών άντέχεσθε, τών κυνών φροντίζετε, τών ιππων έπιμελεΐσθε, καί τα έμα μέλη, τούς πτωχούς καί άδυνάτους φθειρομένους λιμω καί δίψει καί παγετω ορώντες, γελατε καί βδελύσσεσθε, καί τας όψεις άποστρέφεσθε, καί μάλιστα τούς ύπο της ίερας νόσου κατακειμένους; ών τα μέλη προ τοΰ θανάτου τη γη παραδίδοται, ών τα σώματα τοΐς πολλοΐς σκοτεινα καί βδελυκτα νομίζονται· άλλ' ή ψυχή έκλάμψει ώς ο ήλιος.
Ύμεΐς δε έτρυφήσατε, έσπαταλήσατε, έπί της γης άπελάβετε τα άγαθα έν τη ζωη ύμών. Νΰν δε τί ειπω προς ύμας; άρα ούκ ήκούσατε, ότι κρίσις ήτοίμασται ή μέλλουσα τοΐς μή ποιήσασιν ελεος; Ναί, ούκ ήλεήσατε, άλλα τη άσπλαγχνία έδουλεύσατε. Δια τί καί όπερ ειχεν ο πτωχος άφηρπάσατε; Άρα ο μή έλεών κολάζεται διότι ού μετέδωκεν· ο δε καταπονών καί άρπάζων τα αλλων, τί παθεΐται; Άρα τί ειπω προς τήν άπάνθρωπον ύμών προαίρεσιν; Όρώ γαρ μεΐζον της άφέσεως το σφάλμα· ύπερ πασαν ιατρείαν το τραΰμα κατεσκεύασται· ή άποτυχία ύμών παραμυθίαν ούκ εχει, το ναυάγιον ύμών άδιόρθωτον, ή πληγή άθεράπευτος, ή νόσος άνίατος, τα παραπτώματα ύμών άπάρτι άσυγχώρητα. Ούκ ετι γαρ μετάνοια, ούκ ετι παράκλησις ισχύει, ούκ ετι δακρύων όφελος έγκλημάτων άπο τοΰ νΰν έμοΰ ούκ έμνημονεύσατε· τών άποστόλων ούκ ήκούσατε, τας άγίας μου Γραφας έβδελύξασθε, πεινώντά με ούκ ήλεήσατε· άκούσατε λοιπον τήν οδυνηραν καί άρμόζουσαν φωνήν, ήν ύμών ή άσπλαγχνία προεξένησε· Πορεύεσθε άπ' έμοΰ, οί κατηραμένοι, εις το πΰρ το αιώνιον.
δ'. Ειδετε άπόφασιν χαλεπήν καί οδυνηραν; ειδετε άποτυχίαν μή εχουσαν παντελώς παραμυθίαν; ειδετε ζημίαν τήν ύπερ πασαν ζημίαν, ήκούσατε τήν φρικτήν των άσπλάγχνων άποδημίαν; ήκούσατε το κατοικητήριον των μή έλεούντων; έγνωτε που έκπέμπονται οί άπηνεΐς; έμάθετε εις ποίαν χώραν μακράν άποδημουσιν οί καταπονουντες και θλίβοντες τους άδυνάτους; Βούλεσθε πάλιν άκουσαι εις ποίαν άνάπαυσιν καί τρυφήν άπέρχονται· Εις το πυρ το ήτοιμασμένον τω διαβόλω καί τοΐς 9 άγγέλοις αύτοΰ. Άσπλαγχνοι, φρίξατε καί ένδύσασθε σπλάγχνα οικτιρμων άνελεήμονες τρομάξατε καί μάθετε έλεεΐν, τύραννοι ιλιγγιάσατε καί παύσασθε άπο των πονηριών ύμών· άρπαγες, πτήξατε καί έπί άρπαγμα μή έπιποθητε. Πάντες έννοωμεν τήν φοβεράν ώραν του λογοθέτου, καί έκαστος άποστρέψωμεν άπο της όδου ήμών της πονηρας· μιμησώμεθα τους Νινευίτας, καί γενώμεθα έτοιμοι, ώς ό Κύριος ένετείλατο. Είχον άν ειπεΐν καί φανερώσαι καί περί τους έν άσωτία τους χιτώνας μολύναντας, καί μετ' αισχύνης του βασιλικου γάμου καί της χαρας έκείνης καί δόξης έκβαλλομένους εις το σκότος το έξώτερον, όπου ό κλαυθμός καί ό βρυγμος των όδόντων. Άλλ' άποδώσωμεν τέως τά περί των άσπλάγχνων τά άκόλουθα· ετι γάρ ύπολείπεται ή περί αύτων τραγωδία. Καί γάρ καί αί πέντε μωραί παρθένοι παρά της αύτης άσπλαγχνίας άπεκλείσθησαν, ούχί δε διά τήν παρθενίαν· παρθένοι γάρ έτύγχανον· ού διά νηστείαν, ού δι' άγρυπνίαν ούδε διά ψαλμωδίας ύστέρησιν, ού διά σκληραγωγίας ή τήξεως σώματος έλλειψιν πάντα γάρ ταυτα κατώρθωσαν έν πολλω άγωνι, καί κόπους πολλούς έπεδείξαντο, καί το βάρος της ήμέρας καί τον καύσωνα έβάστασαν· άλλά δι' άσπλαγχνίαν.
Αΰτη γάρ ή μήτηρ πάντων των κακων, ή γεννήτρια του μίσους, ή τον Θεον καί Πατέρα παροξύνουσα, ή το Πνευμα το άγιον άποδιώκουσα. Άσπλαγχνία, ή τον Χριστον, τον πραον καί γαληνον καί της ειρήνης χορηγον καί άόργητον ώς όργιζόμενον άποδεικνύουσα κατά το γεγραμμένον· Τότε λαλήσει προς αύτούς έν όργη αύτου. Τότε, πότε; Δηλονότι όταν μετά πολλης θλίψεως καί λύπης λαλήσει προ αύτούς, Πορεύεσθε άπ' έμου, οί κατηραμένοι. Είδες οιων άγαθων πρόξενος ή άσπλαγχνία γίνεται; Ταύτης γάρ καρπος μισαδελφία, ταύτης γεώργημα φιλαργυρία, ταύτης ή θεραπεία το άμετάδοτον, ταύτης ή πανήγυρις Θεου θλΐψιν πεπλήρωκε, ταύτης ή άποθήκη άπηνείας μεστή, έν τη ταύτης άγορα πάντα εύθηνά, άστοχία δε καί λιμος έλέους Θεου καί εύσπλαγχνίας καί φιλανθρωπίας· ταύτης οικήτορες οί έξ εύωνύμων, ταύτης μαθητής ό άσπλαγχνος πλούσιος, ό τόν ποτε πτωχον Λάζαρον προς τον πυλωνα αύτου παρακείμενον βδελυσσόμενος· ταύτης φίλαι καί μαθήτριαι αί πέντε μωραί παρθένοι, ταύτης οί πολΐται παν είδος πωλουσι καί άγοράζουσι χωρίς έλέους καί άγάπης· όθεν καί άκούσονται το, Ούκ οίδα ύμας. Ταύτης οί κληρονόμοι άκούσονται το, Πορεύεσθε άπ' έμου· ταύτης οί έμποροι πάντα κέκτηνται χωρίς της του Θεου φιλανθρωπίας· ώσπερ καί αί προειρημέναι μωραί παρθένοι πάντα κατώρθωσαν, παρθενίαν, νηστείαν, ψαλμωδίαν, άγρυπνίαν, έγκράτειαν, χαμαικοιτίαν, ξηροφαγίαν, προσευχήν, άλουσίαν, κόπους καί ίδρωτας πολλούς, σιωπήν· έπί πασι δε τούτοις προσελάβοντο δεινον κτήμα καί όλέθριον, τήν μισόθεον άσπλαγχνίαν, ήτις πάσας αύτων τάς προειρημένας άρετάς καί ίδρωτας άνονήτους άπέδειξεν.
’Ώ άσπλαγχνία μισάδελφε καί μισόθεε· ώ άσπλαγχνία όργης Θεου άποθήκη· ω άσπλαγχνία κατοικητήριον έχον το πυρ το έξώτερον, όπου ό κλαυθμος καί ό βρυγμος των όδόντων. Είδες κτημα μικρον μεν φαινόμενον καί άφανίζον πολλάς καί μεγάλας άρετάς καί κατορθώματα; Πιστεύσατέ μοι, άδελφοί, έμφοβός ειμι καί έντρομος, έννοων πως το έν έκεΐνο πάθος πάντα έκεΐνα τά κατορθώματα άνόνητα καί άπρόσδεκτα άπέδειξεν, καί τούς άγωνιστάς άγνωρίστους έποίησεν· ήκουσαν γάρ το, Άμήν λέγω ύμιν, ούκ οίδα ύμας. Τίς δε ή δύναμις του ρητού; Ούχ οτι ήγνόει ό είδώς τα πάντα πριν γενέσεως αύτών, άλλ' οτι ού δι' αύτον ήσαν οί άγώνες καί οί κόποι αύτών, άλλα προς έπίδειξιν άνθρώπων, καί ού κατα άγάπην Θεου. Όθεν καί τήν άσπλαγχνίαν σύμβουλον παραλαβουσαι, έστερήθησαν ού μόνον του έπουρανίου νυμφίου, άλλα καί της άκορέστου θέας του ώραιοτάτου παραδείσου. Ένθα γαρ χωρίς άγάπης τι έπιτελειται, έκεϊ ό Χριστός ούκ εχει που τήν κεφαλήν κλιναι. Καί λοιπον ή άσπλαγχνία άδειαν εύρουσα καί τόπον άφύλακτον σπουδαίως έμπηδήσασα, κατακρατεί καί κυριεύει του τόπου, έκδιώκει τήν άγάπην, φυγαδεύει τήν συμπάθειαν, έξορίζει το ελεος, της ειρήνης τον άγγελον άναγκάζει ύποχωρησαι καί λοιπον στερηθείς ό τόπος της έκ Θεου άγάπης καί του έλέους, γίνεται ό οίκος ερημος καί κατοικητήριον παντος πάθους καί πνεύματος άκαθάρτου, καί γίνεται γη 0 άλλοτρία καί γη έπιλελησμένη, ενθα Θεος ού γινώσκεται. Διο άκούουσι το, Ούκ οίδα ύμας. Ώ του δεινου θηρίου τούτου· ποιον καρπον της άμπέλου διέφθειρε καί ούκ ένεπλήσθη; Αΰτη γαρ ολον το πληθος τών έξ εύωνύμων κατέπιε, πρόξενος γενομένη του πυρος του αιωνίου· αΰτη τον τόπον εύρουσα ταις διανοίαις τών πέντε μωρών παρθένων, καί ίδίας μαθητρίας ποιήσασα, καί τας θύρας του νυμφώνος κλείσασα, άγνωρίστους αύτας του νυμφίου παρεσκεύασεν. Ώ κάκιστον καί άχόρταστον θηρίον· πόσους κατέπιε, πόσους ήφάνισε, πόσους έφόνευσε, πόσους κατέκαυσεν έκείνω τω πυρί; Άλλ' ούχί τοις εύσπλάγχνοις καί έλεήμοσιν, μή γένοιτο· καυχαται γαρ ό έλεήμων, κρίσεως μή πτοούμενος· Ή γαρ τελεία άγάπη εξω βάλλει τον φόβον· άλλα τω διαβόλω ήτοίμασται κατα τήν άθάνατον φωνήν του Κυρίου, καί τοις άγγέλοις αύτου. Έγώ δε λέγω, καί τοις μαθηταις αύτου, περί ών προ μικρου διηγησάμεθα τών τε έξ εύωνύμων καί τών μωρών παρθένων. Ούτοι πάντες καί εως τέλους οί τα ομοια πράττοντες, μαθηταί αύτου τυγχάνουσιν.
Αΰτη καί τον πλούσιον έκεινον μαθητήν λαβουσα, προεξένησεν αύτω τον τόπον έκεινον της βασάνου, ενθα καταφλεγόμενος, ύψηλας ήφίει φωνας λέγων, Όδυνώμαι έν τη φλογί ταύτη· τοιαύτας γαρ δωρεας χαρίζεται ή άσπλαγχνία τοις άγαπώσιν αύτήν. Αΰτη γαρ καί το χάσμα έκεινο το έξαίσιον ωρυξε προ προσώπου αύτου, ινα μή ίσχύσας ποτε περάση είς τον τόπον άνέσεως, καί εύρήση άνάπαυσιν· αΰτη γαρ ορυκτής τών λάκκων καί δημιουργος τυγχάνει· άλλην γαρ τέχνην το θηρίον τουτο ούκ έπίσταται. Ούαί σοι, άσπλαγχνία, καί τοις μαθηταις σου· ούαί σοι, άπήνεια, καί τοις κτήτορσί σου· τί σοι το όφελος τοσουτον πληθος άνθρώπων άποχωρίσαι άπο του Θεου; ’Άκουε δηθεν καί της άσπλαγχνίας άποκρινομένης· Έμον εργον έστίν ορύσσειν βότρους, θύρας κλείειν, σπιλουν χιτώνας, κλείειν σπλάγχνα του μή έλεειν· έμον κέρδος, κτήσασθαι πολλούς φίλους καί άπολέσαι· έμή χαρα, περισσοτέρους ποιησαι μαθητας, καί τω αδη παραπέμψαι· οτε οί έξ εύωνύμων κατησχυμμένοι παρειστήκασιν ονειδιζόμενοι καί έγκαλούμενοι, τότε έγώ έχόρευον· καί οτε έξεπέμποντο είς το πυρ το αιώνιον, οπερ έγώ αύτοις προεξένησα, έγώ έσκίρτουν· οτε οδυρόμενοι άπήρχοντο τούς οδόντας τρίζοντες καί ύπο δαιμόνων ωθούμενοι, έγώ ημην συνωθουσα καί συγχαίρουσα· καί οτε αί δέκα παρθένοι ήτοιμάζοντο άπαντησαι τω νυμφίω, έγώ έκύκλουν αύτας, καί τας μεν πέντε ούκ ισχυσα άποστησαι· πολλούς γαρ πένητας καί πτωχούς καί άδυνάτους είχον κύκλω αύτών καί τηρουντας αύτας καί μετα άγγέλων· έθεώρουν δε καί δεξιαν Κυρίου σκέπουσαν αύτας, καί εφριττον· τας δε λοιπας πέντε εύρουσα γυμνας άπο της του Θεου άγάπης, έποίησα αύτας μαθητρίας μου, καί επεισα αύτας μή άγοράσαι ελαιον, καί εσβεσα τας λαμπάδας αύτών τη άσπλαγχνία, καί έσκότισα τας καρδίας αύτών, καί λοιπον μή εχουσαι φώς έστερήθησαν της είσόδου. Αί δε άλλαι πέντε ετοιμαι ούσαι συνεισηλθον τω νυμφίω· και εγώ εκλεισα τάς θύρας, και τάς εμάς πέντε ού συνεχώρησα είσελθεΐν. Έμον γάρ εργον έστί κλείειν θύρας έμπροσθεν των ανθρώπων καί μή έαν είσελθεΐν είς εκείνην τήν αιώνιον ζωήν. Όσους πείσω γενέσθαι μου μαθητάς, καί διδάξω μή άγοράζειν ελαιον, έκεΐ ού δύνανται είσελθεΐν, ούδέ χωρισθηναι έξ έμου.
ε'. ’Ώ του δεινου τούτου καί χαλεπού θηρίου, ινα καί πάλιν ειπω, πόσον πληθος ήπάτησε μή έλεεΐν, ποιησαν αύτούς υιούς γεέννης. Ακούσατε άνελεήμονες οί τά σπλάγχνα κλείοντες άπο των χρείαν έχόντων· άκούσατε, οί άμετάδοτοι καί κακοποιοί· ώσπερ γάρ οί μή έλεουντες της άσπλαγχνίας τυγχάνουσι μαθηταί, ουτω καί οί θλίβοντες καί κακοποιουντες, οί ζημιουντες, οί τύπτοντες, οί φυλακίζοντες, καί μάλιστα άναιτίους, οί έκδύοντες, οί άρπάζοντες, οί καταδουλουντες άδελφούς έλευθέρους, οί λιμοκτονουντες τούς έαυτών δούλους καί γυμνούς καταλιμπάνοντες καί άφειδώς τύπτοντες, οί έκ χηρών καί ορφανών άδίκως άρπάζοντες καί πλουτουντες· πάντες ούτοι της άσπλαγχνίας τέκνα καί μαθηταί τυγχάνουσιν. Ό Θεος γάρ ό ευσπλαγχνος καί έλεήμων περί τών ύποδίκων καί άναξίων τιμωρίας έκέλευσεν άφιέναι. Οί άναιτίους καταπονουντες, τί πάθωσιν; Ακούσατε, οί άμετάδοτοι, τίνος φίλοι τυγχάνοντες ού γινώσκετε· άκούσατε, άσπλαγχνοι, τίνος μαθηταί γνώμη γεγόνατε· 1 άκούσατε, οί τυραννουντες καί καταπονουντες άδελφούς, τίνος ύπηρέται καί ύπουργοί τυγχάνετε, καί μαθόντες όποίαν άνάπαυσιν καί δωρεάν ήτοίμασεν ύμΐν έκεΐθεν, ποταμούς, λάκκους, καί χάσματα, καί σκότος έξώτερον, καί βρυγμον οδόντων, καί ετερα όμοια, φρίξατε, τρομάξατε, ίλιγγιάσατε· καί καταλιπόντες ταύτην τήν άναίσχυντον καί μισόθεον καί μισάδελφον άσπλαγχνίαν γενώμεθα μαθηταί του εύσπλάγχνου καί έλεήμονος Θεου του πάντων έλεουντος καί πάντα συγχωρουντος. Όσοι μαθηταί καί φίλοι έστέ της άσπλαγχνίας, ένδύσασθε σπλάγχνα οίκτιρμών· ώς καιρον εχομεν, μάθωμεν έλεεΐν καί συμπαθεΐν, μάθωμεν συγχωρεΐν· οί ποτέ τυραννήσαντες, παύσασθε, καί μηδένα διασείσητε, καί άρκησθε τοΐς οψωνίοις ύμών· οί τά μαλακά φρονουντες καί τήν άσπλαγχνίαν, ένδύσασθε σπλάγχνα οίκτιρμών, καθώς κελεύει ό Χριστός διά του στόματος Παύλου· οί τάς μεγίστας οίκίας οίκοδομουντες, καί συνάγοντες έκεΐ άπαντα τά νομιζόμενα άγαθά διά χειρών καί ίδρώτων τών πενήτων άσιτεία καί άμισθία, μνημονεύσατε τί ηκουσεν ό προ ύμών άχόρταστος πλούσιος ό κακοσύμβουλος, άποδυρόμενος δίκην πένητος άπεγνωσμένου, καί λέγοντος, Τί ποιήσω, ότι ούκ εχω πλατυτέρας άποθήκας; Τούτου τήν έκ Θεου έλθουσαν άπόφασιν είς μνήμην έλθόντες, άνοίξατε τούς θησαυρούς ύμών, καί δότε έλεημοσύνην· ποιήσατε έαυτοΐς θησαυρον άνέκλιπον έν τώ ούρανώ, καθώς προστάσσει ό Κύριος. Οί τον έμπαίκτην πλουτον έκ τόκου καί έξ άδικίας συλλέξαντες, ποιήσατε έαυτοΐς φίλους έκ του μαμωνά, καθώς παρακελεύεται ό Δεσπότης, ινα όταν έκλίπητε, δέξωνται ύμάς είς τάς αίωνίας σκηνάς· οί άδικουντες, έννοήσατε πάντες του ποιουντος κρΐμα τοΐς άδικουμένοις καί φρίξατε· οί μισθούς μισθωτών άποστερουντες, μνήσθητε του λέγοντος, Ό άποστερών μισθον μισθωτου, ώς ό έκχέων αίμα· καί ότι ό άπεστερημένος άφ' ύμών κράζει, Καί αί βοαί τών άμησάντων τάς χώρας ύμών είς τά ώτα Κυρίου Σαβαώθ είσελήλυθε.
Οί τύπτοντες άδελφούς, παύσασθε, μάλλον δέ άρξασθε τύπτειν τά έαυτών πρόσωπα, μνημονεύοντες το άφόρητον κρΐμα τών ραπισάντων τον άναμάρτητον Κύριον, ετι δέ καί του φλαγελλώσαντος τουτον, καί στενάξατε, ότι πολλάκις έν τώ τυπτομένω άδελφώ έγκρύπτεται ό Χριστος ραπιζόμενος πάλιν καί ύπο σου. Καί γάρ οί παρ' ήμών ραπιζόμενοι τον Χριστον ένδέδυνται, καθώς φησιν ό Απόστολος, ότι Όσοι είς Χριστον έβαπτίσθητε, Χριστον ένεδύσασθε, δι' ών καί άπέθανε, μεθ' ών καί ραπίζεται. Άρα ταυτα άκούων ού φρίττεις, ού τρέμεις, ού παύη τύπτειν τους συνδούλους; άρα ταυτα άκούων, ούκ ένάρκησέ σου ή χείρ; ’Εγώ καί μόνον λαλών έντρομος είμν συ δε ό ποιων ταυτα, άρα ποίου θηρίου γνώμην κέκτησαι, ότι άδυσώπητος έμεινας; άρα ούν έν φ μετρεΐς, ούκ άντιμετρηθήσεταί σοι; Λοιπόν καν μικρόν παυσαι άπό της ματαιότητος, ινα μή Θησαυρίσης έαυτω οργήν έν ήμέρα οργής καί άποκαλύψεως καί δικαιοκρισίας Θεου· ος άποδώσει έκάστω κατά τά έργα αύτου. Αλλά πάλιν μικρόν άναλαβών ύπομνήσω έκαστον ώς έν κεφαλαίω τά δέοντα. Οί άπηνεΐς πλούσιοι οί εύφραινόμενοι καθ' ήμέραν, μνήσθητε του άνελεήμονος έκείνου πλουσίου, ον ούκ άφίησιν ή άσπλαγχνία διαβήναι καί ίδεΐν έκεΐνο τό χάσμα, όπερ ώρυξεν αύτω ή άσπλαγχνία, καί φρίξατε· οί έπί μόνη παρθενία έγκαυχώμενοι καί τή άπηνεία πεπληρωμένοι, μή έπιλάθεσθε τών μωρών παρθένων· οί τά σπλάγχνα κλείοντες άπό τών χρηζόντων, άεί έννοεΐτε τών παρισταμένων έξ εύωνύμων, καί μετ' αίσχύνης πολλής κάτω νευόντων, καί άκουόντων τής όδυνηρας έκείνης φωνής, τό, Πορεύεσθε άπ' έμου, οί κατηραμένοι, είς τό πυρ τό αίώνιον, καί φρίξατε· οί άρπάζοντες τά άλλότρια, άκούετε του λαλουντος διά στόματος τών άγίων, Χειρί χεΐρας έμβαλών άδίκως, ούκ άτιμώρητος έσται· καί πάλιν, Εγώ Κύριος μισών άρπαγμα έξ άδικίας· καί άλλαχου, Επί άρπαγμα μή έπιποθεΐτε. Οί ορφανούς καί χήρας θλίβοντες, ένθυμήθητε τίς ό τούτων προστάτης καί έκδικος· Θεός γάρ, είπεν ό Δαυίδ, ό πατήρ τών ορφανών καί κριτής τών χηρών οί κατεπαιρόμενοι παρθένοι τών μιγάδων, μνήσθητε του είπόντος Χριστού διά στόματος Παύλου, Τίμιος ό γάμος, καί ή κοίτη άμίαντος. Οί δέ τόν ναόν του Θεου έν πορνεία φθείροντες, άκούσατε του αύτου πάλιν λέγοντος· Πόρνους καί μοιχούς 2 κρινεΐ ό Θεός. Οί έν δόλω φιλουντες, άκούσατε καί μή έπιλάθεσθε του δολίου φιλήματος του παραδώσαντος Ιούδα τόν Ίησουν· οί κλέπται, άκούσατε τί περί ύμών ό Κύριος πρός τόν προφήτην Ζαχαρίαν έλάλησεν· λέγει ούν Τί συ όρας, Ζαχαρία; Καί είπον· Δρέπανον πετόμενον· μήκος αύτω πήχεων είκοσι, καί πλάτος αύτω πήχεων δέκα. Καί είπεν Κύριος· Αΰτη ή άρά ή έκπορευομένη έπί πρόσωπον τής γής· διότι πας κλέπτης έκ τούτου έκδικηθήσεται έως θανάτου· καί είσελεύσεται είς τόν οίκον του κλέπτου, καί είς τόν οίκον του όμνύοντος τό όνομα του Θεου έν ψεύδει, καί καταλύσει έν τω μέσω του οίκου αύτου, καί συντελέσει αύτόν, καί τά ξύλα αύτου, καί τους λίθους αύτου.
Άρα άρκεΐ ταυτα, ώ κλέπται, του παύσασθαι του χαλεπου δρόμου; ή προσενέγκω καί έτερα θεΐα ρήματα άποτρέποντα καί κατακρίνοντα ύμας καί έκφοβουντα πρός έπιστροφήν; Ακούσατε ούν καί του Αποστόλου λέγοντος· Ό κλέπτης μηκέτι κλεπτέτω, άλλά κοπιάτω έργαζόμενος τό άγαθόν ταΐς ίδίαις χερσίν, ινα έχη μεταδιδόναι καί τω χρείαν έχοντι· καί πάλιν, ότι Κλέπται βασιλείαν Θεου ού κληρονομήσουσιν. Καί άρκεΐ λοιπόν τά είρημένα περί τών κλεπτών, εί βούλοιντο. Οί μνησίκακοι, άκούσατε του άποστόλου Πέτρου κράζοντος· Μή άποδιδόντες κακόν άντί κακου, ή λοιδορίαν άντί λοιδορίας· άλλ' άποθέμενοι πασαν κακίαν, καί πασαν καταλαλιάν, ώς άρτιγέννητα βρέφη βιώσατε. Εί ποτέ νικηθείς καί χαυνωθείς μισήσης άνθρωπον, μή τολμήσης είπεΐν, ότι Αγαπώ τόν Θεόν· άρκετόν γάρ σου τό βάρος, καί τό κατάκριμα τής μισαδελφίας, ή βαρυτέρα άπασών τών βαρημάτων· καί μή έπάγης έαυτω ψευδος· Ό γάρ τόν άδελφόν αύτου μισών, καί λέγων, ότι Αγαπώ τόν Θεόν, ψεύστης έστίν, καθώς γέγραπται. Οί φιλάργυροι, έννοήσατε τί φιλεΐτε, του Αποστόλου βοώντος· εί δέ καί τουτο ού κατέχετε, δευτε άκούσατε, καί διηγήσομαι ύμΐν, όποΐον κακόν φιλεΐτε· 'Ρίζα πάντων τών κακών ή φιλαργυρία. Άγνοεΐτε τό ποθούμενον παρ' ύμών θηρίον καί ψυχοφθόρον; Ούδείς φιλόχρυσος γέγονέ ποτε φιλάνθρωπος, ό δέ μή φιλάνθρωπος ούδέ φιλόχριστος.
'. Εννοήσατε οποία έστίν άναιδής καί άναίσχυντος. Ούκ ένετράπη εις τον τίμιον εκείνον καί μακάριον χορον των άποστόλων, ον καί οί δαίμονες φρίττουσιν, ών καί αί σκιαί παθων φυγαδευτήρια, ών τα χρωτα νοσήματα ιωντο, ών ύπο τους πόδας πάντα τα έθνη καί βασιλείς καί δυνάσται καί σοφοί ύπετάγησαν. Άλλ' όμως ή άναιδής έπεπήδησεν ώσπερ ληστής καί ώς λέων ωρυόμενος, καί άφήρπασε τον άπόστολον, άλλ' έκ των δώδεκα των έκλεκτων, των λογάδων καί κορυφαίων, ούκ αμοιρον της Χριστού εύλογίας καί δωρεάς παρα τοίς ένδεκα, ούδέ των χαρισμάτων· άφθονος γαρ ών ο διδάσκαλος, ώσπερ τους λοιπούς κάκείνον έτίμησεν, καί παρέσχετο χάρισμα των ιαμάτων καί τήν κατα του άλλοτρίου έξουσίαν. Άλλα καί τους πόδας αύτοΰ τους κατα του Διδασκάλου τρέχοντας οικείαις χερσίν, ώσπερ καί των λοιπών μαθητών, ένιψεν ο άγαθος καί άνεξίκακος Κύριος. Όποίαν λοιπον δοκείς δύναμιν έχειν λαβόντα τήν έξουσίαν παρα τοΰ Θεοΰ καί Δεσπότου των όλων κατα δαιμόνων καί παντοίων παθων; ’Εγώ λέγω· πάντων των βασιλέων καί δυναστων ύπερισχύειν τοΰτο, καί πάσης έξουσίας φοβερώτερον είναι. Καί λοιπον ένθυμήθητε, ώ φιλάργυροι, ει τον τοιοΰτον καί τηλικοΰτον στρατιώτην ώς γυμνον καί άβοήθητον κατεπόνησε καί έλαβεν ώς αιχμάλωτον, τί λοιπον πάθωμεν ήμείς οί μηδέν κατόρθωμα άρετης κεκτημένοι; Καί τί λέγω περί άποστόλων καί μαθητων; Αύτον τον Κύριον καί Δεσπότην των όλων ούκ ήδέσθη, άλλα καί έπ' αύτον τας χείρας έπέβαλε, καί τον απρατον έπρασε, καί τον πάσης δόξης καί τιμης ύπάρχοντα αξιον ήτίμασε, καί φ κάμπτει παν γόνυ, έρράπισε, καί φ φρίκη προσκυνοΰσιν ούράνιαι στρατιαί, ένέπτυσε· καί, ϊνα το μείζον εϊπω, τον άρχηγον της ζωης, τον τα πάντα ζωοποιοΰντα άπέκτεινε.
Λοιπον μηδείς καυχάσθω έν άνθρώποις, μηδείς ένδυναμούσθω έπί τη ιδία ματαιότητι· μή τις θαρρείτω, οτι Πάθος ού νικά με ποτέ· εις πολλα γαρ νικά σε, καί νικητής είναι δοκείς; τον άπόστολον τοΰ Χριστοΰ ένίκησε, καί συ καταφρονείς; τον κορυφαίον ήχμαλώτευσε, καί συ άμεριμνείς καί μεγαλαυχείς; Όρα ούν ο δοκων 3 έστάναι, μή πέσης. Βούλει δείξω σοι έν πόσοις πράγμασι νικασαι καί ού συνιείς; Βούλει άπογυμνώσω σοι οσα έκ τοΰ πονηροΰ ποιείς, καί ώς άναίτιος διάγεις; ’Άκουε· ώμοσας το φοβερον όνομα τοΰ Θεοΰ, οπερ ούδέ οί αγγελοι τολμωσι· τοΰτο έκ τοΰ πονηροΰ έστιν, ώς ο Κύριος έδήλωσεν· έψεύσω, ηττημά έστιν· έλοιδόρησας, ήττήθης· χρήματα άπέθηκας τοΰ άδελφοΰ σου, μαλλον δέ τοΰ Χριστοΰ λιμώττοντος καί γυμνητεύοντος· ένικήθης νίκην χαλεπήν καί άναπολόγητον, τήν πρόξενον τοΰ έσχάτου έκείνου καί φοβεροΰ έγκλήματος· Επείνασα, καί ούκ έδώκατέ μοι φαγείν, καί τα άκόλουθα· καί το χαλεπώτερον, οτι καί τον άδελφον τοΰ Χριστοΰ βοωντα ούκ ήλέησας· καί μετα μικρον πάντα ομοΰ καταλιπών, πορεύση οθεν ούκ άναλύσεις, άλλ' έναρίθμιος έση μετα των άκουόντων· Πορεύεσθε άπ' έμοΰ, οί κατηραμένοι, καί τα έξης. Είδες έν ποίοις νενίκησαι, καί ού συνιείς; είδες πόσων παραπτωμάτων ύπεύθυνος εί, καί ώς νικητής καί άναίτιος έν άμελεία διάγεις, ήττημένος καί νενικημένος καί δείλαιος; Ούκ ηκουσας το γεγραμμένον, οτι Ό νικων κληρονομήσει τα αιώνια άγαθα, απερ έν τη Άποκαλύψει Ιωάννης έδήλωσε καί διηγήσατο, απερ είδεν πράγματα, χαραν άπλήρωτον, εύφροσύνην άκήρατον, διαγωγήν μετα τοΰ Δεσπότου των ολων καί πάντων των άγίων άγγέλων καί άρχαγγέλων· καί έτερα πολλα καί θαυμαστα διηγησάμενος τέλος έπήγαγε λέγων· Ό νικων κληρονομήσει ταΰτα. Τήν νίκην προείπαμεν, ει κατέχετε· δια δέ τους ραθυμοτέρους καί πάλιν εϊπωμεν ποίαν λέγει νίκην. Νίκην, ήν ο Κύριος ήμων ένίκησε καί έδίδαξε λέγων· Θαρσείτε, έγώ νενίκηκα τον κόσμον. ’Ήκουσας οποίαν λέγει νίκην; Ό νικων κληρονομήσει χαράν. Ώ μακαρίας κληρονομίας, ώ κληρος πάσης χαρας πεπληρωμένος. Πολλών άγώνων, άδελφοί, χρεία, πολλών ιδρώτων, πολλών δακρύων καί πολλής δεήσεως καί εγκαρδίου ταπεινώσεως. Ποίω τρόπω χρησώμεθα; ποίαν τέχνην επινοήσωμεν; ποίαν εφεύρωμεν μέθοδον, ϊνα μή εκπέσωμεν εκείνα τα σημαινόμενα άγαθά, απερ άπεκαλύφθη τω μακαρίω Ιωάννη; τίνα ερωτήσωμεν καί διδάξει ήμάς τον τρόπον, πώς δυνηθώμεν κληρονόμοι γενέσθαι τών άνεκφωνήτων εκείνων άγαθών, Ών ήτοίμασεν ό Θεος τοίς άγαπώσιν αύτόν; Ό διδάσκων άνθρωπον γνώσιν Κύριος, αύτος διδάξει ήμάς τον τρόπον, πώς δεί νικάν τον κόσμον. Προσέλθωμεν αύτω άναιδώς, καί ερωτήσωμεν είλικρινώς· μιμησώμεθα τον τίμιον χορον εκείνον τών άποστόλων, καί καθώς εκείνοι προσελθόντες επηρώτησαν αύτον περί συντελείας καί περί πάντων, καί εμαθον παρά της άληθείας τήν άλήθειαν· προσέλθωμεν αύτω καί νυν, εί καί άνάξιοι καί εύτελείς τυγχάνομεν, καί πόρρω της τών άποστόλων άξίας.
Ού γάρ εστι μακράν, ούδέ διέστηκε τών εν άληθεία ζητούντων αύτον, καθώς ό προφήτης λέγει· Εγγύς Κύριος πάσι τοίς επικαλουμένοις αύτον εν άληθεία. Είπέ ήμίν, Κύριε, είπέ ήμίν, πώς δεί νικησαι τον κόσμον· Κύριε, δίδαξον ήμάς ποιείν το θέλημά σου. Κύριε, όδήγησον ήμάς εν τη οδω σου, μήποτε καταπιέτω ήμάς ό βυθος του πονηρού τούτου αίώνος· Κύριε, Κύριε, μή εγκαταλίπης ήμάς· Κύριε, εκτος σού άλλον ούκ οϊδαμεν· ελέησον ήμάς, οτι άσθενείς εσμεν· Κύριε, μή άφήσης ήμάς ορφανούς· Διδάσκαλε άγαθέ, τί ποιήσαντες ζωήν αίώνιον κληρονομήσομεν; Προς ταύτα άκούσωμεν τί άποκριθήσεται καί λαλήσει· Δεύτε οπίσω μου, τοίς ϊχνεσί μου άκολουθήσατε, μιμηταί μου γίνεσθε, πτωχεύσατε έκουσίως, ϊνα πλουτήσητε τον τρόπον της εμης νίκης. Ακούσατε τού άποστόλου διηγουμένου καί λέγοντος· Δι' ήμάς επτώχευσε πλούσιος ών. ’Εταπείνωσεν έαυτον γενόμενος ύπήκοος μέχρι θανάτου. Οΰτω καί πάς ό βουλόμενος νικησαι, ταπεινούσθω· οφείλει μέν καί ύπέρ εμέ ώς δούλος· εί δέ μή, καν ώς εγώ Δεσπότης· ύπομενέτω διωγμούς, ΰβρεις, άτιμίας, ραπίσματα, εμπτύσματα. Οΰτως ό βιών μετά ορθης όμολογίας νικά τον κόσμον, καί κληρονομεί εκείνα τά ύπο Ίωάννου μηνυθέντα, απερ άγγελοι επιθυμούσι θεάσασθαι. Όντως ούδέν ίσχυρότερον τού πτωχεύοντος διά τον Κύριον· ούδείς οΰτω φοβερος τοίς δαίμοσιν, ώς ό ταπεινόφρων· ό βουλόμενος νικησαι τον κόσμον καί τά εν κόσμω καί τον ύψηλόφρονα καί ύπερήφανον, τάς εντολάς μου φυλάξει, καθώς εγώ τού Πατρός μου τετήρηκα, γενόμενος ύπήκοος μέχρι θανάτου, καταδεξάμενος ΰβρεις καί άτιμίας, ραπίσματα 4 καί εμπτύσματα· καί οΰτω νικά τον κόσμον. Ούτος ό τρόπος εφόβησε καί εξενεύρωσε τον διάβολον, καί κατέκλασε αύτού τούς οδόντας, καί συνέτριψεν αύτού τήν ίσχύν καί το μάταιον αύτού κράτος· εν τούτω καυχάσθω ό καυχώμενος καθώς γέγραπται· Καυχάσθω άδελφος ό ταπεινος εν τω ΰψει αύτού· ούτος γάρ ό νικών τον κόσμον. Όράς της ταπεινοφροσύνης το ΰψος, βλέπεις της πτωχείας το νίκος; είδες άήττητον παράταξιν τού ταπεινού τη καρδία; Ω πτωχεία πλουσιωτέρα πάντων τών βασιλέων· ώ ταπεινοφροσύνη δυνατωτέρα γιγάντων· ώ ταπείνωσις καί ύπακοή, οπλον καί βέλος κατά τού πονηρού. Όντως μάτην ταράσσεται πάς άνθρωπος, χωρίς τού τρόπου τούτου νικησαι βουλόμενος. Μή πλανώ, άνθρωπε, ούδείς Χριστού ίσχυρότερος· άλλ' αύτος οΰτως παρετάξατο καί ενίκησε, διδάξας ήμάς τρόπον νίκης άήττητον· τω τρόπω τούτω κατέβαλε τον ύπερήφανον, τη τέχνη ταύτη κατέβαλε τον είπόντα, Έσομαι ομοιος τω Ύψίστω· ταύτη τη μεθοδεία ενίκησε τον κόσμον καί τού κοσμοκράτορος κατέκλασε τούς οδόντας, διωκόμενος, επιβουλευόμενος, ύβριζόμενος, εμπτυόμενος. Όράς το άήττητον οπλον; όράς τήν νίκην καί τήν τέχνην; βλέπεις το άνίκητον κράτος της κατά Θεόν πτωχείας; είδες πως φοβερός ύπάρχει τοΐς δαίμοσιν ό τήν ταπεινοφροσύνην ένδεδυμένος; Του μέν Κυρίου, καθώς προείρηται, μιμητής έστι, των άγγέλων ποθητός, τοΐς άποστόλοις τίμιος, τοΐς μάρτυσι συναρίθμιος, τοΐς δαίμοσι φοβερός, του κόσμου νικητής, των αιωνίων και άφθάρτων άγαθων κληρονόμος. Τούτου ούδέποτε φόβος απτεται, τουτον πας λεγεών δαιμόνων ύποχωρεΐ και πτήσσει, βλέποντες έν αύτω τόν του κόσμου νικητήν Χριστόν καταπατήσαντα αύτους, και καθελόντα αύτων τό μάταιον κράτος.
ζ'. Λοιπόν, τεκνία, τόν τρόπον μαθόντες και τήν τέχνην διδαχθέντες, μή άμελήσωμεν, άλλά μιμησώμεθα τόν Κύριον ήμών, και διά της ταπεινώσεως και των άρετων όμοιωθωμεν αύτω, και νικήσωμεν του Κυρίου συνεργουντος· και μάλιστα έπιθυμηται των άγαθων έκείνων, περι ών πολλάκις ήκούσατε, μή οκνήσωμεν, μή δωμεν ύπνον τοΐς οφθαλμοΐς ήμων, μή νικηθωμεν ύπό του δεινου κοσμοκράτορος, μήποτε εϊπη, οτι ’Ίσχυσα πρός αύτόν. Όρα ούν, άγαπητέ, μή έπινυστάξης σοΐς βλεφάροις· ορα ούν μή νυστάξη ό φυλάσσων σε· κύκλω οί άσεβεΐς περιπατουσι· Ό άντίδικος ύμων διάβολος ώς λέων ωρυόμενος ζητεΐ τίνα καταπίη. Ταυτα ειδότες, τεκνία, διεγείρωμεν έαυτους, έτοιμασθωμεν πρός πολέμους, και πάλιν μετά μικρόν ετοιμοι γενώμεθα πρός άπολογίαν. Έως πότε ού προσέχομεν τοΐς λόγοις του Κυρίου λέγοντος, Γίνεσθε ετοιμοι, δηλονότι πρός τήν έντευθεν άποδημίαν; Είτα του κριτου τότε άνοίγοντος τάς βίβλους, ούκ αλλας ξένας, ας ούκ εγνωμεν, άλλά ταύτας, ας περιφέρομεν και καθ' έκάστην άναγινώσκομεν και άκούομεν, δεικνυούσας ήμΐν κατά πασαν αιτίαν τήν άσφαλη και πάσης έντολης έργασίαν· τί δή άποκριθωμεν; πως δή λάθωμεν τους παρ' ήμων διωχθέντας, και Ετέρους περιφρονηθέντας και πολλά δεινά παθόντας, μάλιστα δέ πλησίον του κριτου παρεστωτας και βοωντας, έκδίκησον, Κύριε, ήμας λοιπόν· Θεός γάρ έκδικήσεων ύπάρχεις, Δέσποτα. Τί λοιπόν εδει ποιησαι; εϊπατε, εϊ τι οϊδατε ώς γάρ ό λόγος άπέδειξεν, άδύνατον τάς χεΐρας του κριτου διαφυγεΐν· και οτι ούδέν αύτόν λανθάνει εγνωμεν· οτι και ό αδης γυμνός φανήσεται, και πάντα γυμνά τοΐς οφθαλμοΐς αύτου, οϊδαμεν, και οτι παν εργον και πασα πραξις, καν τε άγαθή καν τε φαύλη, εϊτε μικρά εϊτε μεγάλη, εις μέσον του θεάτρου έκείνου έπι άγγέλων και πασων δυνάμεων και πάσης πνοης άναγινώσκεται άνθρωπίνης. Και τουτο έδιδάχθημεν, οτι Τότε γενήσεται ό έπαινος έκάστω άπό Θεου, και οτι έκαστος τό ϊδιον φορτίον βαστάξει μεμαθήκαμεν, και οτι οί ετοιμοι εισέρχονται μετ' αύτου εις τάς αιωνίους σκηνάς έπιστώθημεν, και οτι τοΐς ραθύμοις ή θύρα άποκέκλεισται ούκ ελαθεν ϊνα τό φοβερώτερον εϊπω, οτι τέλος αί κολάσεις ούκ εχουσιν, άλλ' εις άπείρους αιωνας παρατείνουσιν, έδηλώθη ήμΐν· και οτι πάντες γυμνοι παραστησόμεθα τω βήματι του Χριστου, ϊνα κομίσηται έκαστος εϊ τι επραξεν, και τουτο ήκούσαμεν· και οτι ή κρίσις άνέλεος, ούκ ήπιστήσαμεν· και οτι ερχεται κρΐναι ζωντας και νεκρούς και άποδουναι έκάστω κατά τά εργα αύτου, καθ' έκάστην έπι στόματος φέρομεν· και οτι πας άμαρτήσας 5 και άμελήσας της μετανοίας, εις κόλασιν αιώνιον έκπέμπεται, πάντες οϊδαμεν.
Ταυτα πάντα άσφαλως έπιστάμενοι, πως ού τρέμομεν; πως ούκ οδυρόμεθα; πως ού διεγείρομεν άλλήλους, και συμβουλευόμεθα βουλήν σώζουσαν και άρέσκουσαν Θεω; Δευτε ούν όμου, πάντες οί πιστοι και φιλόθεοι, δευτε, συμφωνία συναχθωμεν ει και τά πέρατα ολα συναχθηναι έπι τό αύτό άδύνατον, άλλά χώραν πρός χώραν· ει δέ και τουτο δύσκολον, καν πόλις και τά περίχωρα αύτης· και συνερχομένων πολλων, άνακρίνωμεν άλλήλους περι των φοβερων έκείνων κριτηρίων· άρξώμεθα και ϊδωμεν ει έτοιμοί έσμεν, ϊδωμεν περι έκάστου σφάλματος, όποΐον κρΐμα εγγραπτον ό Κύριος έποίησεν.
Ούτως έκαστος γνωρίσας το ίδιον σφάλμα, και το αύτοΰ κατάκριμα, διορθώσεται πριν λυθηναι την πανήγυριν καί φθασθη άδιόρθωτος. Ει γαρ βασιλεύς τα χρεωστούμενα ού παραχωρεί, άλλα κατα άκρίβειαν άνύει, καί πας αρχων τα οφείλοντα άπαιτεΐ, πόσω μάλλον ό δίκαιος κριτής πάντα άπαιτήσει τα οφειλήματα ήμών; Δια τοΰτο παρακαλώ τήν έν Χριστώ άγάπην ύμών, μηδείς άπέλθη έντεΰθεν χρέος έπιφερόμενος. Ώδε ενι τρόπος άπολογίας· εχεις πολλούς τρόπους· πολλαί γαρ όδοί βίου. Ει γαρ τα σφάλματα πολλα, πολλώ μάλλον ελεος τοΰ Θεοΰ· οπερ καί πολλάκις ύμίν διηγήσαμεν, ει καί άνεκδιήγητόν έστι, καί πάλιν ύπομνήσω τήν έν Χριστώ άγάπην ύμών· άλλα νουνεχώς άκούσωμεν μετα φόβου Κυρίου καί πολλών δακρύων. Οί ράθυμοι νήψωμεν, οί νυστάζοντες έξυπνίσωμεν, οί έν πειρασμοίς πάσαν τήν μέριμναν έπιρρίψωμεν έπί τον Κύριον, καθώς γέγραπται, οτι αύτώ μέλει περί ήμών. Συναγάγωμεν ώδε τον νοΰν, καί άκούσωμεν τρόπους χρηστούς, τρόπους σωτηρίας, τέχνας ψυχωφελείς, μέθοδον έπιστροφης καί μετανοίας, καί σύντομον θείον λόγον καί διδασκαλίαν άνόθευτον· μόνον, καθώς προείπον, συντείνατέ μοι τήν διάνοιαν, καί μηδείς νωθρώς καί ραθύμως άκούση· τον γαρ τρόπον ον μέλλω λέγειν, πάν είδος σφάλματος άναμιμνήσκει πάντας τους παρατυγχάνοντας, οπως έκαστος ήμών το ίδιον γνωρίσας σφάλμα, δακρύση, στενάξη, το σφάλμα διορθωσάμενος, έτοιμάση έαυτον προς άπολογίαν.
Εις άνάμνησιν πάλιν βούλομαι ύμάς άγαγείν τών σκυθρωπών καί φρικτών κολάσεων, καθώς καί έν άρχη τοΰ λόγου πεποίηκα· ταΰτα γαρ ειπόντες, έβλάψαμεν ούδέν, άλλα μάλλον καί μεγάλως ώφελήσαμεν· ρανίς γαρ ένδελεχοΰσα κοιλαίνει πέτραν, καθώς γέγραπται. Πόθεν ούν αρξωμαι; ποίον δέ σφάλμα, ή ποίον νόσημα προσαγάγω, ϊνα καί τήν άρμόζουσαν τη νόσω ιασιν έπαγάγω; Πάντως το πρώτον κακόν. Καί ποίον αρα έστί τοΰτο; Δηλονότι ύπερηφανία, ήτις έπί γης ανωθεν κατέσπασε τον έωσφόρον. Λοιπον ακουε έν πρώτοις, ύπερήφανε· συ μνήσθητι τοΰ γεγραμμένου· Ό Θεος ύπερηφάνοις άντιτάσσεται, καί μακραν άπο σοΰ τήν δεινήν ταύτην άρρωστίαν ποίησον, ϊνα μή άντιτασσόμενον εύρήσης τον Θεόν· μνήσθητι τοΰ πεσόντος έπί γης ανωθεν, καί άντί της μετα Θεοΰ διαγωγής καί τών λοιπών συλλειτουργών άγγέλων, τοίς καταχθονίοις κατοικοΰντος έν σκοτεινοίς καί έν τη άπωλεία· έννοών άεί τον Κύριον της δόξης πλούσιον οντα, πώς έπτώχευσεν. Μνήσθητι τας κατ' αύτοΰ έπιβουλάς καί συκοφαντίας τά τε ραπίσματα, καί φρίξας ταπεινώθητι, ϊνα σωθης καί ύψωθης έν καιρώ έπισκοπης· έγγυς γαρ Κύριος τοίς συντετριμμένοις τη καρδία· καί οτι ό ταπεινών έαυτον ύψωθήσεται. Οί δέ έν πορνείαις πλανηθέντες, άποστήτωσαν, καί μηδέποτε πλανηθήτωσαν, άλλα μνημονευέτωσαν τοΰ Αποστόλου κράζοντος, οτι Πόρνους καί μοιχούς κρινεί ό Θεός· καί, οτι Πάν άμάρτημα, ο έαν ποιήση άνθρωπος, έκτος τοΰ σώματός έστιν· ό δέ πορνεύων, εις το ίδιον σώμα άμαρτάνει· καί, οτι Πόρνοι βασιλείαν Θεοΰ ού κληρονομήσουσιν. Μή έπιλάθεσθε δέ καί τοΰ μολύναντος έν πορνεία τήν νυμφικήν στολήν καί μετ' αισχύνης τοΰ βασιλικοΰ γάμου έκβληθέντος, καί Μετανοείτε· ήγγικεν γαρ ή βασιλεία τών ούρανών.
Οί μοιχοί, φρίξατε τήν θείαν φωνήν τήν λέγουσαν, Μή μοιχεύσεις· καί τοΰ Αποστόλου βοώντος, Πόρνους καί μοιχούς κρινεί ό Θεός. Μνήσθητε δέ καί τοΰ Σολομώντος λέγοντος, Ό δέ μοιχος δι' ενδειαν φρενών άπώλειαν τη έαυτοΰ ψυχη περιποιείται. Ακούσατε δέ τοΰ Κυρίου προς τήν μοιχαλίδα βοώντος, ’Άπελθε, καί μηκέτι άμάρτανε. Καί συντόμως, Μετανοήσατε· άκούσατε τοΰ Αποστόλου 6 κηρύσσοντος, οτι Αποκαλύπτεται γαρ οργή τοΰ Θεοΰ άπ' ούρανοΰ έπί πάσαν άσέβειαν καί άδικίαν άνθρώπων. Οί έν αρσεσιν αρσενες τήν άσχημοσύνην κατεργαζόμενοι, τρομάξατε καί πριν τον Κριτήν παραγενέσθαι, και μάλιστα παρά φύσιν τολμήσαντες, λογιζόμενοι πως αί κολάσεις τους τοιούτους διαδέξονται, εάν μή έμπόνως κατά άναλογίαν του πταίσματος μετανοήσωσι. Μνημονεύετε του Αποστόλου βοωντος, οτι Άδικοι βασιλείαν Θεου ού κληρονομήσουσιν, ούτε πόρνοι ούτε μοιχοί ούτε μαλακοί ούτε άρσενοκοΐται βασιλείαν Θεου ού κληρονομήσουσι. Καί έκ ποίας αιτίας εις το χαλεπόν τουτο πτωμα κατερράγησαν; είπε, Παυλε. Διότι, φησίν, Ούκ έδοκίμασαν εχειν τον Θεον έν έπιγνώσει, παρέδωκεν αύτους ό Θεος έν ταΐς έπιθυμίαις των καρδιών αύτων εις άκαθαρσίαν του άτιμάζεσθαι τά σώματα αύτων έν αύτοΐς. Είδες τήν αιτίαν του δεινου πτώματος; Διά τουτο παραινεί ό αύτος άπόστολος μή είναι ήμας έπιθυμητάς κακων, μηδε δούλους παθων Ώ γάρ τις ηττηται, τούτω καί δεδούλωται. Διά τουτο δεΐ πάντοτε προσεύχεσθαι, πάντοτε δακρύειν καί θρηνεΐν, οπως ρύσηται ήμας ό Κύριος έκ του κακου φρονήματος του σώματος του θανάτου τούτου· καί έπιθυμήσωμεν καν ποτε τά όντως έπιθυμητά έκεΐνα, είς α καί αγγελοι έπιθυμουσι παρακύψαι.
η'. Ταυτα καί ήμεΐς ποθήσωμεν, καί σπουδάσωμεν μετανοησαι, καί διά της μετανοίας πάλιν ασπιλοι γενέσθαι, καθώς καί προ του καταπεσεΐν. Τοιουτον γάρ έστι το είδος καί ή δύναμις του τιμίου κτήματος της μετανοίας· εις τήν πρώτην τιμήν, ήν είχε προ του σφάλματος, άποκαθιστα πάλιν τον μετανοουντα. Τολμω ειπεΐν, οτι καί ύψηλότεροί τινες γεγόνασι. Πολλά κοπιάσαντες, καί περισσοτέρως δακρύσαντες, άπέπλυναν τήν δυσωδίαν της άμαρτίας κατά τον λέγοντα· Πλυνεΐς με, καί ύπερ χιόνα λευκανθήσομαι. Σπουδής δε πολλης χρεία, οτι ή ώρα ούκ οϊδαμεν, ό άπαιτων άρπάσει, καί ούδείς ό ρυόμενος. Όθεν ή θεία φωνή άπαύστως βοα, Γίνεσθε έτοιμοι. Ό κρίνειν λαχών, φευγε του κρίνειν, του Κυρίου λέγοντος, Μή κρίνετε· καί μή παραιτου πάλιν διακαταπονούμενον, άλλά του Κυρίου μνημόνευε του λέγοντος· Μή κρίνετε κατ' οψιν, άλλά τήν δικαίαν κρίσιν κρίνατε· καί πάλιν· Μή καταδικάσητε, καί ού μή καταδικασθητε. Ει δε τον έτερον κρίνων συ τά αύτά πράσσεις, ούκ έκφεύξεις το κρΐμα του Θεου.
Άκουε του Αποστόλου έπιπλήττοντος τους τοιούτους καί λέγοντος· Διο άναπολόγητος εί, άνθρωπε, ό κρίνων τους τοιαυτα πράσσοντας, καί ποιων αύτά· έν φ γάρ κρίνεις τον έτερον, έαυτον κατακρίνεις. Ό ούν διδάσκων έτερον, σεαυτον ού διδάσκεις; ό κηρύσσων μή κλέπτειν, κλέπτεις; ό λέγων μή μοιχεύειν, μοιχεύεις; Έκβαλε πρωτον τήν δοκον έκ του οφθαλμου σου, καθώς εφη ό Κύριος· Έν φ γάρ, φησί, κρίματι κρίνετε, κριθήσεσθε. Όρα ούν ό κρίνων, μή λάβης δωρα έπ' άθώοις· γέγραπται γάρ· Ούαί οί δικαιουντες τον άσεβη ένεκεν δώρων, καί το δίκαιον του δικαίου αϊροντες. Εϊ τις ούν των δικαστων καί κριτων εΰροι έαυτον ενοχον έν τούτοις, σπουδάση διά μετανοίας έαυτον άνέγκλητον ποιησαι· ιδού γάρ ό κριτής των κριτων προ των θυρων έστηκε. Μηκέτι ούν άλλήλους κρίνωμεν, άλλ' άλλήλους άγαπήσωμεν, άλλήλοις βοηθήσωμεν, ύπερ άλλήλων εύξώμεθα, οπως ιαθωμεν άπεντευθεν χάριτι του Κυρίου ήμων Ίησου Χριστου.
Εϊ τις τω θυμω καί τη οργή δεδούλωται, ακουε του Αποστόλου λέγοντος· Πασα πικρία καί θυμος καί οργή άρθήτω άφ' ύμων· καί πάλιν· Όργή άνδρος δικαιοσύνην Θεου ού κατεργάζεται· καί πάλιν,    Άπόθεσθε οργήν, θυμον,    κακίαν,    βλασφημίαν,
αισχρολογίαν έκ του στόματος ύμων. Προηγουμένως δε ακουε καί του προφήτου παραινουντός σε· Παυσαι άπο οργης, καί έγκατάλειπε θυμόν. Είτα καί ό Σολομών φησιν· Άνδρί θυμώδει μή συναυλίζου. Ό γάρ τοιουτος ούκ εστι δουλος Θεου, άλλά του κατέχοντος αύτον πάθους, καθώς γέγραπται· Ώ γάρ ηττηται, τούτω καί δεδούλωται. Καί δια τάχους τήν οργήν άναρρίψαντες, έμπόνως μετανοήσατε, ινα μή άρπαγέντες άπενεχθήτε εις τον τόπον έκεΐνον, ένθα συνάγονται τα τής οργής τέκνα, έξ ού ρυσθείημεν χάριτι του Κυρίου ήμών Ίησοΰ Χριστού. Οί γαστρίμαργοι και κατασπαταλώντες, 7 άκούσατε τοΰ Κυρίου κράζοντος μετα άπειλής· Ούαί οί έμπεπλησμένοι, οτι πεινάσουσι· καί τοΰ προφήτου λέγοντος· Έφαγεν Ιακώβ καί ένεπλήσθη, καί έγκατέλιπε Θεον τον ποιήσαντα αύτόν. Όρας ώς καί τοΰ Θεοΰ χωρίζονται οί τρυφώντες, περί ών καί ό Απόστολος άθέους άποδεικνυς έλεγεν· Ών ό θεος ή κοιλία, καί ή δόξα έν τή αισχύνη αύτών, οί τα έπίγεια φρονοΰντες. Άκουε πάλιν τοΰ Θεοΰ πώς προασφαλίζεται πασι δια Μωϋσέως, καί λέγει· Πρόσεχε σεαυτω, μή ποτε φαγών καί έμπλησθείς έπιλάθη Κυρίου τοΰ Θεοΰ σου· καί σπουδαίως καταλιπών τήν τρυφήν τήν μητέρα πάντων τών παθών καί πάσης δυσωδίας, έπιλάβου τής εύωδίας, ήγουν τής έγκρατείας, τον καρπον τοΰ άγίου Πνεύματος, καθώς ό Απόστολος έδίδαξε· καί πρόσεχε σεαυτω, ινα μή άκούσης καί συ, καθώς ό σπαταληστής έκεΐνος πλούσιος, ό καί μισόπτωχος, οτι Άπέλαβες τα άγαθά σου έν τή ζωή σου· καί άντέχου τής μετανοίας, τοΰ κεφαλαίου τής σωτηρίας ήμών, οτι ούκ οιδαμεν τήν ήμέραν ούδε τήν ώραν, έν ή ό Κύριος ήμών έρχεται. Οί έν μέθαις ήττώμενοι, καί τής άκηράτου βασιλείας τών ούρανών έαυτους άποσχοινίζοντες ιδία γνώμη, άκούσατε τοΰ προφήτου κηρύσσοντος· Ούαί οί μεθύοντες· καί τοΰ Αποστόλου λέγοντος, οτι Μέθυσοι βασιλείαν Θεοΰ ού κληρονομήσουσι· καί πάλιν παραγγέλλοντος, Μή μεθύσκεσθε οινω έν φ έστιν άσωτία, καί καταλιπόντες τον οίνον, μαλλον δε τήν μέθην τήν έξω άποκλείουσαν τής βασιλείας, έπιποθήσατε έκεΐνον τον οίνον, ον ό Θεος έκ τών άγίων Γραφών έκέρασεν ήμΐν κατα τον προφήτην, οίνον κατανύξεως· ον οί πιόντες, έν κατανύξει μετανοήσατε δακρύοντες· γλυκέα γαρ τα ρήματα τοΰ Κυρίου.
Οί έν σαρκί πεποιθότες καί έπί ιδία ματαιότητι, άκούσατε τοΰ Θεοΰ δια στόματος τών άγίων βοώντος· Πασα σαρξ χόρτος, καί πασα δόξα άνθρώπου ώς άνθος χόρτου· καί πάλιν, Στηρίζων σάρκα βραχίονος αύτοΰ, οτι ματαία σωτηρία άνθρώπου. Δια τοΰτο καί ό Απόστολος γράφει· 'Ίνα μή πεποιθότες ώμεν έφ' έαυτοΐς, άλλ' έπί τω Θεω, καθώς ό προφήτης τα ομοια λέγει· Άγαθον πεποιθέναι έπί Κύριον, ή πεποιθέναι έπ' άνθρωπον. Καί μετανοήσατε· έρχεται γαρ ό κριτής ό άπροσωπόληπτος καταργήσαι πασαν άρχήν καί έξουσίαν καί δύναμιν· ούδεν γαρ αύτοΰ ισχυρότερον. Οί τα περίεργα έπιτηδεύοντες λαθροφονευταί, οί τοΰ τόπου τών φονέων κληρονόμοι, οί κρύφιοι λύκοι, οί σαρκικοί δαίμονες, οί τών καταχθονίων οικήτορες, οί τοΰ αιωνίου σκότους υίοί καί τοΰ άσβέστου πυρος τέκνα, άκούσατε τί διηγείται ό άγιος εύαγγελιστής Λουκας περί τών τοιούτων έν ταΐς Πράξεσι τών άποστόλων λέγων· Πολλοί δε τών τα περίεργα πραξάντων, συνενέγκαντες τας βίβλους, κατέκαιον ένώπιον πάντων, καί συνεψηφίσαντο τας τιμας αύτών, καί εύρον άργυρίου μυριάδας πέντε. Είδες ύπακοήν οξεΐαν καί σωτηρίαν σύντομον; είδες πώς έπληθύνθησαν αί άσθένειαι αύτών; Άλλα το τάχος τής ύπακοής πάντα κατώρθωσε. Καί ύμεΐς οί τα ομοια πλανώμενοι, καί γνώμη άπατώμενοι, καταπτύσαντες τήν τοιαύτην χαλεπήν καί άπάνθρωπον άπάτην, καί ώς άπο οφεως άποφυγόντες, σπουδάσατε άξίαν μετάνοιαν έπιδείξασθαι, πρίν φθάση ήμΐν ή ανυπόστατος κατα τών τοιούτων άπειλή καί οιμωγή· ό γαρ καιρος έγγυς, καί μή άμελήτε. Οί το δυσίατον νοσοΰντες πάθος, τον φθόνον λέγω καί βασκανίαν, μνήσθητε τών φθονερών έκείνων τών άκουσάντων· Έταΐρε, ούκ άδικώ σε, άρον το σον, καί ύπαγε. Ποΰ άρα; Δηλονότι εις το σκότος το έξώτερον. Καί άπορρίψαντες τήν τοιαύτην άρρωστίαν, μετανοήσατε· Φοβερον γαρ το έμπεσεΐν εις χεΐρας Θεοΰ ζώντος. Οί τας θείας
Γραφας έξουθενουντες, και το άγιον Πνεύμα ένυβρίζοντες το λαλησαν δια στόματος των έν τη Παλαια καί Καινή Διαθήκη, τί ποιήσετε έν τη φρικτη έκείνη ώρα, όταν το κριτήριον καθίση, καί άνοιχθώσιν αί βίβλοι, ας νυν βδελύσσεσθε καί άποστρέφεσθε; που φύγητε; που κρυβήσεσθε άπο προσώπου του λαλήσαντος πασαν θείαν Γραφήν, καί πασαν ίεραν βίβλον συντάξαντος; Ούαί καί άπώλεια καταλήψεται ύμας, ειμή ταχέως άναλάβησθε θρηνον καί οδυρμον, καί δυσωπήσητε ον παρωξύνατε, παράκλητον Θεόν. Ούκ άκούετε του Κυρίου λέγοντος, Ερευνάτε τας Γραφάς; Ούκ άκούετε πώς πεπλανημένους έκάλεσε τους μή ειδότας τας Γραφάς; Ακούσατε του Αποστόλου θεόπνευστον αύτήν καλουντος καί ώφέλιμον, καί λόγον ύγιαίνοντά τε 8 καί ιατρεύοντα, καί ίερα Γράμματα καλουντος, καί νόμον έλευθερίας. Ακούσατε πάλιν πώς δια του Σολομώντος το άγιον Πνευμα άσεβεΐς ύμας έκάλεσε, λέγον· Σοφίαν δε καί παιδείαν άσεβεΐς έξουθενήσουσι.
θ'. Ταυτα άκούοντες, μετανοήσατε καί έτοιμάζεσθε προς άπολογίαν, πρίν έλθεΐν τήν ήμέραν Κυρίου. Καί ινα συνελών τα πάντα ει'πω, πας άνθρωπος, οστις έαν μή σπουδάση άπεντευθεν διορθώσασθαι, άλλ' ετι χρήζων οτι Αποκαλύπτεται οργή Θεου άπ' ούρανου, ούχί διορθώσεως, άποδημήση, ό τοιουτος καί προσδοκάτω. έπί τήνδε άμαρτίαν ή τήνδε, άλλ' έπί πασαν άσέβειαν καί άδικίαν άνθρώπου, άνδρών τε καί γυναικών. Ού γάρ έστι διαστολή· πάντες γαρ ήμάρτομεν. Δια τουτο ό ίερος Απόστολος κατα τήν χάριν τήν δοθεΐσαν αύτω καί περί γυναικών εγραψε λέγων· Γυναίκας σεμνας, διακόνους πιστας έν πασι. Διδάσκειν δε γυναικί ούκ έπιτρέπω, ούδε διαυθεντεΐν του άνδρος, άλλ' είναι έν ήσυχία, οικουρους, καλοδιδασκάλους, 'Ίνα σωφρονίζωσι τας νέας φιλάνδρους είναι, μή οινω πολλω δεδουλωμένας. Καί περί χηρών εγραψεν οΰτω· Χήρας τίμα, τας όντως χήρας. Ήτις προσμένει ταΐς δεήσεσι καί ταΐς προσευχαΐς, Ει έτεκνοτρόφησεν, ει έξενοδόχησεν, ει άγίων πόδας ενιψεν, ει θλιβομένοις έπήρκεσεν, ει παντί εργω άγαθω έπηκολούθησε. Καί περί πρεσβυτέρων τε καί πρεσβυτίδων έλάλησε το άγιον Πνευμα δια στόματος τών άγίων, καί περί δούλων τε καί δεσποτών διετάξατο, καί περί βασιλέων είπε, καί περί στρατιωτών έλάλησε, καί περί έπισκόπων έτύπωσε, καί ούδεν τών συμφερόντων παρέδραμεν· έπειδή, καθώς εφη, Έπί πασαν άσέβειαν καί άδικίαν μικρών τε καί μεγάλων άποκαλύπτεται οργή άπ' ούρανου.
Πάντα ύπέμνησα τη ύμετέρα άγάπη, ινα ειδητε πάντα τα προστάγματα, καί πασα άρχή καί έξουσία καί πασα ήλικία μάθη τήν βουλήν του Θεου καί το θέλημα, καί τήν φοβεραν αύτου άπ' ούρανου παρουσίαν, καί τας φοβερας κολάσεις, καί τον οδυνηρόν έκεΐνον χωρισμον, καί σπουδάση έκαστος τον έαυτου βίον διορθώσασθαι, καί έαυτον έτοιμάσαι προς άπολογίαν, καί μή τη ραθυμία έαυτον παραδω, καί άποτύχη τών άνεκφωνητών καί αιωνίων άγαθών. Όρα ούν, ώ ράθυμε συ, μή έμμείνης τη ραθυμία, μή νικώ ύπο της άπάτης καί ήδονης. Βλέπε μή δια του πλούτου της χρηστότητος του Θεου καί της άνοχης καί της μακροθυμίας καταφρονης, καί θησαυρίσης σεαυτω οργήν, καθώς λέγει ό Απόστολος, έν ήμέρα οργης. Έπίστρεψον λοιπον, νηψον, γρηγόρησον· άρκετος γαρ ό παρελθών καιρός· έν τη άπάτη καί φιληδονία σου μή έπιμείνης, μή έμβαθύνης έν τη άδικία σου. Ούχ όρας τον άγγελον άκολουθουντα καί γράφοντά σου τας πράξεις; ούκ οίδας, οτι κατα τήν σκληρότητά σου καί έπιμονήν το έλκος μεΐζον γίνεται, καί βαρύτερον γράφεται, καί οργή πλέον έξάπτεται; ούκ οίδας, οτι το κατεργάζεσθαι το κακον, δυσεξάλειπτον καθίσταται, ώσπερ έν πίνακι χαρακτήρες οί μεν κουφοτέρως έναποκείμενοι εύχερώς καταλεαίνονται, οί δε δια βάθους δυσεξάλειπτοι εύρίσκονται; Όρα ούν μή περιφρονήσης του μέλλοντός σε κρίνειν· ορα ούν μή έπιμένων, μείζω της άφέσεως κατασκευάσης σοι την άνομίαν. Δια τούτο περί πάντα προησφαλίσατο πασι το παράκλητον καί άγαθον Πνεύμα, καί πάντα ύπέμνησε, καί πως ό πόρνος έκ του βασιλικού γάμου μετ' αισχύνης έκβάλλεται, πως δε καί αί πέντε μωραί παρθένοι δια άπήνειαν εξω άπεκλείσθησαν της ούρανίου χαρας, πως ό πλούσιος έκεΐνος δια τρυφήν καί τήν άνήλεον αύτου γνώμην έν τω τόπω έκείνω της βασάνου ελαχεν. Όμοίως καί ό έτερος πλούσιος, ό τας άποθήκας έκτείνων καί συνάγων πολλα καί κερδαίνων ούδεν, αφρων δικαίως ήκουσεν.
Ούκ άγνοεΐτε δε τί καί οί έξ εύωνύμων δια άμετάδοτον ήκουσαν. Τον δε κλέπτην ό Κύριος φονέα έκάλεσε λέγων, Ό κλέπτης ούκ ερχεται, ει μή ϊνα κλέψη καί θύση καί άπολέση. Ταυτα καί τα τοιαυτα δια στόματος των άγίων το άγιον Πνευμα έλάλησε, κάγώ δε ύπέμνησα· καί έπί πασι τούτοις ό Απόστολος κράζει λέγων· Βλέπετε μή παραιτήσησθε τον λαλουντα. Καί άρκέσει τέως ύμΐν τα ειρημένα, καί μάλιστα τοΐς σπουδαιοτέροις, χάριτι καί φιλανθρωπία του Κυρίου ήμών Ιησού Χριστού τού πάντα κατα τον προειρηκότα καιρον οικονομήσαντος εις τήν ήμών σωτηρίαν, καί προσκαλουμένου εις τήν αιώνιον αύτου βασι9 λείαν, εύχαΐς δε των μνημονευθέντων άγίων, φ ή δόξα καί το κράτος αμα τω Πατρί καί τω άγίω Πνεύματι 0 ώς ήν έν άρχη, νυν καί άεί, καί εις τούς αιωνας των αιώνων. Αμήν.

2.Κυριακή της Τυροφάγου περί μετανοίας και έλεημοσύνης. Λόγος β'.


α'. Βασιλέως μεν του έπιγείου στρατιώτας παρασκευάζουσι προς παράταξιν βοώσαι σάλπιγγες· βασιλέως δε του έπουρανίου Τησου Χριστού στρατιώτας διεγείρει προς δοξολογίαν καί φόβον Θεου ή των θείων Γραφών άνάγνωσις· άλλ' έκείνους μεν προς αισθητών έχθρών καί πολεμίων άντιπαράταξιν· ήμας δε προς άοράτους έχθρούς τε καί δαίμονας· καθώς φησιν ό Παυλος, ότι Ούκ εστιν ήμιν ή πάλη προς αίμα καί σάρκα, άλλα προς τας άρχας, προς τας έξουσίας, προς τούς κοσμοκράτορας του σκότους του αιώνος τούτου, προς τα πνευματικά της πονηρίας έν τοις έπουρανίοις. ’Ίδετε, άδελφοί, ποίους έχθρούς εχομεν· ϊδετε μετα ποίων πολεμίων μαχόμεθα. Πονηροί γάρ εισιν, ώς όρατε, καί άναίσχυντοι καί προς πασαν αμαρτίαν έκβιάζονται ήμας.
Καν άποτύχωσιν έκ τούτου, έπί άλλο έρχονται· κάν άπο έκείνου άπορήσωσιν, έπί ετερον μεταβαίνουσι· καί, άπλώς ειπεΐν, άπ' άλλου εις άλλο μετερχόμενοι ούκ άφίστανται, εως άν το θέλημα αύτών γένηται. Καί τον μεν κινουσι προς πορνείαν, τον δε προς μοιχείαν· καί άλλον έπί το άρπάσαι τα άλλότρια, καί άλλον έπί το κλέψαι τα του πλησίον· καί τον μεν προς πλεονεξίαν καί άπληστίαν, τον δε προς βασκανίαν καί φθόνον· άλλον προς φόνον καί λοιδορίαν, καί άλλον προς καταλαλιαν καί άδελφοκτονίαν· άλλον προς γαστριμαργίαν καί παιδοφθορίαν, καί ετερον προς ιεροσυλίαν καί άναισχυντίαν· καί τον μεν προς άνθρωπαρέσκειαν καί φιλοδοξίαν, τον δε προς άσπλαγχνίαν καί άπανθρωπίαν· άλλον προς άρνησιν καί όρκον, καί άλλον προς υβριν καί άτιμίαν· καί τον μεν προς οργήν καί θυμον, καί άλλον έπί τόκον καί προς ζηλον καί εριν, καί ετερον προς βλασφημίαν καί άκαθαρσίαν· καί τούς μεν πείθουσι μή έλεειν πτωχούς, τούς δε του γείτονος τούς όρους παρασαλεύειν· άλλους άποστερειν ποιουσι τών μισθών μισθωτούς, ού τί γένοιτ' άν έλεεινότερον; άλλους ποιουσιν ορφανούς άποδύειν, άλλους χήρας καταπονειν, άλλους μηδε εις έκκλησίαν εισιέναι, άλλους εις μυρία πάθη κατακρημνίζουσιν, ών ούκ εστιν άριθμός· α καί διηγούμενον έπιλείψει με ό χρόνος της ζωης μου. ’Ίδετε, άδελφοί, εις πόσα κακα έμπίπτομεν καθ' έκάστην ήμέραν, καί ού προσέχομεν. Άλλ', οϊμοι, τίς γένωμαι ταυτα διηγούμενος; Πιστεύσατέ μοι, άδελφοί, ότι έν φ καί μόνον ταυτα γράφω, εκφοβός ειμι καί έντρομος, καί φρίκη μοι έπέπεσε καί έξίσταμαι, καί δακρύειν μοι έπέρχεται, όταν ένθυμηθώ το, έν πόσοις πάθεσι πονηροις καί δαιμονικοις δελεαζόμεθα. Τί ούν άμελουμεν, τί περιμένομεν; ποιον καιρον έκδεχόμεθα; τί της έαυτών σωτηρίας καταφρονουμεν; τί ού φροντίζομεν τα της έξόδου ήμών; τί άμελουμεν, τί άναδυόμεθα; εως πότε άθύμως, εως πότε τρυφή, εως πότε μέθη, εως πότε ήδοναί, εως πότε ήδυπάθεια, εως πότε άπληστία, εως πότε άρπαγαί, εως πότε άδικία; εως πότε ή καταδρομή τών πτωχών; εως πότε αι λεηλασίαι τών πενήτων; εως πότε πλουτος, εως πότε χρήματα, εως πότε χρυσός; εως πότε φιλαργυρία, τών ψυχών ή άγχόνη; εως πότε φθόνος, εως πότε ψευδος, εως πότε καταλαλια, εως πότε λοιδορία, εως πότε έπιθυμίαι αισχραί καί άκόλαστοι; Τί πλανώμεθα; τί άναμένομεν; τί άκαίρως κοπιώμεν; τί έαυτούς χλευάζομεν; τί έαυτούς κατακόπτομεν μάτην; τί τα άλλότρια έπιτρέχομεν; τί ταρασσόμεθα; τί κοπιώμεν; τί θησαυρίζομεν πρόσκαιρα;
Μετανοήσωμεν του λοιπου, έξυπνίσωμεν, γρηγορήσωμεν, παρακαλώ ύμας, άδελφοί, άποτινάξωμεν τον βαθύν υπνον της άμαρτίας. Δευτε, άκούσατε, καί διηγήσομαι ύμίν, πάντες οί φοβούμενοι τον Θεόν δεύτε, ακούσατε πράγματα και ρήματα πνευματικά καί σωτήρια· δεύτε, μάθετε βουλήν σώζουσαν καί θεάρεστον· δεύτε, γνωτε πως εξομολογησόμεθα τω Θεω τω Σωτηρι ήμων δεύτε πρίν λυθή τού βίου ή πανήγυρις· δεύτε πρίν άποκλεισθωσιν αί θύραι της ζωης, πρίν ό θάνατος έλθη καί εύρη ύμας άνετοίμους· δεύτε πρίν ό 0 ήλιος δύνη, πρίν σκοτάση το φως· Δεύτε, άκούσατε, πάντα τά έθνη, καί ενωτίσατε, πάντες οί κατοικούντες τήν οικουμένην δεύτε, Γηγενείς καί υίοί των άνθρώπων, επί το αύτο πλούσιος καί πένης· δεύτε, εύγενείς καί ένδοξοι, δούλοι καί ελεύθεροι· δεύτε παν γένος, καί ήλικία πασα, άνδρες όμού καί γυναίκες, μικροί τε καί μεγάλοι, νέοι τε καί γέροντες· δεύτε, ίερείς Κυρίου, καί παν το πλήρωμα της Εκκλησίας της άπο περάτων έως περάτων της οικουμένης· δεύτε, Νεανίσκοι καί παρθένοι, πρεσβύτεροι μετά νεωτέρων· δεύτε, βασιλείς της γης, οι τε σοφοί καί ιδιωται· δεύτε, Προσπέσωμεν εναντίον Κυρίου τού ποιήσαντος ήμας· οτι αύτός εστιν ό Θεος ήμων, καί ήμείς λαος νομης αύτού, καί πρόβατα χειρος αύτού. Δεύτε, άδελφοί, καί γνωμεν, οτι ούδέν ώφελήσουσιν ήμας τά πέρατα της γης. Δεύτε, ϊδετε οτι γυμνοί εισήλθομεν, καί πάλιν γυμνοί μέλλομεν άπέρχεσθαι εκεί. Δεύτε, εξομολογησώμεθα τω Κυρίφ εν δάκρυσι καί στεναγμοίς, εν ελεημοσύναις, εν οικτιρμοίς πενήτων· καί αύτος διδάξει ήμας πως σωθωμεν.
Εϊπωμεν καί ήμείς προς αύτόν· Κύριε, ήμάρτομεν εις τον ούρανον καί ενώπιόν σου· δέξαι ήμων τήν επιστροφήν καί τήν μετάνοιαν, δέξαι ήμων τον στεναγμον καί τά δάκρυα, δέξαι ήμων των άμαρτωλων τήν μετάνοιαν, τον όδυρμον καί κλαυθμον τον επί θάνατον· δέξαι ήμας τούς άθλίους, καί αισχρως βιώσαντας· δέξαι ήμας, φιλάνθρωπε, τούς πολλά σε παροργίσαντας· δέξαι ήμας, Δέσποτα, τούς εν άσωτία καί πάση πονηρία καί άκαθαρσία τον βίον ολον δαπανήσαντας· δέξαι, Κύριε ό Θεος, τούς των σων εντολων παρακούσαντας· δέξαι ήμας, Δέσποτα, τούς άναξίους δούλους σου, καί μή άποδφης ήμίν κατά τά έργα των χειρων ήμων. Όμολογούμεν, Δέσποτα, οτι ούδέ τού ζήν άξιοι διά τάς άμαρτίας ήμων· όμολογούμεν, Κύριε, ούδέ τον ήλιον τούτον θεωρείν ύπάρχομεν άξιοι, διότι ούκ εστιν άμάρτημα, ούκ είδος παντοίου κακού, ο ούκ επράξαμεν οί άθλιοι· άλλά δέξαι ήμας, Δέσποτα, ώσπερ τον άσωτον υίον, δέξαι ώς τον ληστήν, δέξαι ώς τήν πόρνην καί τον τελώνην. Κύριε, επίστρεψον ήμας· Κύριε, συνέτισον ήμας, καί μή όργισθής, άλλά ίλάσθητι ταίς άμαρτίαις ήμων. Σύ εί ό Θεος ήμων, καί εκτος σού άλλον ούκ οϊδαμεν. Κύριε, εξελού ήμας εκ των εχθρων ήμων, καί μή εισέλθης εις κρίσιν μετά των δούλων σου. Κύριε, σύ εί Θεος, καί ήμείς σος λαός. Ήμάρτομεν γάρ, ήνομήσαμεν, ήδικήσαμεν, καί το πονηρον εποιήσαμεν, καί εξημάρτομεν εν πασι, καί των εντολων σου ούκ ήκούσαμεν, καί διά τούτο μακράν σου άπεπλανήθημεν. Άλλ' ελέησον, Κύριε, τά έργα των χειρων σου· ελέησον, Δέσποτα, τούς τή άπάτη τού οφεως εκβληθέντας τού παραδείσου· ελέησον ήμας, καί ενδυσον χιτωνα εύφροσύνης, καί σωτήριον ίμάτιον· ελέησον ήμας, ους εγύμνωσεν ό διάβολος της σης βοηθείας. Ευσπλαγχνε, ελέησον τούς σέ καταλιπόντας, καί εκείνφ δουλεύσαντας· ελέησον τούς πεπλανημένους, ελέησον τούς τάς σάς παραγγελίας μή φυλάξαντας, καί ταίς δαιμόνων κακουργίαις καθυπουργήσαντας· ελέησον τούς εν άμαρτίαις μολυνθέντας, ελέησον τούς τυραννουμένους ύπο τού διαβόλου, ελέησον τούς ρερυπωμένους εν άσωτία· ελέησον ελεημον, ελέησον άγαθέ, ελέησον μακρόθυμε, οτι παν κακον καί πασαν άκαθαρσίαν καί πλεονεξίαν καί άδικίαν αί χείρες ήμων εποίησαν. Έμιάναμεν γάρ τήν ψυχήν, ήν κατ' εικόνα σου εποίησας· εμιάναμεν το σωμα, εμιάναμεν αϊσθησιν. Ή γλωσσα ήμων μάχαιρα όξεία έγένετο κατά τού πλησίον, οί όφθαλμοί ήμων πύρ βλέπουσιν, αί χείρες ήμων αιματος πλήρεις, οί πόδες ήμων όξέως εις το κακον τού ποιησαί τινα.
Το στόμα ήμών μεμίασται ταις λοιδορίαις· και απλώς είπειν, έμιάναμεν τήν γην καί τον αέρα· αί γαρ άδικίαι ήμών εως του ούρανου ηγγισαν, αί αρπαγαί ήμών ύπέρ τα όρη ύψώθησαν, αί πλεονεξίαι ύπέρ τας νεφέλας έπήρθησαν, αί κακίαι ήμών εως του ούρανου εφθασαν, αί 1 αμαρτίαι ήμών άσυγχώρητοι, τα σφάλματα ήμών παραμυθίαν ούκ εχει, ή άποτυχία ήμών άπαρηγόρητος, καί ίδού ή γη τα κακα ήμών βαστάζειν ού δύναται· καί δια τουτο, Δέσποτα, του σου έλέους χρηζομεν. Γινώσκεις τήν άσθένειαν της φύσεως ήμών· έλέησον, Κύριε, τών χειρών σου το ποίημα. Τήν σήν γαρ εύσπλαγχνίαν έπικαλούμεθα· της σης βοηθείας μή ύστερήσης ήμας· το σον ελεος έξαπόστειλον ήμιν τοις άναξίοις· τήν σήν άντίληψιν δώρησαι ήμιν τοις αμαρτωλοις, καί έπίφανον το πρόσωπόν σου, καί σωθησόμεθα. Ταυτα, άδελφοί μου, λέγοντες καί ποιουντες, φύγωμεν πασαν κακίαν καί πασαν άκαθαρσίαν, φύγωμεν πασαν άδικίαν καί πλεονεξίαν, φύγωμεν κενοδοξίαν, μέθην καί πασαν άπληστίαν, φύγωμεν γαστριμαργίαν τήν γεννήτριαν πάντων τών κακών, φύγωμεν φιλαργυρίαν τήν άρχήν καί ρίζαν πάσης αμαρτίας, φύγωμεν μισαδελφίαν καί άσπλαγχνίαν, φύγωμεν καταλαλιάν καί λοιδορίαν· φύγωμεν πορνείαν, μοιχείαν, καί πασαν βλασφημίαν· φύγωμεν κλεψίαν, αρπαγήν· φύγωμεν φιλοδοξίαν καί προσωποληψίαν καί εριν καί ζηλον καί τήν λοιπήν άπάτην του ματαίου βίου τούτου· ινα μή ελθη ό Κύριος ήμών Ίησους Χριστός, καί εύρήση ήμας ραθυμουντας, καί διχοτομήση ήμας, καί άποφαίνηται καθ’ ήμών λέγων· Δήσαντες αύτών χειρας καί πόδας, αρατε αύτούς, καί έμβάλλετε είς το σκότος το έξώτερον· έκει εσται ό κλαυθμος καί ό βρυγμος τών όδόντων. Ώ πόσα μέλλομεν τότε κλαίειν, άδελφοί, καί όδύρεσθαι καί θρηνειν καί έαυτούς κατακόπτειν, μηδέν ώφελουντες λοιπόν; Ούαί έν τη ωρα έκείνη τη φοβερά, έαν ούτως εύρεθώμεν άμετανόητοι· καλον ήν ήμιν μή γεννηθηναι, έαν ούτω μέλλωμεν εύρίσκεσθαι.
Κλαύσωμεν πικρον λοιπον, ώ άδελφοί, ινα μή έκει άθάνατα τιμωρηθώμεν· έλεήσωμεν, ινα έλεηθώμεν, ινα συγχωρηθώμεν· σκορπίσωμεν ήμεις αύτοί χρήματα, ινα μή αλλοι μετα τήν τελευτήν ήμών τον κόπον έσθίοντες καί πίνοντες καί σπαταλώντες, ψάλλωσι λέγοντες· Θησαυρίζει ό πλούσιος, καί ού γινώσκει τίνι συνάξει αύτά· καί πάλιν, Ίδού άνθρωπος, ος ούκ εθετο τον Θεον βοηθον αύτου. Τί γαρ όφελος, άδελφοί, όταν ήμεις κοπιώμεν, καί αλλοι τον κόπον ήμών άπολαύωσι; Προπέμψωμεν έκει, ινα εύρωμεν. Ό γαρ σπείρει άνθρωπος, τουτο καί θερίσει. Μηδείς προφασιζέσθω, οτι Γυναικα εχω καί τέκνα, καί ού δύναμαι δι’ αύτα σκορπίσαι τα χρήματα, ινα μή άποθνήσκων πτωχούς αύτούς καταλίπω.
β'. Μή, άδελφοί, μή, παρακαλώ πάντας ύμας, μή τουτο μεριμνώμεν. Έστι γαρ Θεος έν ούρανω ό οίκτίρμων; ό μεριμνών καί διοικών τήν γυναικα καί τα τέκνα, ό καί ποιήσας αύτούς· μόνον ήμεις έαυτούς μεριμνήσωμεν, έαυτούς κλαύσωμεν, έαυτούς εύτρεπίσωμεν, έαυτούς προς τα έκει κριτήρια καί δικαστήρια προασφαλισώμεθα. Έν γαρ τη ωρα έκείνη ούτε τέκνα ούτε γυνή, ού πατήρ, ού μήτηρ, ούκ άδελφος, ού συγγενής, άλλ’ ούδέ αύτος ό Άβρααμ, ή Νώε, ή Δανιήλ, ή Πέτρος, ή Παύλος δυνήσονται λυτρώσασθαι ήμας έκ τών άκαταλήπτων έκείνων βασάνων, εί μή τα εργα ήμών. Έξ ούρανου ερχεται κριναι ζώντας καί νεκρούς, ερχεται ό έτάζων καρδίας καί νεφρούς· ερχεται, καί τίς λοιπον έκφύγη τας χειρας αύτου; ερχεται καθήμενος έπί θρόνου Χερουβίμ, καί έπιβλέπων άβύσσους· ερχεται ό Θεος τών θεών, καί Κύριος τών κυριευόντων· ερχεται ό ’Άρχων τών άρχόντων, καί Κριτής τών κριτών· ερχεται ό Βασιλεύς τών βασιλευόντων, καί Δικαστής τών δικαστών· ερχεται ό δημοσιεύων καί έλέγχων παν φαυλον καί άποκεκρυμμένον μυστήριον· ερχεται ό φανερώς ποιών καί άποκαλύπτων τα έσφαλμένα τών κρυφίων· ερχεται ό τα ένθυμήματα καί τας πράξεις καί τα ρήματα καί παν έννοήμα έπί πάντων θριαμβεύων· έρχεται ό αληθής και ακοίμητος οφθαλμός, ό απροσωπόληπτος δικαστής, ό αδωροδόκητος έξεταστής, ό πάσαν ρυπαράν πράξιν καί αισχράν ήδονήν καταφλέγων, καί εις γέενναν παραπέμπων· έρχεται ό άγαπών ειρήνην, καί μισών πάν πονηρόν ρήμα, καί πάν άρπαγμα, καί άμαρτίαν πάσαν, καί τους ποιουντας τά σκάνδαλα αιωνίως τιμωρούμενος· έρχεται, ού από προσώπου αύτου ή γή φεύγει, ή θάλασσα ξηραίνεται· ό ούρανός είλίσσεται ώς βιβλίον, τά άστρα πίπτουσιν, ό αήρ κλονεΐται, ό ήλιος σκοτίζεται, ή σελήνη ού δώσει τό φέγγος αύτής, αί δυνάμεις τών ούρανών σαλευθήσονται, τά Χερουβίμ τρέμει, τά Σεραφίμ έξίστανται, άγγελοι φρίττουσιν, αρχάγγελοι τρέμουσι, τά άνω, τά κάτω δονεΐται, τά πάντα σείεται· 2 έρχεται ό μή λαμβάνων πρόσωπον ανθρώπου, καί μή έλεών πτωχόν έν κρίσει· έρχεται ό αποδιδους έκάστφ κατά τά έργα αύτου, ό έλέγχων καί στηλιτεύων πάσης πνοής τά βουλεύματα καί τά κινήματα· έρχεται ό έλεών τους έλεήμονας, καί κατακρίνων τους ασπλάγχνους, Ό φοβερός έν βουλαΐς ύπέρ τους υίους τών ανθρώπων· έρχεται φ κάμπτει πάν γόνυ έπουρανίων καί έπιγείων καί καταχθονίων· έρχεται ού ό θρόνος φλόξ πυρός, καί οί τροχοί αύτου πυρ φλέγον· έρχεται τους μέν δικαίους σώσαι καί δοξάσαι, τους δέ άμαρτωλους τιμωρήσασθαι· έρχεται μακαρίσαι τους διψώντας, τους δέ έμπεπλησμένους ταλανίσαι· έρχεται τιμήσαι τους αγωνιζομένους καί αγρυπνουντας έν προσευχαΐς καί ψαλμφδίαις, έν εύχαριστία καί δεήσει καί ύπομονή· τους δέ ραθύμους καί αμελείς εις βασάνους καί τιμωρίας παραπέμψει· έρχεται πρός μέν τους άμαρτωλους φοβερός καί σκληρός, καί μετά πολλής απειλής κολάσει· πρός δέ τους δικαίους πράος καί ίλαρός καί ήμερος· καί τί φησι πρός αύτούς; Δευτε, οί εύλογημένοι του Πατρός μου, κληρονομήσατε τήν ήτοιμασμένην ύμΐν βασιλείαν από καταβολής κόσμου· ούχ οτι πλουτον πολυν έκτήσασθε έπί τής γής, ούδ’ οτι πολλους δούλους καί δούλας έσχήκατε, ούδ’ οτι εύγενεΐς καί ένδοξοι έγίνεσθε· ούχ οτι πολλους αγρους καί αμπελώνας έκληρονομήσατε, ούχ οτι αποθήκας καί λαμπράς οικίας φκοδομήσατε, ούχ οτι πολλά ζεύγη βοών καί αγέλας προβάτων εύπορήσασθε, ούδ’ οτι τραπέζης πλουσίας καί αφθόνου απηλαύσατε, ούδ’ οτι ίμάτια λαμπρά ένεδύσασθε, ούδ’ οτι μύροις καί αρώμασιν ήλείφεσθε, ούδ’ οτι πολλά παρά πάντων έτιμήθητε· ούχ οτι έδοξάσθητε καί ύψώθητε καί έμεγαλύνθητε, ούδ’ οτι ένηστεύσατε ή ήγρυπνήσατε· ούδ’ οτι παρθενίαν έφυλάξατε, ή οτι έκακοπαθήσατε· αλλ’ Ότι έπείνασα, καί έδώκατέ μοι φαγεΐν· έδίψησα, καί έποτίσατέ με· εϊδετέ με ξένον, καί εις τους οίκους ύμών συνηγάγετέ με, καί μεγάλως με παρεμυθήσασθε· έωράκατέ με γυμνόν, καί ένεδύσασθε· έθεάσασθέ με έν ασθενεία κατακείμενον, καί έπεσκέψασθέ με, καί πολλής θεραπείας ήξιώσατε· εϊδετέ με έν φυλακή, καί μετά πολλής προθυμίας ήλθετε πρός με.
Καί λέγουσιν αύτω οί δίκαιοι· Κύριε, πότε σε εϊδομεν πεινώντα, καί έθρέψαμεν; ή διψώντα, καί έποτίσαμεν; ή ξένον, καί συνηγάγομεν; ή γυμνόν, καί περιεβάλομεν; ή ασθενή ή έν φυλακή, καί διηκονήσαμέν σοι; Ό δέ Κριτής πρός αύτούς φησιν· Αμήν, αμήν λέγω ύμΐν, έφ’ οσον έποιήσατε ένί τούτων τών αδελφών μου τών έλαχίστων, τών πτωχών, τών απερριμμένων, τών ξένων, τών ταπεινών, τών έξουθενημένων, τών λελωβημένων, τών έν περιστάσει, τών έν ανάγκη, τών έν θλίψει, τών έν λιμω, τών έν δίψει, τών τετραυματισμένων, τών καταπονουμένων, τών ασθενούντων, τών κακουχουμένων· έφ’ οσον έποιήσατε έκ πάντων τούτων ένί, έμοί έποιήσατε, τά έμά μέλη έθερμάνατε, έμοί διηκονήσατε, τήν έμήν ψυχήν ανεπαύσατε· διά τουτο, Δευτε, οί εύλογημένοι του Πατρός μου, κληρονομήσατε τήν ήτοιμασμένην ύμΐν βασιλείαν από καταβολής κόσμου. Δευτε έν πρώτοις, οί τήν πίστιν άσπιλον καί αμόλυντον φυλάξαντες· δευτε, οί δι’ έμέ πτωχεύσαντες τήν πνευματικήν πτωχείαν· δευτε, οί έν έρημίαις καί ορεσι καί σπηλαίοις καί ταΐς οπαΐς της γης μετά των θηρίων δια το όνομά μου οίκήσαντες· δεύτε, οί πενθουντες καί τεθλιμμένοι· δευτε, οί δι’ εμέ πεινάσαντες καί διψήσαντες· δευτε, οί δεδιωγμένοι ενεκεν δικαιοσύνης· δευτε, οί όνειδισθέντες καί μισηθέντες διά το όνομά μου· δευτε, οί καθαροί τη καρδία· δευτε, οί έλεήμονες· δευτε, οί εύμετάδοτοι· δευτε, οί ευσπλαγχνοι· δευτε, οί όρφανοτρόφοι· δευτε, οί ξενοδόχοι· δευτε, οί των χηρών προστάται· δευτε, οί τών αδυνάτων άντιλήπτορες· δευτε, οί τών άσθενούντων παραμυθήτορες· δευτε, οί τους έν φυλακη έπισκεπτόμενοι· δευτε, οί τών χρεωστούντων πληρωταί· δευτε, οί τάς ψυχάς τών πεινώντων καί διψώντων διά το όνομά μου έμπλήσαντες· δευτε, οί τών άδίκως καταδουλωθέντων καί κινδυνευόντων προστάται θερμότατοι· δευτε, οί τών έν έξορία καί πικραΐς δουλείαις ευσπλαγχνοι έλευθερωταί· δευτε, οί τον ήρεμον καί ήσύχιον βίον δι’ έμέ πολιτευσάμενοι· δευτε, οί παρθενία καί άσκήσει καί σεμνη πολιτεία εως θανάτου άγωνισάμενοι, δευτε, οί έν σωφροσύνη καί αγνεία το σώμα καί τήν ψυχήν άσπιλον καί άμίαντον διατηρήσαντες· δευτε, οί έν νηστείαις καί άγρυπνίαις καί ψαλμφδίαις ολον έαυτών τον βίον τελέσαντες· δευτε, οί καθ’ έκάστην νύκτα καί 3 ήμέραν της έκκλησίας μή άφιστάμενοι· δευτε, οί τά θυσιαστήριά μου κοσμουντες καί έπιμελούμενοι· δευτε, οί καταφρονήσαντες τών έπιγείων, άπολάβετε τά ούράνια· δευτε, οί καταλείψαντες δι’ έμέ πατέρας καί μητέρας, υίους καί θυγατέρας, οικίας καί άγρους καί συγγενείς, άπολάβετε τά άγαθά Ιερουσαλήμ της έπουρανίου· δευτε καί θεάσασθε τήν δόξαν τήν έμήν, καί χαίρετε καί άγαλλιασθε, οτι ό μισθος ύμών πολύς έν τοΐς ούρανοΐς· δευτε, καί ϊδετε οϊου Δεσπότου ύπηρέται τυγχάνετε, καί χαίρετε καί σκιρτήσατε, οτι ύμετέρα έστίν ή βασιλεία τών ούρανών.
Είσέλθετε είς τήν χαράν του Κυρίου ύμών, άπολάβετε τά άγαθά έκεΐνα, α όφθαλμος ούκ είδε καί ούς ούκ ήκουσε, καί έπί καρδίαν άνθρώπου ούκ άνέβη· είσέλθετε είς τά ταμιεΐα του Πατρός μου, οπου έπιθυμουσιν άγγελοι παρακύψαι· δέξασθε τά βραβεία καί τους στεφάνους καί τά έπαθλα τών άγώνων ύμών. Έβαστάσατε το βάρος καί τον καύσωνα της ήμέρας· άπολάβετε τήν βασιλείαν τών ούρανών· ύπεμείνατε πείναν καί δίψαν, χαμαικοιτίαν καί ξηροφαγίαν· άπολαύσατε ούν δόξης άνεικάστου, καί χαρας άνεκλαλήτου, ήν προητοίμασα ύμΐν τοΐς φίλοις· άναπαύσασθε λοιπον είς τάς αύλάς του παραδείσου, είς τάς μονάς τάς φωτοειδεΐς, είς τρυφήν καί χαρμονήν τέλος ούκ έχουσαν, είς σκηνώματα λαμπρά καί δεδοξασμένα. Είσέλθετε είς τόπους φωτεινούς, καί άναπαύεσθε έκ τών κόπων ύμών, ών δι’ έμέ ύπεμείνατε. Άναπαύεσθε μετά τών άγίων μου άγγέλων, μετά άποστόλων, μετά προφητών καί τών άπ’ αίώνός μοι εύαρεστησάντων άγίων· είσέλθετε είς το έμον παλάτιον, οπου ούκ έστι πόνος, λύπη, καί στεναγμός ούδέ δάκρυον, άλλά αίώνιος ζωή καί άτελεύτητος. Τοιαύτας δωρεάς χαρίζομαι έγώ τοΐς τον έμον λόγον τηρήσασιν· ούτως έγώ τιμώ τούς έμέ τιμήσαντας, ούτως έγώ δοξάζω τούς έμέ δοξάζοντας, ούτως έγώ άναπαύω τούς τά έμά μέλη, τούς πτωχούς καί άδυνάτους, άναπαύοντας· ούτως έγώ μακαρίζω τούς τών Εκκλησιών μου έπιμελουντας, ούτως έγώ άποδίδωμι πλουσίως καί άφθόνως καί έκατονταπλασίως, τήν αίώνιον ζωήν. Έδώκατέ μοι κλάσμα άρτου, λάβετε βασιλείαν ούράνιον· έδώκατέ μοι άργύριον, λάβετε τον παράδεισον της τρυφης· έδώκατέ μοι ίμάτιον παλαιον, ένδύω ύμας το άδυτον φώς· έδώκατέ μοι ποτήριον ύδατος, άπολάβετε το ύδωρ το ζών της άναπαύσεως· είσηγάγετέ με έν τη σκέπη· ίδού χαρίζομαι ύμΐν το είναι μετά τών άγίων άγγέλων· έδώκατέ μοι φθαρτά, λάβετε άφθαρτα· έδώκατέ μοι πρόσκαιρα, λάβετε αίώνια· ήξιώσατέ με της τραπέζης ύμών, λάβετε τρυφήν αίώνιον· έρρύσασθέ με άπο δεσμωτηρίου, έπεσκέψασθέ με άσθενουντα, έλύσατέ μου τον λιμον καί τήν δίψαν, ένίψατέ μου τούς πόδας, έθερμάνατέ με ριγουντα· ίδού χαρίζομαι ύμΐν τον κόλπον του Άβραάμ. Έλαβον πηλον, δίδωμι μαργαρίτας· έλαβον χόρτον, δίδωμι χρυσόν. Πάντα γάρ τα ύμέτερα, οίά είσι, προς τάς εμάς δωρεάς χόρτος είσί και πηλός· τά γάρ ύμέτερα επίγεια, τά δε εμά επουράνια· τά ύμέτερα πάντα μαραινόμενα, τά δε εμά φως, ζωή καί χαρά καί άνάπαυσις.
Οίδα εγώ οσα μοι εποιήσατε, γινώσκω εγώ οσα εκ του στόματος ύμών άπεκόψατε, καί τήν εμήν ψυχήν ενεπλήσατε· επίσταμαι, καί ούκ επελαθόμην οσα με εξενοδοχήσατε· καί διά ταύτα πάντα, οσα εν ούρανω καί οσα επί της γης ύπάρχει άγαθά, ύμιν χαρίζομαι τοις φίλοις μου είς αίώνα αίώνος.
γ'. Ειδετε, άδελφοί, της ελεημοσύνης το κέρδος, εγνωτε αύτης τήν ίσχύν, εμάθετε αύτης τήν δύναμιν, κατενοήσατε αύτης τήν ώφέλειαν. Είτα, φησίν, ό Κύριος προς τούς εύωνύμους λέγει, προς τούς άνηλεεις, προς τούς αίσχρώς τον βίον δαπανώντας· Έπείνασα γάρ, φησί, καί ούκ εδώκατέ μοι φαγειν· εδίψησα, καί ούκ εποτίσατέ με, καί τά έξης. Πόσα ήλθον είς τήν θύραν ύμών ζητών εντολήν, καί άπρακτόν με άπεστρέψατε; πόσα ήλθον είς τούς οικους ύμών, καί είδον τράπεζαν παντοίων άγαθών μεστήν, καί πόρνας τρέφουσαν καί όρχηστάς καί κόλακας, καί εμε καν κλάσματος άρτου ούκ ήξιώσατε; Μή γάρ τά ύμέτερα εζήτουν; Καί εκ τών έμών ούκ εδώκατέ μοι φαγειν. Πόσα ήλθον είς τούς οικους ύμών χειμώνος σφοδρού επικειμένου, γυμνος καί άνυπόδετος, μηδε λαλησαι δυνάμενος άπο της βίας καί της άνάγκης· ύμεις δε επιτάξαντες, εξουθενήσαντες, εξωθέν με εγκατελίπετε, καί ούδε καν ώς ένα τών κυναρίων ελογίσασθε; Καί διά τούτο πορεύεσθε άπ’ εμού, οί κατηραμένοι, είς το πύρ το εξώτερον, οπου ό σκώληξ ό άκοίμητος, 4 καί βρυγμος όδόντων· οτι ού μόνον ύμεις με ούκ ήλεήσατε, άλλά καί τούς θέλοντάς με πολλάκις ελεειν εκωλύετε, καί επείθετε λέγοντες, οτι Κλέπται είσίν οί πτωχοί· τί ελεείτε αύτούς; Τούς κύνας ετρέφετε, τούς ίππους εθεραπεύετε, τών κτηνών επεμελεισθε καί επεβλέπετε όνους, καί χοίρους καί πρόβατα εμεριμνατε· τά δε εμά μέλη, τούς πτωχούς καί άδυνάτους, ούδέποτε ήλεήσατε· ούτως ούδε ύμεις ελεηθήσεσθε. Ούκ οιδατε, άθλιοι, οτι διά τών πτωχών εχει πας άνθρωπος τήν σωτηρίαν; ούκ άνέγνωτε, οτι άδελφούς μου αύτούς επεκάλεσα; ούκ ήκούσατε της Γραφης λεγούσης, οτι Ό ελεών πτωχον, δανείζει Θεω; ούκ εμάθετε, οτι Κρίσις άνίλεώς εστι τοις μή πράξασιν ελεος; ”Ω πόσα εβόων οί πένητες, οί άδελφοί μου, όδυρόμενοι, κλαίοντες καί θρηνούντες; ποιον ρήμα ούκ επιβοώμενοι είς το επικάμψαι ύμών τήν άμείλικτον καρδίαν, Έλεειτε, βοηθειτε, λέγοντες, δότε οί άγαθοποιοί, δότε οί ελεήμονες, δότε οί φίλοι τού Θεού, δότε οί ευσπλαγχνοι, καί άλλα μυρία ρήματα καί σχήματα επιτηδευόμενοι τά δυνάμενα καί λίθους μαλάξαι, καί άγρίων θηρίων τήν ήμερότητα ποιησαι· ύμεις δε εσκληρύνατε τά σπλάγχνα ύμών, καί ού μόνον ούκ ελεειτε καί παραμυθεισθε, άλλά καί μαλλον κατεδιώκετε άπο τόπου είς τόπον, ώστε πολλούς άποθνήσκειν άπο τού λιμού καί τού ψύχους;
Ω πόσους όρφανούς ήδικήσατε, πόσας χήρας επλεονεκτήσατε, πόσους άδυνάτους εθλίψατε, πόσους καταπονουμένους γυμνούς καί αίχμαλώτους κατεστήσατε; ω πόσων μισθίων μισθούς εκρατήσατε, ύπερ ών καί αίωνίως τιμωρηθήσεσθε; Ούκ εμάθετε εκ τών πέντε μωρών παρθένων, οτι πασα άρετή χωρίς ελεημοσύνης ούδεν ώφελει; Καν παρθενίαν εϊπης, καν νηστείαν, καν προσευχήν, καν άγρυπνίαν, ξηροφαγίαν τε πεινάν τε καί δίψαν, καν ότιούν εϊπης χωρίς ελεημοσύνης, ούδέν εστι. Λοιπον τί ειπω προς τήν άπάνθρωπον ύμών προαίρεσιν; Διά τούτο Πορεύεσθε άπ’ εμού, οί κατηραμένοι, είς το πύρ το αίώνιον. Είς γάρ το εμον παλάτιον άνελεήμων ούκ είσέρχεται, είς τάς ούρανίους μονάς άσπλαγχνος ούκ άξιούται· είς τον εμον παράδεισον πονηρος ή βλάσφημος ή πανούργος ούκ ερχεται· είς τήν εμήν παστάδα πόρνος ή μοιχος ή άρσενοκοίτης ού καταξιωθήσεται· είς τήν εμήν τράπεζαν σκληρος ή άμετάδοτος ούκ άνακλιθήσεται· είς τάς άνω μονάς αρπαξ η πλεονέκτης ού μή περιπατήσει· εις τα έμά βασίλεια κλέπτης η λοίδορος ού μή προσεγγίσει· εις το άνω θυσιαστήριον ψεύστης η κατάλαλος η μέθυσος ούκ εισελεύσεται· εις τον έμον οίκον φιλάργυρος η άποστερητής ούκ άναπαύσεται· εις το ούράνιον καταπέτασμα άκάθαρτος η άσελγής η βέβηλος ού διέρχεται· εις αιωνίαν άνάπαυσιν ράθυμος η ύπνώδης η άνδροφόνος ού διελεύσεται· εις το έμον δεΐπνον οργίλος η γογγυστής η μνησίκακος ού μή προσψαύσει· εις τον έμον νυμφώνα φλύαρος η μυθολόγος η γελωτοποιός ούδε ολως αύλισθήσεται· εις αιώνια σκηνώματα αναίσχυντος η φθονερος κληρονομίαν ούκ έχει.
Μηδείς πλανάσθω· ούδείς άδικος η τις τών τοιούτων εις τήν βασιλείαν τών ούρανών ού καταξιωθήσεται· άλλ’ έκεΐνοι μόνον εισελεύσονται, οί εύμετάδοτοι, οί πτωχοί τω πνεύματι, οί πενθουντες, οί πραεΐς, οί πεινώντες καί διψώντες δικαιοσύνην, οί καθαροί τή καρδία, καί οί ειρηνοποιοί· οί τοιουτοι εισελεύσονται εις τήν βασιλείαν τών ούρανών, καί χαρήσονται καί άγαλλιάσονται, οτι ό μισθος αύτών πολύς έν τω ούρανω. Ύμεΐς δε, οί άπάνθρωποι καί άνελεήμονες, πορεύεσθε εις το πυρ το έξώτερον, το ήτοιμασμένον τω διαβόλφ καί τοΐς άγγέλοις αύτου. Ώσπερ γαρ ούκ ήλεήσατε, ουτω δή ύμεΐς ούκ έλεηθήσεσθε. Λοιπον άποχωρεΐτε άπ’ έμου, οί έργάται της άνομίας· ύπάγετε εις το σκότος το αιώνιον, οί κατηραμένοι καί μεμισημένοι, οπου ό σκώληξ ό άκοίμητος, καί το πυρ ού σβέννυται· έκεΐ έσται ό κλαυθμος καί ό βρυγμος τών οδόντων. Καί άπελεύσονται ούτοι εις κόλασιν αιώνιον, οί δε δίκαιοι εις ζωήν αιώνιον.
Ταυτα τοίνυν μαθόντες, άδελφοί, δευτε, καί έπιστρέψωμεν έκ της όδου ήμών της πονηρας· μετανοήσωμεν, στενάξωμεν, τύψωμεν το στηθος, γρηγορήσωμεν οί νυστάζοντες, έξυπνίσωμεν, δακρύσωμεν έπί ταΐς άμαρτίαις ήμών· καί εϊ τινός τι έσυκοφαντήσαμεν η ήρπάσαμεν, άποδώμεν, ινα μή κατακριθώμεν· έλεήσωμεν, ινα ευρωμεν έλεος. Καί εϊ τι έχομεν κατά τινος η πένητος η πλουσίου, πάντα συγχωρήσωμεν άπ’ αύτης της καρδίας ήμών, ώς ό Χριστος έκέλευσε, μή πως κατακριθώμεν καί καταδικασθώμεν καί ήμεΐς έν τή ήμέρα της κρίσεως, καθώς έκεΐνοι οί άνελεήμονες καί μισ5 άνθρωποι.
Γενώμεθα εις άλλήλους ευσπλαγχνοι, φιλάνθρωποι, ήμεροι, φιλάγαθοι, έπιεικεΐς, μακρόθυμοι, άλλήλοις βοηθουντες, άλλήλους ύπομένοντες, άλλήλοις συγχωρουντες, άλλήλους διορθούμενοι, άλλήλους νουθετουντες, άλλήλων τα βάρη βαστάζοντες· ινα καί τών προειρημένων κολάσεων τήν πεΐραν διαφύγωμεν, καί τον παρόντα 6 βίον έν άφέσει άμαρτιών διανύσαντες, τών αιωνίων άγαθών έπιτύχωμεν, χάριτι καί φιλανθρωπία του Κυρίου ήμών Ιησού Χριστού, φ ή δόξα καί το κράτος, άμα τω Πατρί καί τω άγίφ Πνεύματι, νυν καί άεί, καί εις τούς αιώνας τών αιώνων. Αμήν.


3.Περί μετανοίας. Λόγος γ’

Διαγράψωμεν, αγαπητοί, τα της μετανοίας φάρμακα, ινα τω της σωτηρίας λιμένι προσδράμωμεν. Έτρώθημεν τη αμαρτία· ίαθώμεν τη μετανοία· δια της αμαρτίας ό διάβολος ετρωσε· δια της μετανοίας ό Χριστός εθεράπευσεν· εκείνος δια της αμαρτίας τας ρίζας κατεβάλετο· ό Κύριος πρόρριζον τήν αμαρτίαν τη άξίνη της μετανοίας εξέτεμεν. Ιδού γαρ, φησίν, ή άξίνη επί παν δένδρον κειται. Παν ούν δένδρον μή ποιούν καρπόν καλόν, εκκόπτεται, καί είς πυρ βάλλεται. Ό διάβολος τήν αμαρτίαν ώς ζιζάνιον εσπειρε· ό Χριστός τη δρεπάνη της μετανοίας τήν ζιζανιώδη αμαρτίαν άπέκειρε. Κακόν πάθος ή αμαρτία, άλλα καλόν πραγμα ή μετάνοια. Φύγωμεν τοίνυν τήν φοβεραν, καί στέρξωμεν τήν ποθεινήν. Δι' αμαρτίας ό διάβολος είς τήν γέενναν όδηγει· δια μετανοίας ό Χριστός είς τήν βασιλείαν χειραγωγεί. Ήμαρτες; Ήσύχασον· ού γαρ το αμαρτειν τοσούτον δεινόν, άλλα το εμμειναι τη αμαρτία κακόν· το μεν γαρ άπολογίαν εχεται, το δε άσύγγνωστον τιμωρίαν άποφέρεται.
Έπεί καί ό Πέτρος άρνησάμενος ήμαρτε, καί Παύλος διώκων τον Χριστόν παρηνόμησε, καί Δαυίδ μοιχείαν καί φόνον εργασάμενος, άξια θανάτου επραξεν. Άλλ' εί καί ώς άνθρωποι ήμαρτον, άλλ' ώς άγιοι μετενόησαν· καί εί άπροόπτως τοις δικτύοις της αμαρτίας περιέπεσαν, άλλα τήν λύμην της άπιστίας εκ των της διανοίας οφθαλμών άφελόμενοι, προσέδραμον τη μετανοία, ινα δι' αύτης τήν άφεσιν των πλημμελημάτων άπενέγκωνται. Δεύτε ούν, καί ήμεις προσδράμωμεν τη μετανοία. Εί γαρ καί εφόρτισεν ήμας ό διάβολος τη αμαρτία, άλλα κουφίζει ήμας ό Κύριος Ιησούς Χριστός, ό γεννηθείς εκ της αγίας Παρθένου Μαρίας, τη μετανοία το φορτίον της αμαρτίας είς έαυτον άναδεχόμενος· ’Ίδε γαρ, φησίν, ό άμνος τού Θεού ό αϊρων τήν αμαρτίαν τού κόσμου. Ό διάβολος γαρ τήν αμαρτίαν τοις άνθρώποις επέθηκεν· ό Κύριος τήν αμαρτίαν άπο των άνθρώπων άνέλαβεν. Έκεινος εδωκε τήν αμαρτίαν, ινα της αμαρτίας ενεκεν άπολέση τον άνθρωπον· ό Κύριος ελαβε τήν αμαρτίαν, ινα της άνθρωπίνης φύσεως ελευθερώση το άτόπημα. Προ της τού Χριστού παρουσίας φοβερος ήν ό διάβολος, προ τού σταυρού άφόρητος ήν ή αμαρτία· ό δε σταυρος νύν εθλασε της αμαρτίας τα κέντρα· φανείς επί γης ό Κύριος Ιησούς, ώς άστραπήν επί το της γης χωρίον τον διάβολον κατέπαυσεν· Ειδον γαρ, φησί, τον Σαταναν ώς άστραπήν εκ τού ούρανού πεσόντα.
Ό θάνατος τού Χριστού ελυμήνατο τού θανάτου τήν βασιλείαν. Εί γαρ καί Έβασίλευσεν ό θάνατος άπο Άδαμ μέχρι Μωϋσέως, καί επί τούς μή αμαρτήσαντας εν τω όμοιώματι της παραβάσεως Άδαμ, ος εστι τύπος τού μέλλοντος· άλλ' όμως μετα τον θάνατον τού Κυρίου παίγνιον καί νηπίοις γέγονεν ό θάνατος. Διο πάντες μετα τήν τού Χριστού άνάστασιν επικερτομούντες τού θανάτου τον τύφον, λέγομεν· Πού σου, θάνατε, το κέντρον; πού σου, άδη, το νικος; Προ τού σταυρού καί ή τού οφεως συμβουλή θάνατον επνεε· μετα δε τον σταυρον, μετα τα πάθη τού Χριστού, ίδού καί πρεσβύται καί γυναίκες, μείρακές τε καί εφηβοι, ώσπερ ληνοβάται βοτρύων, ουτω καί αύτοί πατούσιν επάνω οφεων καί σκορπίων καί επί πασαν τήν δύναμιν τού εχθρού. Ταύτα εφην, ινα δείξω της αμαρτίας τήν πτώσιν, καί της μετανοίας τήν δύναμιν. Μή οξύνης ούν καθ' έαυτού της αμαρτίας το κέντρον, μή ή σή ραθυμία άκόνη γένηται της αμαρτίας. Ού κατακρίνη οτι ήμαρτες, άλλα τιμωρη οτι αμαρτήσας ού μετενόησας. Ώσπερ γαρ τήν άσθένειαν τού σώματός σου γινώσκων ό Κύριος, τήν ιατρικήν επιστήμην τοις άνθρώποις επέτρεψε, και πόας προς τήν ιατρείαν άρμοζούσας τήν γην βλαστάνειν εποίησεν· ουτω καί της ψυχής ειδώς το εύόλισθον, καί τής άμαρτίας τα τραύματα, ώς άλεξητήριον ψυχών, τήν μετάνοιαν έδωκε, καί ταις θείαις καί 6 πνευματικαις βίβλοις τας τής μετανοίας άφορμας ώσπερ βοτάνας ενέθηκεν, ινα έκαστος ήμών εντεύθεν έχων τής ιατρείας το έμπλαστρον, φύγη το πάθος, επιθείς έαυτω δια τής πίστεως. Άλλα μή μέχρι ρημάτων στη ήμών ή μετάνοια· ατοπον γαρ δια ρημάτων μεν ύφαίνεσθαι τήν μετάνοιαν, δια πραγμάτων δε μή οικοδομεισθαι τήν Εκκλησίαν Ίησου Χριστού του Κυρίου ήμών. Όμολόγησόν σου τα πλημμελήματα, άνθρωπε, εξαγόρευσόν σου τήν άμαρτίαν, ινα λάβης σου τήν αφεσιν τής άμαρτίας. Έξαγορεύων, τής άφέσεως τών πλημμελημάτων δέχη τήν δωρεάν. Μάρτυς ίκέσθω Δαυίδ ό λέγων· Είπα, Έξαγορεύσω κατ’ εμου τήν άνομίαν μου τω Κυρίφ, καί συ άφήκας τήν άσέβειαν τής καρδίας μου.
Νυν εαν εϊπης σου το πλημμέλημα, εύρίσκεις σου τήν συγχώρησιν· φιλανθρωπίας γαρ ό παρών καιρός· εν δε τω μέλλοντι αιώνι καί θρηνών άνόνητα θρηνήσεις, καί μεταμελόμενος ούκ άπολαύσεις τής συγχωρήσεως. Έν γαρ τω αδη τίς εξομολογήσεταί σοι; Ει δε καί εξομολογήση το πλημμέλημα τότε, ώφελήσεις σαυτον ούδέν. Καί γαρ ό πλούσιος όρών του Λαζάρου τήν ένδειαν εις εύθηνίαν μεταβληθεισαν, καί τήν έαυτου περιουσίαν εις απειρον πτωχείαν καταπεσουσαν, έστενε μεν, ούκ ήλεειτο δέ· εθρήνει καί ώδύρετο, άλλ’ ούκ άπήλαυσε παρακλήσεως· εζήτει έλεον, άλλ’ ούκ έλαβεν, επειδή καί αύτος αιτούμενος, μεταδουναι ούκ ήθελεν. Έπλούτησεν ώδε, άλλ’ επτώχευσεν εκει· ώδε μεγάλα εφύσα επί πλούτφ, εκει ελεεινα εφθέγγετο επί πενία· ώδε οϊνων είχε χειμάρρους καί μύρων πηγας, εκει καί σταγόνα υδατος ζητών ούκ ελάμβανεν, άλλ’ ώδε κάκεισε περιέρρει, ύπο του άϋλου πυρος κατατηκόμενος. Προσδράμωμεν ούν καί ήμεις τη μετανοία· μετανοίας γαρ καιρός· σβέσωμεν τής άμαρτίας τήν φλόγα τη δρόσφ τής μετανοίας· μή τη μακροθυμία του Θεου προσχών, άμεταμέλητον κτήση καρδίαν· μή σου σκληρύνη τήν γνώμην ή του Θεου χρηστότης. Το γαρ χρηστόν του Θεου εις μετάνοιάν σε άγείρει καί αγει. Όρα ούν μή κατα τήν σκληρότητά σου καί άμεταμέλητον καρδίαν θησαυρίσης σεαυτω οργήν εν ήμέρα οργής καί άποκαλύψεως καί δικαιοκρισίας του Θεου, ος άποδώσει έκάστφ κατα τα έργα αύτου. Ήμαρτες; Μετανόησον· μή δια τής ραθυμίας άνίατον σεαυτω το πάθος ποιήσης. Σκότος άλλοιουται, φωτος φανέντος· καί άμαρτία άφανίζεται, μετανοίας οφθείσης. Γεωργος έαυτου γένου· ώς ζιζάνιον έκτιλον τήν άμαρτίαν, ώς ακανθαν θέρισον τήν παρανομίαν, ώς άγριελαίου κλάδον, ώς άνήμερον καί ακαρπον φυτον έκκοψον τήν άμαρτίαν. Χαίρουσι δαίμονες άμαρτίαν όρώντες, άγάλλονται αγγελοι μετάνοιαν καθορώντες. Εύφραίνονται γαρ, φησίν, οί αγγελοι του Θεου, κατα τήν κυριακήν φωνήν, επί ένί άμαρτωλω μετανοουντι.
Μή γυμνώσης σαυτον, ανθρωπε, μή ρίπτης του άγίου Πνεύματος τήν παντευχίαν, ινα μή εύάλωτος γένη τοις πολεμίοις· τω τής μετανοίας θυρεω δέχου καί τίνασσε τής επιθυμίας τα βέλη. Ήδεια ή πορνεία, άλλ’ επιβλαβής· τραχεια ή σωφροσύνη, άλλ’ επωφελής. Ή πορνεία συμπράττουσαν έχει του σώματος τήν φύσιν· ή σωφροσύνη συνεργουσαν έχει του Πνεύματος τήν χάριν. Όπου τοίνυν πορνεία, εκει ό διάβολος κατοικεί οπου δε σωφροσύνη, εκει ό Κύριος Ίησους Χριστος επαναπαύεται. Δια τουτο ό μακάριος Παυλος λέγει· Εϊ τις τον ναον του Θεου φθείρει, φθείρει τουτον ό Θεός· καί πάλιν φησίν· Άρας ούν τα μέλη του Χριστου ποιήσω πόρνης μέλη; Μή γένοιτο. Στήσωμεν ούν τής άμαρτίας τήν ρύμην τη άγκύρα τής μετανοίας, ινα μή ή επάλληλος τών επιθυμιών άντίπνοια ναυάγιον ήμας ύπομειναι παρασκευάση. Άλλ’ οί μεν πλωτήρες ναυάγιον εν υδασιν ύπομένουσιν, οί δε άμαρτωλοί εις τον ποταμον του πυρος τον ρέοντα έμπροσθεν του βήματος του
Χριστού, ώσεί μόλιβδος καταποντίζονται, ού συν 7 αρμασι και ιπποις, άλλα συν λογισμοις καί γνώμαις. Αιδεσθωμεν ούν τήν του Χριστού άγαθότητα, έντράπωμεν αύτου τα πάθη, μή ματαιώσωμεν αύτου τους μώλωπας, μή τήν αισχραν ήδονήν της καλής αύτου προκρίνωμεν ήδονης καί έντολης, μή κακοις τον εύεργέτην άμειψώμεθα, μή λάβωμεν αύτου τα μέλη, καί ποιήσωμεν πόρνης μέλη· ούκ έσμέν γαρ έαυτων κύριοι· τιμης ήγοράσθημεν. Τίς δε ήμας άπέδοτο, η τίς ήμας ώνήσατο; Ό διάβολος ήμας άπέδοτο δια της αμαρτίας, ό Χριστός ήμας έξηγόρασε δια της δικαιοσύνης. Πως δε ήμας ήγόρασε; χρυσίον, η άργύριον δούς; Ούχί, άλλα το οικειον αίμα το ύπέρ χρυσίον καί λίθον τίμιον πολύ· πάσας γαρ ήμων τας αμαρτίας ήγόρασε· πολλαί δέ εισι, καί ποικίλως καί διαφόρως ένοχλουσαι ήμων τήν σωτηρίαν.
Ποίας αμαρτίας; Τας του νόμου· άλλ’ ούχ οτι ό νόμος αμαρτία, μή γένοιτο· άλλ’ οτι έκτος νόμου αμαρτίαν 8 ούκ ηδειν. Έπεί ούν ό νόμος ώς παραβάτην με ένοχον κατάρας έποίει, δια τουτο έλθών ό Χριστός Ιησούς έξηγόρασέ με έκ της κατάρας του νόμου, γενόμενος ύπέρ ήμων κατάρα. Μή τήν πάνδημον ούν πρόνοιαν του διαβόλου προκρίνωμεν της οικονομίας του Χριστου· μή προς χάριν της αμαρτίας παραδράμωμεν της μετανοίας το κάλλος. Ει φοβη τήν άπειλήν, κατάφυγε έπί τήν έντολήν· ει μέν μέλλουσαν κρίσιν άποδρασαι θέλεις, εκκλινον άπο κακου, καί ποίησον άγαθόν· τουτέστιν, άπόθου τήν αμαρτίαν, καί έργάτης γένου της μετανοίας, ινα ό μή βουλόμενος τον θάνατον των αμαρτωλών ώς το έπιστρέψαι καί ζην αύτους, άποδεξάμενός σου της ψυχης τήν προθυμίαν, χαρίσηταί σοι τήν αφεσιν της αμαρτίας· ήμεις δέ ύπέρ των ειρημένων αίνον καί δόξαν άναπέμπωμεν τω Πατρί καί τω Υίω καί τω άγίφ Πνεύματι, νυν καί άεί, καί εις τους αιωνας των αιώνων. Αμήν.

4.Περί ελεημοσύνης.

Οί λειμώνες εχουσι ποικίλα καί διάφορα άνθη, καί τα μεν εις τέρψιν οφθαλμών, τα δε εις ευωδίαν, τα δε εις επιμέλειαν, εκαστα δε αυτών αρμοττει τω ανθρώπω· ουτω καί ή Εκκλησία εχει τών θείων Γραφών την ανάγνωσιν, ευαγγελικά τε καί αποστολικα καί προφητικά, καί τας λοιπας ίερας βίβλους· ε'καστα δε αυτών αρμοττει τω Χριστω. Αλλα μην επί τών εξω λειμωνων ανατέλλει ο ήλιος, καί μαραίνει τα άνθη, καί ή ευπρέπεια τών προσώπων αυτών αφανίζεται· εν δε τω λειμώνι τουτω ανατέλλει 0 ήλιος της δικαιοσύνης, καί τον μεν σωφρονίζει, τον δε δικαιοι, τον δε ελεεί.
Ανέτειλε γαρ ήμιν δια του ευαγγελίου σήμερον λέγων· ’Εφ' δσον ένί τουτων τών αδελφών μου εποιήσατε, εμοί εποιήσατε. Πάλιν πενήτων ύπόμνησις, πάλιν πλουσίων ονειδος. Ουκ αξίωμα διαβάλλω, μη γένοιτο, αλλ' ακόλαστον γνώμην· ου πλούτον διαβάλλω, αλλα τούς κακώς πλουτουντας· καλον γαρ ο πλούτος τοις καλώς διοικουσιν αυτόν· καλη ή πενία τοις καλώς ύπομένουσιν αυτήν. Έπεί καί Αβρααμ ήν πλούσιος, καί ουδένα ύπερηφάνησε, καί Λάζαρος πένης ήν, καί ουδέποτε εδυσπέτησε, καί μάλιστα εν τοσαυτη ανάγκη. Ίνα τί δε δυο πρόσωπα μαρτύρων ή'νεγκα; Φέρε μοι ενταύθα τον μακάριον ’Ιώβ έκατέρων την πείραν ειληφότα. Καί δτε πλούσιος ήν, ελεγε, Παντί ανθρώπω ήνέωκτό μου 0 οίκος· καί δτε επένετο, ε'λεγεν· Ό Κυριος ε'δωκεν, 0 Κυριος αφείλατο· ώς τω Κυρίω ε'δοξεν, ουτω καί εγένετο. Πόσα επάλαισεν 0 διάβολος, καί τον δίκαιον ουκ ερρηξε; Την φαρέτραν τών βελών εκένωσε, καί τον στρατιώτην ουκ ετρωσε· τα μηχανήματα προσήνεγκε, καί τον πυργον ουκ εσάλευσε· το δένδρον ετίναξε, καί τον καρπον ουκ ετρυγησε· τούς κλάδους εκλασε, καί την ρίζαν ουκ ανέσπασε· τον τοίχον διώρυξε, καί τον θησαυρον ουκ εσυλησε. Θησαυρον δε λέγω ου χρυσου καί αργυρου, αλλα την ασάλευτον αυτου πίστιν· τουτον γαρ τον αυτου θησαυρον εβουλετο συλησαι 0 διάβολος. Είδες τον καρπον πληθυνόμενον; είδες την πίστιν ώς πέτραν εστηριγμένην; είδες τον πυργον άρρηκτον έστώτα; είδες τον στρατιώτην παραταττόμενον, είδες τον διάβολον αφανιουμενον; είδες τον Θεον βραβευοντα, είδες τον διάβολον αισχυνόμενον; Ποιον ονομα καλέσαι τον δίκαιον ουκ οίδα. Αθλητην αυτον ειπω; Αλλα πολυαθλος τοις παλαίσμασι. Στρατιώτην αυτον ειπω; Αλλα δυνατώτερος τη καρδία. Πυργον αυτον ειπω; Αλλ' ύψηλότερος τω φρονήματι. Πέτραν αυτον ειπω; Αλλα στερεώτερος. Δένδρον αυτον ειπω; Αλλ' ώραιότερος. Θησαυρον αυτον ειπω; αλλα πολυτελέστερος. Ποιον ονομα εχω επιθειναι τω δικαίω ουκ οίδα. Ακουέτωσαν οί πλουσιοι, ακουέτωσαν καί οί πένητες, πώς 0 μακάριος ούτος εν 8 μεν τη ευημερία αυτου διωκησε τον έαυτου πλουτον, εν δε πενία πόσον πειρασμον ύπομείνας, ουκ ελυθη ή ελπίς αυτου απο Θεου. Όρας δτι καλον το πλουτειν τοις καλώς διοικουσι, καί καλη ή πενία τοις καλώς ύπομένουσι; Μή μοι λέγε, δτι Πενίαν φοβουμαι. Πενίαν φοβη, καί τον Θεον ου φοβη; Πτωχείαν φοβη, καί αμαρτίαν ου φοβη; Μη φοβηθης πενίαν, αλλ' αμαρτίαν την μητέρα της κολάσεως. Έαν εχης φίλον τον βασιλέα, πλουτίσει σε· καί εαν αγαπας τον Χριστον καί τούς πτωχούς, πλουτίσει σε. Αυτος πλουτίζει καί πτωχίζει, ταπεινοι καί ανυψοι, ανιστα απο γης πένητα, καί απο κοπρίας ανυψοι πτωχόν. Ό Δεσπότης αιτει εντολην, καί ου δίδως αυτω; Όταν γαρ ακουσης αυτου λέγοντος, δτι Εφ' δσον ένί τουτων τών ελαχίστων εποιήσατε, εμοί εποιήσατε, όρας δτι έάν δίδως τω πένητι, τω Θεω δίδως. Έάν μη δώσης ούν αύτω, πως και σύ αιτήσεις αύτον έν τη ημέρα έκείνη, ινα σε έλεηση; αρα ούκ έγκαλέσει σοι, δτι Πεινωντα με είδες, και ούκ έχορτασας· διψωντα με είδες, και ούκ έποτισας· γυμνον είδες, και ούκ ένέδυσας; τί αρα έρεις αύτω; ποίαν εξεις συγγνώμην; Σύ σηρικά και λαγωα και αιγεια περιβέβλησαι, και ό πένης ρακος ούκ εχει· και σύ μεν τρώγεις φασιανούς η ορνεις και χήνας και δσα έστιν έν έδέσμασι· και ό πένης ούκ ισχύει την εαυτου κοιλίαν χορτασαι αρτω και λαχανοις· σύ εχεις τοίχους χρυσοροφους και μαρμαρα Λακεδαιμόνια ποικίλα, και κίονας και περικεφαλαίας κιονων χρυσας· και ό πένης ούκ εχει καλυβην. Και ένίοτε εχεις τον οίκον απο αρπαγής, απο πλεονεξίας· και σύ τελευτάς, και υπαγεις μηδεν εχων, και μένει σου ό οίκος διηνεκής κατήγορος έλέγχων τάς σάς πραξεις.
έκαστος γάρ παρερχομενος μέλλει λέγειν· Ούτος ό οίκος έστιν έκείνου του αρπαγος, του πλεονέκτου· ποσας χηρας έκακωσε; πόσους ορφανούς κατεπονησε; ποσα υπαρχοντα διηρπασε; ποσους πένητας έπλεονέκτησε; Μη μοι λέγε, δτι 'Ύπαρχος είμι. Ούκ οίδα αξίωμα έγώ, ούδε διαβαλλω, αλλά τούς κακούς τω καλω κακως χρωμένους. Καλον το πλουτειν· ει τι γάρ ό Θεος έποίησε, παντα καλά λίαν. Βλέπεις πένητα, και υπερηφανεις, και ούκ έννοεις, δτι άνθρωπος εί, και ό πένης άνθρωπος έστιν· άνθρωπος, το περισπουδαστον ζωον του Θεου· άνθρωπος, δι' δν ούρανος έτανυσθη· άνθρωπος δι' δν ό ήλιος δρομους τρέχει· άνθρωπος, δι' δν η σεληνη έπιγινώσκει δυσμας· άνθρωπος, δι' δν αστρα δίδωσι το φέγγος αύτων, δι' δν θαλασσα ηπλώθη, δι' δν η γη έθεμελιώθη έπι των υδατων· δι' δν ορη και ναπαι και βουνοι, δι' δν αλση και δρυμοι και φαραγγες και πεδιαδες, δι' δν πηγαι και ποταμοι και λίμναι, δι' δν η γη ανέτειλε βοτανην χορτου, και τά δδατα έκβαλλουσι ψυχάς ζώσας, δι' δν κτηνη, τε 9 τραποδα και ερπετά και πετεινά, δι' δν χρονοι και ένιαυτοι και μηνες και ημέραι και ώραι και νυκτες, δι' δν αγγελοι και αρχαγγελοι, αρχαι και έξουσίαι, θρονοι, κυριοτητες, τά Χερουβιμ και τά Σεραφίμ. Τί δε πολλά λέγω; Δι' δν ό Δεσποτης το αίμα αύτου έξέχεεν. άνθρωπος τιμίω αιματι αγορασθεις, και τουτον παραβλέπεις; ούκ ανθρωπος έστιν, ως και σύ, δτι πένης έστί; διά τουτο υπερηφανεις αύτον; ούχι πένητας έξελέξατο ό Θεος; μη γάρ πλουσίους; Πέτρος, ό κορυφαίος των αποστολων, η κρηπις της Εκκλησίας, ό Οντως Πέτρος και τω ονοματι και τω πραγματι, ούχι πένης ην; ούχι οικτρος και απερριμμένος; ούκ εύτελης και εύκαταφρονητος; ούχι αλιεύς ην; Όμοίως και ’ίακωβος και Ίωαννης ού πένητες ησαν και αλιεις; Και παραγων ό Ίησους είδεν αύτούς και τον πατέρα αύτων Ζεβεδαιον ραπτοντας δίκτυα διερρηγμένα. ’Ώ πενίας υπερβολη· τοσουτον πένητες ησαν, ως ούκ ισχυον δίκτυα αγορασαι προς την θηραν την αλιευτικήν, αλλά τά παλαιά ερραπτον και τέχνη τέχνην συνέκρουον, τη ραπτικη την αλιευτικην. Όμοίως δε και Ματθαιος ού τελώνης ην; Και παραγων ό Ίησους είδεν αύτον καθημενον έπι το τελώνιον, και λέγει αύτω· ’Έγειρε, και ακολουθει μοι. Και αναστάς ηκολουθησεν αύτω. Και ούκ ένοησεν, δτι βασιλικον λογον κατειχεν, αλλ' ένενοησεν δτι βασιλεύς των βασιλευοντων καλει· και ό ποτε τά αλλοτρια αρπαζων, νυν ξένον εαυτον πεποίηκε των Ιδίων πραγματων· και ό ποτε λυκος, νυν προβατον. Έρριψε Πέτρος τά δίκτυα, και ε'λαβε τάς κλεις των ούρανων. Άφηκε Ματθαιος τελώνιον, και ελαβε το εύαγγέλιον. Όμοίως και ό Παυλος ούκ ην χειροτέχνης; ού σμίλην κατειχε, και δέρματα ετεμεν; ούκ ελαβεν έπιστολάς παρά των αρχισυναγώγων, ινα έλθών τούς αγίους αίχμαλωτίση; Και ώφθη αύτω ό Ιησους έν τη όδω, Και φως αύτον περιηστραψε, και λέγει· Σαούλ, Σαούλ, τί με διώκεις; Ό δε στραφεις λέγει· Τίς εί, Κυριε; Και λέγει, Έγώ είμι Ιησους ό Ναζωραίος, δνσύ διώκεις. Και πεσών έπι προσωπον έτυφλώθη. Διά τί προσέθηκεν, Ναζωραίος; "Ινα μη νομίση, δτι αλλος μέν έστιν ό Ιησούς, και άλλος δε καλει αυτόν από του ούρανου. Τούτο γάρ ελεγον οί Ιουδαίοι, δτι ούκ άνελήφθη ό ’Ιησους, άλλ' δτι ε'κλεψαν αύτόν οί μαθηται αύτου. Διά τουτο εϊπεν, ’Ιησους ό Ναζωραίος· ινα γνω, δτι αύτός έστιν ό τότε και νυν. Εισηλθεν ούν χειραγωγούμενος ό Παυλος εις Δαμασκόν, και άπηλθε πρός Άνανίαν, και έπέθηκε τάς χειρας εις τούς οφθαλμούς του Παύλου, και ιασατο αύτόν. Πολλή μεν ή ίστορία, άλλά διά βραχέων βούλομαι διηγήσασθαι ύμιν. Άναβλέψας δε αύτός εύθύς έδίδασκεν έπι τω ονόματι του ’Ιησου.
Άκούσαντες δε οί Ιουδαίοι δτι ό Παυλος διδάσκει έπι τω ονόματι του Κυρίου ήμών Ιησου Χριστου, έζήτουν αύτόν πιασαι. Οί δε μαθηται του Παύλου ιδόντες ένέβαλλον αύτόν εις σπυρίδα, και έχαλασαν διά του τείχους κατω, και ούτως εφυγε και άνηλθεν εις Ιεροσόλυμα. ’Ώ μακαρίας έκείνης σπυρίδος, ητις τοιουτον οψώνιον τη οικουμένη επεμψεν. Ομοίως δε και ό μακαριος Ιωάννης ού την ερημον οικει, και μετά ταυτα ούρανοπολίτης έγένετο; ούκ ακρίδας ήσθιε και μέλι άγριον; ού παντες πένητες ήσαν και προφηται και άπόστολοι; και διά των πενήτων τούτων κατεσκεύασε την των άνθρώπων σωτηρίαν; Πόσοι βασιλείς, πόσοι τύραννοι, η πόσοι υπατοι, πόσοι άρχοντες, πόσοι προηγούμενοι άπό του αιώνος έτελεύτησαν, και παντες λήθη παρεδόθησαν; και ούτοι οί οικτροι, οί άπερριμμένοι, οί εύτελεις και εύκαταφρόνητοι λήθη ού παρεδόθησαν. Άλλ' ούτος ό βασιλεύς, ό την πορφυρίδα περικείμενος και τό διάδημα εχων, δόξαν και περικεφαλαίας χρυσας και στρατιώτας ύπερασπιστάς, άπέρχεται εις τόν ταφον του αλιέως, του πένητος, του οικτρου, του εύκαταφρονήτου, και περιπτύσσεται και κλαίει και εύχεται εις τόν δοξασαντα αύτόν. Τίς πείθει τόν βασιλέα ταυτα ποιειν; τίς; ’Εγώ λέγω. Συντείνατέ μοι εαυτούς, παρακαλώ, προσέχετε τοις λεγομένοις. Ο ειπών αύτοις, Πορευθέντες μαθητεύσατε παντα τά ε'θνη, βαπτίζοντες αύτούς εις τό όνομα του Πατρός και του Υίου και του αγίου Πνεύματος· κάγώ ε'σομαι μεθ' ύμών πασας τάς ήμέρας της ζωης ύμων, και εως της συντελείας του αιωνος· ούτός έστιν ό τοιαύτην αύτοις χαρισαμενος τέχνην. Ορας πόσον ισχύουσιν οί πένητες; Ού μόνον τουτο, 0 άλλά και δαιμονιώντες άπέρχονται εις τούς ταφους αύτών, και άνακρίνονται. Ορας, δτι οί νεκροι τών ζώντων δυνατώτεροί εισι; Μη ετι άπόρριπτε τούς πένητας. Εισέρχεται ό πένης εις την αύλήν σου ζητών έλεημοσύνην, και άναλίσκει δύο ώρας μηδεν λαμβανων, και ένίοτε έπιταττεις τω δούλω σου βαλλειν αύτόν ε'ξω. Ούκ οϊδας, δτι έάν βαλης τόν πτωχόν ε'ξω, τόν Χριστόν έδίωξας; Αύτός γάρ εϊπεν, δτι ’Εφ' δσον ενι τούτων τών έλαχίστων έποιήσατε, έμοι έποιήσατε. Ορας δτι έάν ύβρίζης τόν πένητα, τόν Χριστόν άτιμαζεις; Όσα γάρ τω πένητι ποιήσεις, εις Χριστόν άνατρέχει, καθώς αύτός εϊπε. Ταυτα λέγω, και λέγων ού παύσομαι· Εμοι μεν τό λέγειν ούκ οκνηρόν, ύμιν δε άσφαλές. Ού παύσομαι ύμας παιδεύων, ε'ως αν βελτίους γένησθε· γέγραπται γάρ, Μακαριος ό λαλών εις ώτα άκουόντων. Παρακοη θανατον κατεργαζεται. Βλέπεις πένητα, και ούκ έλεεις; πώς άπέρχη έν τη έκκλησία, και εύχη; πώς τό στόμα σου άνοίγεις, και έπικαλη τόν Θεόν; ούκ έρυθριας; ού τρέμεις; ού φρίττεις; Εισέρχη εις την έκκλησίαν του Θεου εύξασθαι; Ποίησον έλεημοσύνην, ινα έγγραφη σου ή έλεημοσύνη και ή δέησις.
’Ενίοτέ τινες έκβαλλουσι δέησιν παρά του βασιλέως του έπιγείου, και άναλίσκουσι διακοσίους χρυσίνους, και πολλακις ούδεν αύτοις προχωρεί, άλλά ώς σχεδαριον κατέχουσιν αύτό, και σύ δύο οβολών ού θέλεις ύπογραφηναί σου την δέησιν; ’Ενταυθα ό βασιλεύς ό έπίγειος έπιγραφει, και πολλακις έναντία έστιν ή ύπογραφή· ό δε βασιλεύς τών βασιλευόντων έάν ύπογραψη, κεκύρωται και βεβαίωται. Εϊδες δέησιν δύο οβολών ύπογραφομένην; Διά τούτο δύο νιπτήρες εισι προ των πυλών της εκκλησίας· μία του υδατος, εν η νίπτεις τάς χειρας, και μία η χειρ του πενητος, εν η αποσμήχεις την ψυχήν σου. Εισερχου εις την εκκλησίαν, και νίπτε τάς χειρας σου· επίδος εις την χειρα του πένητος οβολον, καί απόσμηχε την ψυχήν σου. ’Εάν δε εισέλθης καί νίψης καί εύξη, τω δε πενητι μηδεν επιδωσης, τί οφελος; Πλούτον έχεις, και κρύπτεις αυτον επι της γης, εν η έρχονται νυκτος λησται, και διορύσσουσι και κλεπτουσι τον θησαυρόν σου, και αναστάς πρωί' θεωρείς αυτον σεσυλημενον. Θελεις μη συληθηναι; "Ο λεγω σοι, τουτο ποίησον, και ουδεποτε συληθήση εις τον αιώνα. Θησαυρον έχεις; Χώσον αυτον εις την κοιλίαν τών πενήτων, και ενδυναμου· ουδεποτε γάρ δύναται συληθηναι. ’Εάν δε χωσης εις την γην, απολεσεις αυτόν· και εάν δε μη απολεσης, φυλαχθη δε, μετά την τελευτήν σου και άλλοι πλουτουσιν εκ τών σών. Τί σοι το οφελος, οτι καμνεις και μοχθείς, και άλλοι εισερχονται εις τά ύπαρχοντα σου, αφ' ών ου λήψη μισθον, και κατατρυφώσιν; Ουκ ηκουσας του προφήτου λεγοντος, Θησαυρίζει ό πλούσιος, και ου γινωσκει τίνι συνάξει αυτα; Και παλιν αλλαχου ό αυτος λεγει, ’Άφρων και άνους απολουνται, και καταλείψουσιν αλλοτρίοις τον πλουτον αυτών· καί· Μη φοβου, οταν πλουτήση άνθρωπος, η οταν πληθυνθη ή δόξα του οίκου αυτου. Ότι εν τω αποθνήσκειν αυτον ου λήψεται τά παντα, ουδε συγκαταβήσεται αυτω ή δόξα αυτου. Και εν τοις Ευαγγελίοις ό Κύριος τω άφρονι πλουσίω λεγει· ’Άφρων, ταύτη τη νυκτι την ψυχήν σου απαιτουσιν απο σου· α δε ήτοίμασας, τίνι έσται; Ορας οσα πασχουσιν οι θησαυρίζοντες εαυτοις επι της γης. Αλλά θησαυρίσατε εν ουρανω, οπου ούτε σης ούτε βρώσις αφανίζει, και μενει άσυλος. Ω άθλιε και ταλαίπωρε, σύ τη γη πιστεύεις, και τω Θεω ου πιστεύεις, τω λεγοντι, Ο ενι τούτων τών ελαχίστων εποιήσατε, εμοι εποιήσατε; Ουκ οϊδας, οτι εισί τινες τών γηπόνων πενητες, οικτροι, τον ήμερινον άρτον εκ τών οικείων ποριζόμενοι πόνων, και εν τω καιρω του σπόρου ουκ έχουσι πόθεν σπειραι; και λαμβανει τον χιτωνίσκον αυτου η της γυναικος αυτου, και πολλακις αυτο το σκαφιον, εν ω εργαζεται την γην, και τίθησιν αυτο ενεχυρον, και δανείζεται ενα μόδιον η δύο η τρεις, η οσους δύναται αυτου ή άρουρα ύποδεξασθαι, και δανεισαμενος σκορπίζει αυτο εις την γην, και πιστεύει τη γη, και εκδεχεται καιρον φανερον, εως αν ό καρπος γενηται εν τη γη; και εκείνος μεν δανεισαμενος επίστευσε τη γη, σύ δε τω Θεω ου πιστεύεις; Εκείνος τη συνδούλω επίστευσε, και σύ τω Δεσπότη ου πιστεύεις; Ποίαν, ειπε μοι, συγγνώμην έχεις; Ταυτα λεγω ου πολλης απανθρωπίας ύμών καταγινώσκων, μη γενοιτο, αλλά αλείφων ύμάς ετοίμους είναι προς τον της 1 ελεημοσύνης σπόρον. Χρυσον φιλεις τον αιμοβόρον, τον πάσι ποθεινον, και πάσι πολεμιον, τον φιλούμενον ύπο παντων και τοις πάσιν επιβουλεύοντα, τον δραπετην, τον αγνωμονα; η ουκ οίδατε, τίς εστιν ή τούτου συνουσία; Καθαπερ πόρνη ασυνείδητος τούτω όμιλει, κακείνω νεύει· άλλω συντασσεται σήμερον, και αύριον προς άλλον μεταβαίνει, σήμερον άρχων, και αύριον αρχόμενος· σήμερον πλούσιος, και αύριον πενης· σήμερον δικαζεις, και αύριον καταδικαζη. Ορας την του βίου μεταβολην, πώς ώς σκιά παρατρεχει, και καπνου ευτελεστερον διαλύεται; ουχ ώς αραχνη διασπάται; Ου παύσομαι εγω παιδεύων ύμάς· κάν τι ποιητε, καν δε μη ποιητε, εγω λεγω, και λεγων ου παύσομαι· γεγραπται γαρ· Μακαριος ό λαλών εις ώτα ακουόντων. Παρακοη θανατον κατεργαζεται. Μιμήσασθε καν την χήραν εκείνην την πενιχράν την τούς δύο οβολούς καταβαλουσαν, πώς εδικαιωθη διά καλην προαίρεσιν. Ουκ έχεις δύο οβολούς δουναι; Δος ενα. Ουκ έχεις ενα; Δος άρτον. Ουδε άρτον έχεις; Καν στεναξον θεασαμενος 2 τον πενητα, και δεδεκταί σου ή δεησις. Ο γάρ επισταμενος τά απόρρητα της διανοίας έκαστου, ό τά παντα ειδως πριν γενεσθαι αυτά, οιδεν οτι, ει είχες, έδίδως. Την προαίρεσιν θέλει, την καρδίαν διερευνά και οίδεν· άνθρωπος γάρ εις πρόσωπον, και Θεός εις καρδίαν.
Παρακαλώ ούν, φυλάξατε την παραγγελίαν, ην παραγγέλλω ύμιν· Έν γάρ τούτω έμοι μαθηταί έστε, έάν αγαπάτε άλλήλους. Αύτοΰ του Δεσπότου φωνή έστιν, αυτός είπε τοις μαθηταις· και πάλιν· Αγαπήσεις Κύριον τόν Θεόν σου έξ δλης της ισχύος σου, και τόν πλησίον σου ως εαυτόν· έν ταύταις δυσιν έντολαις δλος ο νόμος και οι προφηται. Παρακαλώ τοίνυν έ'σεσθαι εις άλλήλους φιλάνθρωποι, φιλόξενοι, φιλόπτωχοι· έξαιρέτως την εις Θεόν διηνεκώς κρατώμεν, ινα δυνηθώμεν άξιωθηναι της αιωνίου ζωης, ής γένοιτο πάντας ημάς έπιτυχειν, χάριτι και φιλανθρωπία τοΰ Κυρίου ήμών Ίησοΰ Χριστοΰ, φ ή δόξα και τό κράτος σύν Πατρι και άγίω Πνεύματι, εις τούς αιώνας τών αιώνων. Αμήν.


Πρώτη Eισαγωγή  και δημοσίευση Κειμένων  στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο
Η ηλεκτρονική επεξεργασία, επιμέλεια και  μορφοποίηση  κειμένου  και εικόνων έγινε από τον Ν.Β.Β
Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο , για μη εμπορικούς σκοπούς με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο .Διαβάστε και τούς Ορους Χρήσης του Ιστολογίου
© ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
http://www.alavastron.net/

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: